Prof. Chorostowska-Wynimko: Dobranie leków na raka płuca w oparciu o profil molekularny skutkuje remisją lub stabilizacją choroby
Autor: Marta Koblańska
Data: 13.12.2017
Źródło: ML/MK
Diagnostyka molekularna, identyfikuje biomarkery. specyficzne dla nich konkretnych grup leków. Chorzy, dla których leczenie dobrano na podstawie profilu molekularnego nowotworu zazwyczaj dobrze odpowiadają na ukierunkowane leczenie, a co za tym idzie czas do progresji choroby zdecydowanie się wydłuża - mówi Joanna Chorostowska-Wynimko z Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie.
Pani Profesor, co oznacza diagnostyka molekularna dla chorych na raka płuc w praktyce?
Diagnostyka molekularna jest kardynalną zmianą jakościową, która z punktu widzenia leczenia oznacza możliwość dostępu do nowoczesnych terapii raka płuca, czyli tak zwanych terapii ukierunkowanych molekularnie. Diagnostyka molekularna umożliwia wyłuskanie spośród chorych na raka płuca osób , których nowotwór ma pewne charakterystyczne cechy (aberracje molekularne) warunkujących odpowiedź na nowoczesne leki.
Którzy pacjenci kwalifikują się do tej diagnostyki, a co za tym idzie terapii?
Diagnostyka molekularna, identyfikuje biomarkery. specyficzne dla nich konkretnych grup leków. W Polsce w ramach refundacji dla chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca dostępne są leki z grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej EGFR oraz inhibitorów kinazy tyrozynowej ALK. W pierwszym przypadku poszukujemy mutacji somatycznych genu EGFR, które warunkują wrażliwość na te leki, wykluczamy również obecnośc mutacji odpowiedzialnych za pierwotną oporność. Celem kwalifikacji do leczenia inhibitorem kinazy ALK potwierdzamy obecność aberracji tego genu warunkujących aktywność leku. Biomarkery umożliwiające zastosowanie leków ukierunkowanych molekularnie wykrywane są u około 15% chorych na raka gruczołowego. Warto jednak powiedzieć, że kryteria morfologiczne kwalifikujące do leczenia tymi preparatami, w więc innymi słowy warunkujące konieczność wykonania diagnostyki molekularnej są nieco szersze, ponieważ obejmują generalnie wszystkie osoby z rozpoznaniem raka niedrobnokomórkowego niepłaskonabłonkowego. A więc poza chorymi na raka gruczołowego płuca, są to pacjenci ze zmianami z komponentą gruczołową lub z nieokreślonym szczegółowo podtypem raka niedrobnokomórkowego .
Jakie są zatem korzyści dla pacjentów?
Chorzy dla których leczenie dobrano na podstawie profilu molekularnego nowotworu zazwyczaj dobrze odpowiadają na ukierunkowane leczenie, a co za tym idzie czas do progresji choroby zdecydowanie się wydłuża. Uzyskujemy u nich albo częściową remisję zmiany, albo jej stabilizację. Na podstawie wieloletnich doświadczeń, również ośrodków polskich wiemy, że ten korzystny efekt kliniczny uzyskujemy średnio przez około 10miesięcy leczenia. Rak płuca charakteryzuje niestety tendencja do znaczącej „elastyczności” molekularnej, a więc pojawiania się nowych zmian zwłaszcza w trakcie leczenia. W ten sposób, poprzez pojawienie się zmian warunkujących oporność tak zwana „ wtórną”, nowotwór broni się przed skutecznym lekiem. W efekcie u większości chorych w genomie komórek nowotworowych pojawiają się zmiany, które powodują, że rak przestaje odpowiadać na dotychczas skuteczny lek ukierunkowany molekularnie. Na szczęście w przypadku chorych leczonych inhibitorami kinazy EGFR od listopada 2017 dostepny jest w ramach refundacji nowe narzędzie terapeutyczne w postaci inhibitora kinazy EGFR trzeciej generacji. Stosujemy go u chorych, u których doszło do progresji choroby podczas leczenia inhibitorami kinazy EGFR pierwszej i drugiej generacji na skutek pojawienia się mutacji oporności T790M. Występuje u około 60% chorych i co ważne możemy identyfikować ją nie tylko w oparciu o materiał z biopsji, ale również badając krew chorego. To wielki postęp i wygoda dla chorych i lekarzy.
Czy dla pacjenta cała terapia molekularna jest refundowana w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia?
Leczenie inhibitorami kinazy tyrozynowej pierwszej i drugiej generacji refundowane jest już od kilku lat, natomiast leczenie inhibitorami trzeciej generacji dostępne jest od miesiąca. Proces refundacji trwa niestety w naszym kraju bardzo długo, tak więc polscy pacjenci są na szarym końcu jeśli chodzi o dostępność leczenia. Natomiast diagnostyka molekularna znalazła się w koszyku świadczeń dopiero od stycznia 2017 roku . W obecnej chwili możemy w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia rozliczać tylko te badania, które zostały zlecone u chorych w trakcie pobytu w szpitalu i wyłącznie w oparciu o materiał świeżo pobrany. Na szczęście w ubiegłym tygodniu pojawiło się nowe rozporządzenie Prezesa NFZ, dzięki któremu od 1 stycznia 2018 będziemy mogli również wykonywać takie badania w materiałach pobranych w innych okolicznościach. Nadal jednak mamy kłopot z refundacją pełnego pakietu biomarkerów, ponieważ jednorazowo możemy rozliczyć z NFZ tylko jeden z nich. Tymczasem jak wspominałam chorzy na raka płuca mają do dyspozycji dwie grupy lekowe, a więc dwa biomarkery.
Rozmawiała Małgorzata Lipko
Diagnostyka molekularna jest kardynalną zmianą jakościową, która z punktu widzenia leczenia oznacza możliwość dostępu do nowoczesnych terapii raka płuca, czyli tak zwanych terapii ukierunkowanych molekularnie. Diagnostyka molekularna umożliwia wyłuskanie spośród chorych na raka płuca osób , których nowotwór ma pewne charakterystyczne cechy (aberracje molekularne) warunkujących odpowiedź na nowoczesne leki.
Którzy pacjenci kwalifikują się do tej diagnostyki, a co za tym idzie terapii?
Diagnostyka molekularna, identyfikuje biomarkery. specyficzne dla nich konkretnych grup leków. W Polsce w ramach refundacji dla chorych na niedrobnokomórkowego raka płuca dostępne są leki z grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej EGFR oraz inhibitorów kinazy tyrozynowej ALK. W pierwszym przypadku poszukujemy mutacji somatycznych genu EGFR, które warunkują wrażliwość na te leki, wykluczamy również obecnośc mutacji odpowiedzialnych za pierwotną oporność. Celem kwalifikacji do leczenia inhibitorem kinazy ALK potwierdzamy obecność aberracji tego genu warunkujących aktywność leku. Biomarkery umożliwiające zastosowanie leków ukierunkowanych molekularnie wykrywane są u około 15% chorych na raka gruczołowego. Warto jednak powiedzieć, że kryteria morfologiczne kwalifikujące do leczenia tymi preparatami, w więc innymi słowy warunkujące konieczność wykonania diagnostyki molekularnej są nieco szersze, ponieważ obejmują generalnie wszystkie osoby z rozpoznaniem raka niedrobnokomórkowego niepłaskonabłonkowego. A więc poza chorymi na raka gruczołowego płuca, są to pacjenci ze zmianami z komponentą gruczołową lub z nieokreślonym szczegółowo podtypem raka niedrobnokomórkowego .
Jakie są zatem korzyści dla pacjentów?
Chorzy dla których leczenie dobrano na podstawie profilu molekularnego nowotworu zazwyczaj dobrze odpowiadają na ukierunkowane leczenie, a co za tym idzie czas do progresji choroby zdecydowanie się wydłuża. Uzyskujemy u nich albo częściową remisję zmiany, albo jej stabilizację. Na podstawie wieloletnich doświadczeń, również ośrodków polskich wiemy, że ten korzystny efekt kliniczny uzyskujemy średnio przez około 10miesięcy leczenia. Rak płuca charakteryzuje niestety tendencja do znaczącej „elastyczności” molekularnej, a więc pojawiania się nowych zmian zwłaszcza w trakcie leczenia. W ten sposób, poprzez pojawienie się zmian warunkujących oporność tak zwana „ wtórną”, nowotwór broni się przed skutecznym lekiem. W efekcie u większości chorych w genomie komórek nowotworowych pojawiają się zmiany, które powodują, że rak przestaje odpowiadać na dotychczas skuteczny lek ukierunkowany molekularnie. Na szczęście w przypadku chorych leczonych inhibitorami kinazy EGFR od listopada 2017 dostepny jest w ramach refundacji nowe narzędzie terapeutyczne w postaci inhibitora kinazy EGFR trzeciej generacji. Stosujemy go u chorych, u których doszło do progresji choroby podczas leczenia inhibitorami kinazy EGFR pierwszej i drugiej generacji na skutek pojawienia się mutacji oporności T790M. Występuje u około 60% chorych i co ważne możemy identyfikować ją nie tylko w oparciu o materiał z biopsji, ale również badając krew chorego. To wielki postęp i wygoda dla chorych i lekarzy.
Czy dla pacjenta cała terapia molekularna jest refundowana w ramach środków Narodowego Funduszu Zdrowia?
Leczenie inhibitorami kinazy tyrozynowej pierwszej i drugiej generacji refundowane jest już od kilku lat, natomiast leczenie inhibitorami trzeciej generacji dostępne jest od miesiąca. Proces refundacji trwa niestety w naszym kraju bardzo długo, tak więc polscy pacjenci są na szarym końcu jeśli chodzi o dostępność leczenia. Natomiast diagnostyka molekularna znalazła się w koszyku świadczeń dopiero od stycznia 2017 roku . W obecnej chwili możemy w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia rozliczać tylko te badania, które zostały zlecone u chorych w trakcie pobytu w szpitalu i wyłącznie w oparciu o materiał świeżo pobrany. Na szczęście w ubiegłym tygodniu pojawiło się nowe rozporządzenie Prezesa NFZ, dzięki któremu od 1 stycznia 2018 będziemy mogli również wykonywać takie badania w materiałach pobranych w innych okolicznościach. Nadal jednak mamy kłopot z refundacją pełnego pakietu biomarkerów, ponieważ jednorazowo możemy rozliczyć z NFZ tylko jeden z nich. Tymczasem jak wspominałam chorzy na raka płuca mają do dyspozycji dwie grupy lekowe, a więc dwa biomarkery.
Rozmawiała Małgorzata Lipko
