Pozarejestracyjne sposoby podawania leków w opiece paliatywnej – przegląd narracyjny

Pozarejestracyjne zastosowanie leków stanowi rutynowe postępowanie objawowe w opiece paliatywnej i hospicyjnej w Polsce. W artykule dokonano przeglądu narracyjnego recenzowanych artykułów omawiających tę problematykę. Wyróżniono następujące grupy procedur: podanie podskórne (amikacyny, butylobromku hioscyny, ceftriaksonu, deksametazonu, furosemidu, lewo­mepromazyny, haloperidolu, ketaminy, midazolamu, metoklopramidu, ranitydyny, magnezu, ligno­kainy, ketaminy, walproinianu oraz 0,9% chlorku sodu); podanie podjęzykowe (dożylnego roztworu fentanylu, kropli ocznych atropiny i pilokarpiny), nebulizacja (gentamycyny, furosemidu i morfiny), podanie miejscowe (kwasu traneksamowego, morfiny i ketaminy), dekompozycja tabletek (akceptowalna jedynie pod ściśle określonymi warunkami i gdy niedostępne są formy zgodne z rejestracją), łączenie dwóch leków w strzykawce (morfiny, midazolamu, metoklopramidu, butylobromku hioscyny, haloperidolu i lewomepromazyny, rozpuszczonych w 0,9% chlorku sodu). Procedury te mają rekomendacje oparte na słabych wprawdzie dowodach, jednakże mogą być stosowane, o ile alternatywne metody zgodne ze wskazaniami są niedostępne. W przypadkach koniecznych, po uzyskaniu zgody i pod warunkiem ścisłego monitorowania terapii zastosowania pozarejestracyjne leków są w praktyce klinicznej dopuszczalne.

Off-label drug use is a routine part of symptom management in palliative care in Poland. A narrative review of the peer-reviewed articles, searched according to unauthorized routes of administration was performed. The following main types of unlicensed administration were distinguished: subcutaneous route (amikacine, hyoscine, ceftriaxone, dexamethasone, furosemide, levomepromazine, haloperidol, ketamine, midazolam, metoclopramide, ranitidine, magnesium, lidocaine, ketamine, sodium valporate and 0,9% saline), sublingual route (intravenous fentanyl, methadone, eye drops of atropine and pilocarpine), nebulized (gentamicin, furosemide, morphine), topical (tranexamic acid, morphine, ketamine), tablets decomposition (acceptable only when authorized drug forms are lacking and under specific conditions), and mixing up to two injectable drugs in a syringe (morphine, midazolam, metoclopramide, hyoscine butylbromide, haloperidol and levomepromazine, diluted in 0,9% saline). These procedures have predominantly weak evidence-based recommendations, however, may be performed when alternative licensed treatment modalities are unavailable. In such inevitable cases off-label use is acceptable after obtaining agreement, and with close monitoring.