Prawo pacjenta do intymności i poszanowania godności. Część I

We współczesnych demokratycznych państwach silnie akcentuje się wartości humanistyczne. Nakazuje się podmiotowo traktować człowieka i szanować jego indywidualizm. Za cenne dobra uznaje się zatem prywatność i godność człowieka. Uzasadnienia ich poszanowania można poszukiwać zarówno w koncepcjach psychologicznych, jak i społecznych. Wartości te są więc też silnie chronione na gruncie prawnym. Na ich doniosłą wagę wskazuje choćby fakt, że zostały one podniesione do rangi konstytucyjnej oraz są przedmiotem ochrony zarówno przepisów cywilnych, jak i karnych. Dużo miejsca tej tematyce poświęca się także w prawie medycznym. Podczas udzielenia świadczeń zdrowotnych może bowiem często dochodzić do pogwałcenia tych wartości. Przedmiotem artykułu jest ukazanie teoretycznych podwalin prawa do intymności i godności pacjenta, źródeł regulacji prawnej i etyczno-deontologicznej dotyczącej tej materii oraz przedstawienie przykładowych przypadków naruszenia omawianych dóbr. W sytuacji intymności może dojść do jej pogwałcenia w sensie fizycznym (np. wskutek obnażenia ciała), jak również w ujęciu intelektualnym (poprzez ujawnienie danych intymnych, np. o wykonanych procedurach medycznych). W pracy omówiono także prawną dopuszczalność udziału przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych osób postronnych (w tym tzw. osoby bliskiej, osoby wskazanej przez pacjenta, członków personelu medycznego oraz osób kształcących się w zawodach medycznych). W szczególności dokonano analizy zasad wyrażania zgody na uczestnictwo takich osób przy wykonywaniu świadczeń zdrowotnych u dzieci oraz osób ubezwłasnowolnionych oraz zniedołężniałych i nieprzytomnych.

In modern democratic countries humanistic values are strongly emphasized. Privacy and human dignity are therefore considered to be valuable goods. The justification of their respect can be sought both in the psychological and social concepts. These values are therefore also strongly protected under the law. Their vital importance is also indicated by the fact that they have been raised to the constitutional level and are the subject of protection in both civil and criminal provisions. Plenty of space is devoted to this subject in medical law as well. While providing health benefits, frequent violation of these values may in fact occur. This article is to present the theoretical foundations of the right to privacy and dignity of the patient, sources of legal regulation as well as ethical and deontological grounds concerning this matter and to provide examples of violations of these goods. A situation of privacy may lead to its violation in a physical sense (eg.: due to the body exposure), as well as in intellectual terms (through disclosure of intimate data – such as medical procedures performed). This article also discusses the legal admissibility of the participation of strangers during medical procedures (including so-called close persons, a person designated by the patient, medical personnel and trainees in medical professions). In particular, an analysis of the principles of granting consent for the participation of such persons in the performance of health services for children as well as incapacitated, decrepit and unconscious persons has been made.