Przeszczepy rogówki

Przeszczep rogówki (keratoplastyka) to chirurgiczne zastąpienie części rogówki gospodarza fragmentem pobranym od dawcy. Historia przeszczepiania rogówki sięga końca VIII w., a jej dynamiczny rozwój przypada na XX w. Wszystkie wcześniejsze próby transplantacji tkanki rogówkowej zwierząt człowiekowi zakończyły się niepowodzeniem. Za ojca współczesnej keratoplastyki uważa się Eduarda Konrada Zirma z Ołomuńca – Czecha, który w 1905 r. dokonał pierwszego udokumentowanego udanego przeszczepu rogówki u pacjenta po oparzeniu chemicznym obu oczu. Dawcą był zmarły mężczyzna.


Współcześnie na całym świecie wykonywane są wyłącznie przeszczepy allogeniczne, czyli takie, w których dawcą jest inny człowiek. Użycie tkanek tego samego pacjenta (np. z drugiego niewidzącego oka, ale ze zdrową rogówką) nazywa się autoprzeszczepem. Takie zabiegi wykonywane są sporadycznie.
Ze względu na technikę operacji przeszczepy rogówki można podzielić na:
1) drążące, w których wymienia się fragment rogówki pełnej grubości,
2) warstwowe, w których wymianie ulega tylko powierzchowna część rogówki (nabłonek, błona Bowmana, przednia warstwa istoty właściwej) lub też tylko głęboka jej część tylna (warstwa istoty właściwej, błona Descemeta, śródbłonek).

Przeszczepy rogówki są najstarszymi, a obecnie najczęściej wykonywanymi i najbardziej skutecznymi przeszczepami allogenicznymi. W przypadkach przebiegających bez powikłań, u pacjentów spoza grupy wysokiego ryzyka częstość odrzutu przeszczepu w pierwszym roku wynosi jedynie ok. 10 proc. Jest to wynik bardzo satysfakcjonujący, zważywszy, że rutynowo nie wykonuje się badań zgodności antygenów HLA dawcy i biorcy, a immunosupresja jest zwykle ograniczona do miejscowego podawania kortykosteroidów. Dlatego brak odrzucania allogenicznego przeszczepu doprowadził do poglądu o immunologicznym uprzywilejowaniu rogówki (immune privilege). Czynnikami odpowiadającymi za tę wyjątkową sytuację są: istnienie bariery krew-oko, brak naczyń w rogówce, nieobecność klasycznych komórek prezentujących antygen (antigen presenting cells APC) w centralnej jej części, czynniki hamujące w komorze przedniej oraz zjawisko immunologicznej odmienności komory przedniej (anterior chamber-associated immune deviation, ACAID).

W ciągu ostatnich 25 lat nastąpił rozwój mikrochirurgii oka, materiałów chirurgicznych, płynów konserwujących do przechowywania pobranego...


View full text...