Profilaktyka oraz leczenie ostrej i przewlekłej neuralgii związanej z półpaścem

Półpasiec (herpes zoster – HZ) jest chorobą wywoływaną przez wirus ospy wietrznej i HZ (varicella-zoster virus – VZV), który przy pierwszym kontakcie zwykle prowadzi do zachorowania na ospę wietrzną. W sytuacji zmniejszonej odporności organizmu może dojść do reaktywacji wirusa i wystąpienia objawów HZ. Charakteryzuje się on zmianami pęcherzykowymi i pęcherzowymi umiejscowionymi jednostronnie, którym towarzyszą dolegliwości bólowe. Największe problemy diagnostyczne występują w przypadku postaci Zoster sine herpete oraz HZ o przebiegu bezbólowym. Istotnym powikłaniem przebytej ostrej infekcji HZ jest przewlekła neuralgia (ang. postherpetic neuralgia – PHN), która objawia się występowaniem tępego i palącego bólu w ciągu co najmniej 3 miesięcy od pojawienia się osutki. Podeszły wiek, płeć żeńska, obecność ciężkich objawów prodromalnych, większe nasilenie zmian skórnych, zaburzenia czucia i ostre nasilenie bólu w początkowej fazie infekcji HZ predysponują do przewlekłej PHN. Wczesna diagnoza infekcji HZ i zastosowanie leków przeciwwirusowych zmniejsza ryzyko wystąpienia PHN. W leczeniu ostrej PHN bardzo dobrym rozwiązaniem są miejscowe środki znieczulające. Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (nortryptylina, amitryptylina) to standardowe leki, które łagodzą ból w podostrej PHN. Środki neuromodulujące, takie jak gabapentyna, pozwalają zapobiec lub zmniejszyć nasilenie nerwobólu związanego z HZ. Inne opcje lecznicze to: ablacja nerwów prądem o częstotliwości radiowej (ang. radiofrequency ablation – RFA), przezskórna elektryczna stymulacja nerwów (ang. transcutaneous electrical nervous stimulation – TENS), a także metody fizykalne, takie jak magneto- oraz laseroterapia. Oczekuje się, że zastosowanie u osób powyżej 60. roku życia żywej atenuowanej szczepionki zahamuje rozwój HZ i zapobiegnie przewlekłej PHN, która częściej występuje u osób w podeszłym wieku.

Herpes zoster (HZ) is a disease caused by varicella zoster virus (VZV), where the initial contact leads to varicella. The low immunity of the patient might reactivate the virus and provoke symptoms of HZ, which is characterized by vesicles and blisters localized unilaterally and accompanied by pain. The greatest diagnostic problems occur in Zoster sine herpete and painless HZ. A significant complication of acute HZ infection is chronic postherpetic neuralgia (PHN), which manifests as dull and burning pain persisting for more than 3 months after the beginning of the rash. Senility, female gender, presence of prodromal pain, more severe skin lesions, dysaesthesia, and more intense acute PHN predispose to chronic PHN. Early diagnosis and treatment of HZ infection with antiviral medications prevent PHN. Use of local anesthetics is a very good choice in acute PHN treatment. Tricyclic antidepressants (amitriptyline, nortriptyline) are conventional drugs which alleviate subacute PHN. Immunomodulatory drugs such as gabapentin help prevent or reduce the severity of PHN. The other therapeutic options are RFA (radiofrequency ablation), TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation), physical methods such as magnetotherapy and laser therapy. The attenuated vaccine, used in patients over 60 years old, is expected to prevent the occurrence of PHN.