Profilowanie genetyczne dębów (Quercus spp.)

Wprowadzenie

Gatunki należące do rodzaju Quercus występują głównie na półkuli północnej. Spotyka się je w różnych siedliskach od strefy klimatu umiarkowanego aż po górskie regiony strefy tropikalnej. Do dziś opisano ok. 600 gatunków dębu. Większość z nich ma postać drzew, tylko część występuje jako krzewy. Liście wykazują różnice morfologiczne, a owoce, zwane żołędziami, składają się z orzecha i miseczki owocowej [1]. W Polsce występują trzy gatunki dębu: Q. robur, Q. petraea i Q. pubescens. Poza nimi analizie poddano również gatunki, które nie rosną w Polsce w stanie dzikim, jednak występują w innych regionach Europy, w Azji lub Ameryce Północnej, w stanie dzikim lub w uprawie, w parkach, arboretach i zieleni miejskiej.
Celem badania była weryfikacja specyficzności zastosowanych starterów względem największej możliwej liczby gatunków dębu. Analizie poddano próbki następujących gatunków: Q. alba, Q. cerris, Q. coccifera, Q. coccinea, Q. dentata, Q. falcata, Q. frainetto, Q. griffithii, Q. ilex, Q. imbricaria, Q. infectoria, Q. libani, Q. macranthera, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. palustris, Q. petraea, Q. phellos, Q. pubescens, Q. rotundifolia, Q. robur, Q. rubra, Q. serrata, Q. shumardii, Q. suber, Q. trojana, Q. × schochiana, Q. × hispanica.
W badaniu zastosowano siedem markerów wykorzystujących krótkie powtórzenia tandemowe (STR), wytypowanych na podstawie omówionej w literaturze największej obserwowanej heterozygotyczności [2]. Zestaw starterów do reakcji multipleksowej obejmował cztery EST-STR (obecne w cDNA) [3] oraz trzy genomowe STR (obecne wyłącznie w gDNA) [4]. Dynamicznie rozwijająca się botanika sądowa często korzysta z technik stosowanych w biologii molekularnej do precyzyjnej analizy śladów występujących na miejscu zdarzenia. Techniki biologii molekularnej są np. używane przy identyfikacji roślin psychoaktywnych [5]. Podjęto udane próby profilowania DNA z materiału dochodzeniowego pochodzącego z dębu [6] i opracowano profilowanie techniką multipleks dla Olea europaea [7]. Ze względu na szeroki zasięg występowania dębu istotne znaczenie ma opracowanie zestawu markerów do profilowania jak największej liczby gatunków.
Dotychczas przeprowadzono kilka badań populacji dębów przy wykorzystaniu markerów STR. Opracowano zestawy markerów EST-STR pod kątem dokładniejszego zbadania genetyki populacji Fagaceae [8]. Przeprowadzono badania różnorodności genetycznej populacji gatunków takich jak Q. acutissima [9], Q. petraea [10] i Q. mongolica var. crispula [11]. Markery mogą być też wykorzystywane z dobrym skutkiem w badaniach przepływu genów pomiędzy drzewostanami dębu [12] oraz hybrydyzacji różnych gatunków dębu [13]. Analizy mikrosatelitów ujawniły np. hybrydyzację między Q. petraea i Q. robur [14] oraz między gatunkami dębów ze strefy śródziemnomorskiej: Q. suber i Q. ilex [15].

Materiał i metody

Liście dębu

Autorzy pracy pozyskali materiał do izolacji DNA z próbek Q. robur oraz kilku innych gatunków dębu, zbierając opadłe liście we wrocławskich parkach oraz przy Pałacu w Rogalinie (oddziale Muzeum Narodowego w Poznaniu). Materiał do sporządzenia próbek niektórych gatunków pochodził z kolekcji zgromadzonej w Zielniku Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Wrocławskiego. Wszystkie liście zabezpieczono w suchym miejscu lub – gdy było to możliwe – niezwłocznie zamrożono w temp. ‒22°C.

Izolacja DNA

Na wstępnym etapie badań zebrane liście rozdrobniono w moździerzu w obecności ciekłego azotu. Materiał genetyczny izolowano przy wykorzystaniu dwóch metod. W jednej zastosowano zestaw do izolacji DNA GeneMATRIX Plant & Fungi DNA Purification Kit (EURx, Gdańsk). Procedurę wykonano zgodnie z instrukcją producenta. Druga metoda opierała się na procesie izolacji DNA z grzybów opracowanym przez Murraya i Thomsona. Po pomyślnej izolacji oznaczono stężenie i czystość DNA metodą spektrofotometryczną przy użyciu aparatu NanoDrop 1000 (Thermo Fisher Scientific).

Reakcja łańcuchowa polimerazy

Przy multiplikacji fragmentów DNA do elektroforezy kapilarnej wykorzystano zestaw starterów (tab. I). Każdy starter znakowano znacznikiem fluorescencyjnym Fam lub Joe. Reakcję przeprowadzono w aparatach S1000 Thermal Cycler (Biorad) i Multiplex PCR Master Mix (Qiagen). Reakcja PCR miała następujący przebieg: wstępna denaturacja (15 min w temp. 95°C), a następnie 30 cykli reakcji: denaturacja (30 s w temp. 94°C), przyłączanie (60 s w temp. 56°C), wydłużanie (45 s w temp. 72°C). Ostatnim etapem była inkubacja próbek w temp. 60°C przez 10 min.

Elektroforeza kapilarna

Produkty PCR wstępnie przygotowano do elektroforezy kapilarnej poprzez wprowadzenie mieszaniny formamidu i wzorca wewnętrznego ROX 400 (Applied Biosystems) do poddawanego multiplikacji materiału. Przygotowane mieszaniny poddano denaturacji w temp. 95°C przez 3 min w termocyklerze S1000 Thermal Cycler (Biorad). Elektroforezę kapilarną wykonano aparatem ABI PRISM 310 Genetic Analyzer (Applied Biosystems). Wyniki procesu separacji poddano analizie za pomocą oprogramowania GeneScan Analysis Software (Applied Biosystems).

Wyniki

Po wyizolowaniu DNA z badanych próbek uzyskano materiały w stężeniach od 17,1 do 103,3 ngDNA/ µl. Choć w analizach wykorzystano komercyjnie dostępny zestaw do ekstrakcji kwasów nukleinowych z tkanek roślinnych, otrzymane roztwory DNA były wyraźnie zanieczyszczone. Wskazywały na to niskie wartości A260/230 (0,74‒1,74) – prawidłowe wartości tego stosunku w DNA powinny mieścić się w przedziale 2,0‒2,2. Po ekstrakcji próbki nadal były zanieczyszczone, prawdopodobnie węglowodanami lub odczynnikami wykorzystywanymi w procesie izolacji.
Wyniki reakcji PCR (tab. II) poddano analizie metodą elektroforezy kapilarnej, uzyskując 55 kompletnych profili STR na podstawie 7 wytypowanych loci. W niektórych elektroferogramach wystąpiły piki typu stutter, które odrzucono ze względu na niską siłę sygnału. Grupa kontrolna obejmowała 34 profile Q. robur i 1 profil Q. petraea. Dla pozostałych gatunków wyniki były nastepujące:
• Q. cerris: dla 1 próbki (materiał zebrany w 2007 r.) uzyskano pełny profil dla wszystkich siedmiu loci, dla 3 pozostałych próbek (z 1900 i 1903 r.) otrzymane profile były niekompletne;
• Q. frainetto: dla 2 próbek otrzymano kompletne profile, a dla 1 (z 1903 r.) wyłącznie w locus QrZAG11;
• Q. macranthera: uzyskano 2 kompletne profile dla obu badanych próbek;
• Q. palustris: analizie poddano łącznie 3 próbki, kompletny profil uzyskano dla 1 (z 1995 r.), a w przypadku 2 pozostałych (z 1894 i z 2007 r.) otrzymane profile były niekompletne;
• Q. phellos: przeanalizowano 3 próbki, otrzymując 2 pełne profile;
• kompletne profile uzyskano dla gatunków: Q. coccifera, Q. imbricaria, Q. infectoria, Q. libani, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. × schochiana (Q. phellos × Q. palustris) oraz Q. × hispanica (Q. cerris × Q. suber);
• niekompletne profile ujawniono dla gatunków Q. coccinea (materiał z 2004 r.), Q. rotundifolia (z 1892 r.) i Q. trojana (z 1900 r.);
• niekompletne profile lub całkowity brak wyników odnotowano w analizie gatunków, w przypadku których spodziewano się uzyskać kompletny profil, czyli Q. alba (1900, 1903, 1995 r.), Q. ilex (próbka z ok. 1900 r.), Q suber i Q. rubra.
Przy niekompletnym profilu lub nieobecności wszystkich 7 loci w uzyskanych wynikach reakcję PCR powtarzano pojedynczo dla każdego brakującego locus oraz w reakcji multipleksowej dla wszystkich analizowanych loci.
Odnotowano ponadto produkty PCR, których wielkość odbiegała od danych literaturowych. Dla locus PIE242 uzyskano 32 sygnały od produktów o długości mniejszej niż 102 pz (od 98 do 100 pz), dla locus QrZAG11 – 10 sygnałów od produktów o długości mniejszej niż 238 pz (od 226 do 237 pz), a dla locus PIE152 – pojedynczy produkt o długości przekraczającej 260 pz (266 pz).
Przy wykorzystaniu testu χ2 przeprowadzono analizę częstości wszystkich genotypów dla każdego pojedynczego locus według wielkości produktów amplifikacji. Wyniki pokazały (przy poziomie istotności statystycznej 0,05), że obserwowany rozkład genotypów nie różni się od rozkładu oczekiwanego dla wszystkich loci.

Dyskusja

Wyniki przeprowadzonego badania stanowią uzupełnienie wcześniejszych analiz. Pomyślne próby uzyskania kompletnego profilu przy użyciu m.in. zastosowanych starterów przeprowadzono dotychczas dla gatunków: Q. robur, Q. petraea, Q. pubescens, Q. pyrenaica, Q. alba, Q. rubra, Q. faginea, Q. suber i Q. ilex [2]. Na podstawie wyników naszego badania można uznać, że pełne profilowanie przy wykorzystaniu tych loci jest też możliwe w przypadku Q. infectoria, Q. phellos, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. macranthera, Q. coccifera, Q. × schochiana Dieck., Q. cerris, Q. imbricaria, Q. palustris, Q. libani Oliv. oraz Q. frainetto.
Niepowodzenie profilowania nie musi być skutkiem braku poszukiwanego locus w analizowanym gatunku. Najprawdopodobniej wynika z degradacji DNA spowodowanej długim okresem przechowywania w niewłaściwych warunkach. Wbrew wcześniejszym oczekiwaniom w badaniu nie uzyskano np. profili takich gatunków jak Q. suber, Q. rubra, Q. alba i Q. ilex. Zasadne wydaje się więc ustalenie, jaki wpływ na jakość kwasów nukleinowych mają różne metody preparowania i przechowywania tkanek roślinnych.
Warto też zwrócić uwagę na czystość izolowanego DNA. Jak już wspomniano, mimo zastosowania komercyjnie dostępnego zestawu do ekstrakcji DNA wyizolowane kwasy odznaczały się niskim stężeniem i były w znacznym stopniu zanieczyszczone. Brak wyników dla niektórych loci, zwłaszcza w przypadkach, w których, wbrew oczekiwaniom, nie otrzymano najdłuższych produktów PCR, wskazuje na częściową degradację DNA spowodowaną wiekiem niektórych próbek. Uzasadnione jest zatem wykonanie kolejnych analiz z uwzględnieniem większej puli próbek dla poszczególnych gatunków. Ma to również istotne znaczenie dla wiarygodności analizy statystycznej.
Należy ponadto uwzględnić możliwość hybrydyzacji zachodzącej pomiędzy różnymi gatunkami dębu. Biorąc pod uwagę niewielką liczbę próbek dostępnych dla poszczególnych gatunków, otrzymanie kompletnego profilu może być wynikiem krzyżowania, przy założeniu, że morfologia próbki może nie pozwolić na jednoznaczną identyfikację. Częstsze występowanie homozygotyczności w loci nieoczekiwanych dla badanych gatunków może wskazywać na krzyżowanie.
Podsumowując, zastosowany zestaw loci jest odpowiednim narzędziem do profilowania DNA w próbkach pochodzących z różnych gatunków dębu. Otrzymanie pełnego profilu w niektórych loci wydaje się możliwe nawet po długim okresie przechowywania. Świadczą o tym np. wyniki uzyskane dla dwóch próbek Q. macranthera, gdzie w pierwszej (pochodzącej z 1917 r.) wykazano pojedynczy allel w locus PIE152 o długości 232 pz, a w drugiej (z 2007 r.) w tym samym locus stwierdzono dwa allele o długości 232 i 240 pz. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że obie próbki pochodzą z jednego osobnika. Zgodnie z dokumentacją sprzed II wojny światowej w Parku Szczytnickim (Scheitinger Park) posadzono dwa dęby, jednak tylko jeden z nich przetrwał wojnę. Można założyć, że w ciągu 97-letniego okresu przechowywania DNA w starszych próbkach uległo częściowej degradacji, o czym świadczy brak jednego allelu. Warto też podkreślić, że badanie STR dębu może być przydatne nie tylko w celach dochodzeniowych, ale także w badaniach ekologii populacji dębów.

Wnioski

Proponowany zestaw markerów obejmujący 7 loci STR stanowi wystarczające narzędzie do profilowania genetycznego dębów. Kompletne profile uzyskano dla większości badanych gatunków, aczkolwiek niezbędne są dalsze badania z uwzględnieniem większej liczby próbek zarówno gatunków już badanych, jak i dotychczas nieanalizowanych.
Należy podkreślić, że w większości przypadków możliwe jest otrzymanie kompletnych wyników niezależnie od wieku próbek. Konieczne jest jednak badanie i standaryzacja warunków przechowywania materiału roślinnego, aby zapobiegać utracie jakości DNA i odpowiednio zabezpieczać je na potrzeby badań realizowanych w różnych dziedzinach nauki.

Podziękowania

Badanie sfinansowano z funduszy statutowych Zakładu Technik Molekularnych Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu.

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

Introduction

Representatives of the genus Quercus mainly inhabit the Northern Hemisphere. They are found in various habitats, from the temperate climatic zone to the mountainous tropical regions. Over 600 oak species have been discovered to date. Most species are trees, some are shrubs, with leaves characterised by various morphologies, but with a specific type of fruit, the acorn, which is a type of nut embedded in a cupule [1]. In Poland, three species of oaks are found: Q. robur, Q. petraea, and Q. pubescens. In addition to these, the subject of this study also encompasses species not found in the wild in Poland but present in other parts of Europe or in Asia or North America, wild or cultivated, found in parks, arboretums, and urban greenery.
Therefore, the aim of the research was to verify the specificity of the primers used in this study in relation to the greatest possible number of species. The samples were from the following species: Q. alba, Q. cerris, Q. coccifera, Q. coccinea, Q. dentata, Q. falcata, Q. frainetto, Q. griffithii, Q. ilex, Q. imbricaria, Q. infectoria, Q. libani, Q. macranthera, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. palustris, Q. petraea, Q. phellos, Q. pubescens, Q. rotundifolia, Q. robur, Q. rubra, Q. serrata, Q. shumardii, Q. suber, Q. trojana, Q. × schochiana, and Q. × hispanica.
For research purposes, seven markers based on Short Tandem Repeats (STRs) were utilised, typed according to the available literature by the highest observed heterozygosity [2]. The set of primers in multiplex is composed of four EST-STRs (present in cDNA) [3] and three genomic STRs (present in gDNA only) [4]. Forensic botany, which is constantly evolving, often uses techniques of molecular biology enabling traces found on-site to be properly examined. Molecular biology techniques are often employed in the identification of narcotic plants [5]. Successful approaches to the DNA profiling of evidence of oak origins have been conducted [6], and multiplex profiling has been developed for Olea europaea [7]. Given the wide range of occurrence of species of oaks, it would seem important to develop a set of markers for profiling the greatest available number of species.
To date, several STR-based studies have been performed for oak populations. Sets of EST-STR markers were developed for improved study of Fagaceae population genetics [8]. Studies of the genetic diversity of the population of species such as Q. acutissima [9], Q. petraea [10], and Q. mongolica var. crispula [11] have been carried out and have been used with good results in studies of gene flow between stands of oaks [12] and of the hybridisation of various oak species [13]. For example, microsatellite studies have revealed hybridisation between Q. petraea and Q. robur [14] as well as between two species of Mediterranean oak, Q. suber and Q. ilex [15].

Material and methods

Oak leaves

The authors of this publication obtained material for DNA isolation from samples of Q. robur as well as from some other species, by collecting falling leaves in Wrocław parks and at the Rogalin Palace Museum, a branch of the National Museum in Poznań. Materials for samples from some species come from the collection of the Herbarium of the Museum of Natural History of Wrocław University. All leaves were preserved in a dry place or, if possible, immediately frozen at ‒22°C.

DNA isolation

In the preliminary stage, the collected leaves were crushed in a mortar in the presence of liquid nitrogen. Genetic material was isolated using two different methods. One involved using the GeneMATRIX Plant & Fungi DNA Purification Kit (EURx, Gdańsk, Poland). The procedure was performed according to the manufacturer’s instructions. The other method utilised the Murray-Thomson process of fungal DNA isolation. Following successful isolation, DNA concentration and purity was measured using the spectrophotometric method with a NanoDrop 1000 apparatus (Thermo Fisher Scientific).

Polymerase chain reaction

A specified starter set (Table I) was used to multiply DNA fragments for capillary electrophoresis. Each starter was marked with fluorescent dye: Fam or Joe. Reaction was performed using an S1000 Thermal Cycler (Biorad) and Multiplex PCR Master Mix (Qiagen). The PCR conditions were as follows: introductory denaturation: 15 min at 95°C, followed by 30 reaction cycles: denaturation, 30 sec at 94°C; annealing, 60 sec at 56°C; elongation, 45 sec at 72°C. The final step of PCR consisted of sample incubation at 60°C for 10 min.

Capillary electrophoresis

PCR products for CE procedure were pre-treated by adding a mixture of formamide and the internal standard ROX 400 (Applied Biosystems) to the multiplied material. Prepared mixtures were then denatured at 95°C for three min using an S1000 Thermal Cycler (Biorad). Capillary electrophoresis was performed using an ABI PRISM 310 Genetic Analyser (Applied Biosystems). Results of the separation process were analysed with GeneScan Analysis Software (Applied Biosystems).

Results

Following isolation of DNA from examined samples, materials at concentrations ranging from 17.1 to 103.3 ngDNA/µl were obtained. Despite the use of a commercial kit for the extraction of nucleic acids from plant tissues, the obtained solutions of DNA were distinctly impure. Contamination was indicated by low values of A260/230 (0.74‒1.74), whereas appropriate scores for this ratio in DNA should be 2.0‒2.2. Following extraction, samples were still contaminated, probably with carbohydrates or reagents used in the process of isolation.
PCR results (Table II) analysed using capillary electrophoresis yielded 55 complete STR-based profiles on the basis of seven applied loci. In some electropherograms, stutter peaks emerged, which were then rejected based on their low signal strength. The control group consisted of 34 profiles of Q. robur and one of Q. petraea. For other species, the results were as follows:
• Q. cerris: one sample (collected in 2007) revealed a full profile for all seven loci; for three other samples the profiles were incomplete (collected in 1900 and 1903).
• Q. frainetto: two samples yielded full profiles; one sample (collected in 1903) showed a presence only in locus QrZAG11.
• Q. macranthera: two complete profiles were revealed for both tested samples.
• Q. palustris: three samples were tested; a complete profile was revealed by one sample (collected in 1995); two samples (collected in 1894 and 2007) yielded incomplete profiles.
• Q. phellos: three samples were tested, with two complete profiles obtained.
• Moreover, complete profiles were obtained for the following species: Q. coccifera, Q. imbricaria, Q. infectoria, Q. libani, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. × schochiana (Q. phellos × Q. palustris), and Q. × hispanica (Q. cerris × Q. suber).
• Incomplete profiles were revealed for the species Q. coccinea (collected in 2004), Q. rotundifolia (collected in 1892), and Q. trojana (collected in 1900).
• Incomplete profiles or absolute lack of scores were also yielded by species from which complete results were expected, namely: Q. alba (1900, 1903, 1995), Q. ilex (collected ca. 1900), Q suber, and Q. rubra.
In the case of an incomplete profile or absence of all seven loci from the results, PCR was repeated for each absent locus individually and in multiplex for all loci studied.
Likewise, PCR products with sizes differing from those suggested in the literature were noted. For the PIE242 locus, we received 32 signals from products shorter than 102 bp (from 98 to 100 bp), for the QrZAG11 locus, 10 signals from products shorter than 238 bp (between 226 and 237 bp), and for the PIE152 locus, a single product longer than 260 bp (266 bp).
Frequency analysis of all genotypes for each individual locus, based on the emerging sizes of amplification products, was performed using the χ2 test. The results showed (with statistical significance equal to 0.05) that the observed distribution of genotypes did not differ from the expected distribution for all loci.

Discussion

The results of our studies constitute a continuation of previous studies. To date, successful attempts at full profiling using, inter alia, applied primers have been conducted for Q. robur, Q. petraea, Q. pubescens, Q. pyrenaica, Q. alba, Q. rubra, Q. faginea, Q. suber, and Q. ilex [2]. According to the results of our tests, full profiling with these loci is also available for Q. infectoria, Q. phellos, Q. magnoliifolia, Q. nigra, Q. macranthera, Q. coccifera, Q. × schochiana Dieck., Q. cerris, Q. imbricaria, Q. palustris, Q. libani Oliv., and Q. frainetto.
Failed profiling may not be a consequence of the absence of the locus we were seeking from the studied species. Rather, these failures are probably the results of DNA degradation caused by long periods of storage in inappropriate conditions. As we can see, some expected profiles were not revealed for species such as Q. suber, Q. rubra, Q. alba, and Q. ilex. Thus, it appears important to identify the influence of various ways of preparing and storing plant tissues on the quality of nucleic acids.
Moreover, the purity of isolated DNA is worth monitoring. As mentioned earlier in this paper, despite the use of a commercial kit for DNA extraction, the isolated acids attained low concentrations and were conspicuously contaminated. The age of some samples is evident as partial degradation of DNA, shown by the lack of results for some loci, especially in cases where the expected longest products of PCR were not obtained. Thus, it is important to perform further tests with larger pools of samples for each species. This is also important for conducting credible statistical analysis.
Moreover, we have to consider the possibility of hybridisation between different oak species. Therefore, given a low number of available samples for every species, acquisition of a full profile may be the result of cross-breeding, assuming that the morphology of the specimen may not allow for unambiguous identification. More frequent homozygosity in loci that were not expected for tested species may suggest interbreeding.
In conclusion, the applied set of loci is an appropriate tool for DNA profiling of samples from different oak species. Even after long-term storage, obtaining a full profile in selected loci seems possible, for example, in the results for two samples of Q. macranthera, where the first sample (collected in 1917) showed a single allele in locus PIE152 measuring 232 bp and the second sample (collected in 2007) in the corresponding locus showed two alleles measuring 232 and 240 bp. It is highly probable that both samples originated from a single specimen. According to documentation from before World War II, two specimens were planted in Szczytnicki Park (Scheitinger Park), of which only one survived the war. We can assume that during 97 years of storage older samples of DNA became partially degraded, as demonstrated by the absence of one allele. Testing of oak STRs can be useful for solving any investigatory problems as well as for the study of the ecology of oak populations.

Conclusions

The proposed seven-loci STR marker set is generally a sufficient tool for the profiling of oak DNA. Full profiles were successfully obtained for most of the species tested, but there is still a need to study this case further, with more samples from both studied and untested species.
Furthermore, achievement of complete results is attainable in most cases despite the age of the samples. Therefore, there is a need to study and standardise plant material storage conditions in order to avoid loss of DNA quality and to preserve DNA for studies in various fields of science.

Acknowledgements

The study was financed from the statutory funds of the Molecular Techniques Unit of Wroclaw Medical University.

The authors declare no conflict of interest.

Piśmiennictwo
References

1. Seneta W, Dolatowski K. Dendorologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008; 142-153.
2. Guichoux E, Lagache L, Wagner S, Lèger P, Petit RJ. Two highly validatet multiplexes (12-plex and 8-plex) for species delimitation and parentage analysis in oaks (Quercus spp.). Mol Ecol Resour 2011; 11: 578-585.
3. Durand J, Bodenes C, Chancerel E, Frigerio J-M, Vendramin G, Sebastiani F, et al. A fast and cost-effective approach to develop and map EST-SSR markers: oak as a case study. BMC Genomics 2010; 11: 570.
4. Kampfer S, Lexer C, Glössl J, Steinkellner H. Characterization of (GA)n microsatellite loci from Quercus robur. Hereditas 1998; 129: 183-186.
5. Gilmore S, Peakall R, Robertson J. Short tandem repeat (STR) DNA markers are hypervariable and informative in Cannabis sativa: implications for forensic investigations. Forensic Sci Int 2003; 131: 65-74.
6. Craft KJ, Owens JD, Ashley MV. Application of plant DNA markers in forensic botany: Genetic comparison of Quercus evidence leaves to a crime scene trees using microsatellites. Forensic Sci Int 2007; 165: 64-70.
7. Štambuk S, Sutlović D, Bakarić P, Petričević S, Andlinović Š. Forensic Botany: Potential Usefulnes of Micrasatellite-based Genotyping od Croatian Olive (Olea europaea L.) in Forensic Casework. Croat Med J 2007; 48: 556-552.
8. Bodénes C, Chancerel E, Gailing O, Vendramin GG, Bagnoli F, Durand J, et al. Comparative mapping in the Fagaceae and beyond with EST-SSRs. BMC Plant Biology 2012; 12: 153.
9. Zhang YY, Fang YM, Yu MK, Li X, Xia T. Molecular characterization and genetic structure of Quercus acutissima germplasm in China using microsatellites. Mol Biol Rep 2013; 40: 4083-4090.
10. Alberto F, Niort J, Derory J, Lepais O, Vitalis R, Galop D, Kremer A. Population differentiation of sessile oak at the altitudinal front of migration in the French Pyrenees. Mol Ecol 2010; 19: 2626-2639.
11. Uneo S, Taguchi Y, Tsumura Y. Microsatellite markers derived from Quercus mongolica var. crispula (Fagaceae) inner bark expressed sequence tags. Genes Genet Syst 2008; 83: 179-187.
12. Chybicki IJ, Burczyk J. Realized gene flow within mixed stands of Quercus robur L. and Q. petraea (Matt.) L. revealed at the stage of naturally established seedling. Mol Ecol 2010; 19: 2137-2151.
13. Curtu AL, Gailing O, Finkeldey R. Evidence for hybridization and introgression within a species-rich oak (Quercus spp.) community. BMC Evol Biol 2007; 7: 218.
14. Gugerli F, Walser J-C, Dounavi K, Holderegger R, Finkeldey R. Coincidence of small scale spatial discontinuities in leaf morphology and nuclear microsatellite variation of Quercus petraea and Quercus robur in mixed forest. Ann Bot 2007; 99: 713-722.
15. Burgarella C, Lorenzo Z, Jabbour-Zahab R, Lumaret R, Guichoux E, Petit RJ, et al. Detection of hybrids in nature: application to oaks (Quercus suber and Q. ilex). Heredity 2009; 102: 442-452.

Adres do korespondencji
Bartosz M. Pencakowski
Zakład Biotechnologii Farmaceutycznej
Uniwersytet Wrocławski
ul. Borowska 211A
50-556 Wrocław, Polska
e-mail: bartosz.pencakowski@umed.wroc.pl

Address for correspondence
Bartosz M. Pencakowski
Department of Pharmaceutical Biotechnology Wroclaw Medical University
211A Borowska St.
50-556 Wrocław, Poland
e-mail: bartosz.pencakowski@umed.wroc.pl

Nadesłano: 6.04.2017
Zaakceptowano: 5.03.2018

Submitted: 6.04.2017
Accepted: 5.03.2018