Wprowadzenie
Gruczolak wielopostaciowy jest typowym guzem łagodnym gruczołów ślinowych [1, 2]. Najczęstszą jego lokalizacją są duże ślinianki: przyuszna (ok. 85%), podżuchwowa (ok. 8%), podjęzykowa (ok. 0,5%). Jednak w ok. 7,5% przypadków gruczolak wielopostaciowy może występować poza tymi lokalizacjami, w tym w przewodzie słuchowym zewnętrznym [1], gdzie rozwija się z gruczołów woskowinowych [1, 3–6].
Opis przypadku
Pacjentka, lat 78, została przyjęta do Kliniki Otolaryngologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w trybie planowym z powodu podejrzenia wznowy gruczolaka wielopostaciowego przewodu słuchowego zewnętrznego prawego.
W wywiadzie stwierdzono stan po dwukrotnym (w 2007 i 2014 roku) wycięciu guza przewodu słuchowego zewnętrznego prawego z dojścia przez przewód słuchowy zewnętrzny. Pacjentka zgłaszała występujące od ok. 20 lat napadowe, kłujące bóle ucha prawego, bez wycieku, krwawienia i istotnego pogorszenia słuchu. W badaniu przedmiotowym widoczne było zwężenie przewodu słuchowego zewnętrznego prawego, pokryte niezmienioną skórą.
W 2007 roku wykonano pierwsze badanie obrazowe (tomografia komputerowa głowy), w którym stwierdzono w obrębie tkanki podskórnej w okolicy ujścia przewodu słuchowego zewnętrznego po stronie prawej, przy tylno-dolnej części ściany przewodu ostro konturowane ognisko miękkotkankowe o jednolitej gęstości i o wymiarach ok. 12 × 8 mm. Radiolog na podstawie obrazu sugerował wówczas kaszaka. Tego samego roku zmiana została usunięta z dojścia przez przewód słuchowy zewnętrzny, jednak nie przesłano jej do badania histologicznego.
Po kilku latach pacjentka ponownie zaczęła zgłaszać ból ucha prawego, w związku z czym w grudniu 2013 r. wykonano tomografię komputerową kości skroniowych, w której stwierdzono w tkance podskórnej w okolicy wejścia do prawego przewodu słuchowego, wzdłuż tylno-górnej krawędzi miękkotkankowy guzek o wielkości ok. 11 × 6 mm, zwężający nieco światło. Klinicznie podejrzewano chrzęstniaka przewodu słuchowego zewnętrznego. W styczniu 2014 roku guz usunięto, a materiał przesłano do badania histologicznego, na podstawie którego rozpoznano gruczolaka wielopostaciowego (tumor mixtus).
Po kolejnych 3 latach u pacjentki ponownie pojawiły się bóle ucha prawego. Wykonano rezonans magnetyczny głowy (w kwietniu 2017 roku i sierpniu 2019 roku). W badaniu obrazowym wykazano na ścianie tylno-górnej przewodu słuchowego zewnętrznego prawego zmianę miękkotkankową ulegającą jednorodnemu wzmocnieniu kontrastowemu. Zaobserwowano progresję rozmiarów guza w ciągu 2,5 roku: w badaniu metodą rezonansu magnetycznego w 2017 roku wielkość ok. 9 × 5 × 8 mm, a w 2019 roku ok. 14 × 7 × 11 mm (ryc. 1).
W listopadzie 2019 roku pacjentka została przyjęta do Kliniki i po przygotowaniu wykonano u niej zabieg chirurgiczny z dojścia zausznego. Otwarto przewód słuchowy zewnętrzny bocznie od guza, który wraz ze skórą tylnej ściany przewodu usunięto w całości. W końcowym rozpoznaniu mikroskopowym ponownie otrzymano wynik – gruczolak wielopostaciowy. Obecnie pacjentka jest wolna od objawów i pozostaje pod kontrolą poradni przyklinicznej.
Podsumowanie
Przewód słuchowy zewnętrzny to bardzo rzadka pierwotna lokalizacja gruczolaka wielopostaciowego [2–5]. W miejscu tym wywodzi się on z gruczołów woskowinowych [1, 3–6]. Według klasyfikacji Światowej Organizacji Zdrowia do łagodnych nowotworów gruczołów woskowinowych zalicza się także, oprócz gruczolaka wielopostaciowego, gruczolaka cewkowego oraz gruczolaka potowego brodawkowatego [2]. W diagnostyce gruczolaka wielopostaciowego przewodu słuchowego zewnętrznego pomocne są badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny. Ostateczne rozpoznanie jest możliwe dopiero po ocenie histopatologicznej. Leczenie polega na wycięciu zmiany z marginesem tkanek zdrowych [1, 2, 4], a następnie na prowadzeniu regularnych kontroli pooperacyjnych, gdyż gruczolaki wielopostaciowego mogą dawać wznowy po niedoszczętnym wycięciu, co nastąpiło u naszej pacjentki [1, 2].
1. Borowska K, Pietniczka-Załęska M, Sołtys J, Budzynowska K. Pozaśliniankowa lokalizacja gruczolaka wielopostaciowego w materiale Oddziału Otolaryngologii MSS w latach 2007–2009 – opis dwóch przypadków. Otolaryngol Pol 2009; 63: 80-2.
2.
Saito C, Kanazawa T, Yamaguchi T, et al. Primary pleomorphic adenoma of the external auditory canal: a case report and review of the literature. Case Rep Otolaryngol 2014; 2014: 975151.
3.
Maruyama A, Tokumaru T, Kitamura K. Pleomorphic adenoma presenting with conductive hearing loss in the ear canal: a case report and review of the literature. J Med Case Rep 2014; 8: 178.
4.
Markou K, Karasmanis I, Vlachtsis K, et al. Primary pleomorphic adenoma of the external ear canal. Report of a case and literature review. Am J Otolaryngol 2008; 29: 142-6.
5.
Collins RJ, Yu HC. Pleomorphic adenoma of the external auditory canal. An immunohistochemical and ultrastructural study. Cancer 1989; 64: 870-5.
6.
Baldus SE, Streppel M, Stennert E, Dienes HP. Pleomorphic adenoma (mixed tumor) of the external auditory canal. Differential diagnosis of the tumors of the ceruminal glands. Pathologe 1999; 20: 125-9.
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
