eISSN: 2450-4459
ISSN: 2450-3517
Lekarz POZ
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Suplementy Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
3/2016
vol. 2
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:

Przychodzi pacjent do lekarza z...
…Zakażeniem Helicobacter pylori

Małgorzata Palka
,
Mirosław Szura

Data publikacji online: 2016/09/26
Plik artykułu:
Pobierz cytowanie
 
 

Definicja

Helicobacter pylori jest Gram-ujemną pałeczką o spiralnym kształcie, zasiedlającą powierzchnię komórek nabłonkowych błony śluzowej żołądka.

Epidemiologia

W krajach rozwijającyh się zakażone pałeczką jest ponad 70%, a w rozwiniętych ok. 30% populacji. W Polsce w ostatnim czasie dochodzi do obniżenia częstości zakażenia, zwłaszcza u osób kierowanych na badania gastroskopowe.

Patogeneza

Helicobacter pylori jest podstawowym czynnikiem patogenetycznym choroby wrzodowej. U części zakażonych nie występują żadne objawy, co ma związek z niską wirulencją szczepów bakteryjnych, predyspozycją genetyczną oraz czynnikami środowiskowymi.
Wyróżnia się 3 fenotypy zakażenia (ramka 11.2.6.1). W populacji ogólnej najczęściej występuje fenotyp łagodnego zapalenia błony śluzowej żołądka, które przebiega bez istotnych zmian w wydzielaniu kwasu solnego i nie prowadzi do poważnych konsekwencji chorobowych. Fenotyp choroby wrzodowej występuje u ok. 10–15% zakażonych osób i odznacza się zmianami zapalnymi w części przedodźwiernikowej żołądka wraz ze zwiększonym wydzielaniem gastryny i kwasu solnego. Pacjenci z fenotypem wrzodowym oraz czynnikami uszkadzającymi błonę śluzową żołądka chorują z powodu wrzodów dwunastnicy lub wrzodów żołądka. Fenotyp raka żołądka charakteryzuje się zapaleniem trzonu żołądka, zanikiem błony śluzowej żołądka i zmniejszonym wydzielaniem kwasu solnego. Zmiany anatomiczne i zaburzenia czynnościowe tego typu występują u ok. 1–2% zakażonych i zwiększają ryzyko rozwoju raka żołądka. Fenotyp nowotworowy spotyka się częściej w populacji krajów Azji i Dalekiego Wschodu, w których rak żołądka występuje szczególnie często.

Obraz kliniczny

Ostre zakażenie H. pylori jest rzadko rozpoznawalne. Najczęściej występuje ból brzucha, nudności, wymioty. Przewlekłe zapalenie zwykle daje objawy dyspeptyczne nasilające się w czasie stresu i pod wpływem innych czynników uszkadzających błonę śluzową żołądka, takich jak alkohol i palenie tytoniu oraz zażywanie leków (ryc. 11.2.6.1).
Do objawów dyspeptycznych związanych z zapaleniem błony śluzowej żołądka i dwunastnicy zalicza się:
• ból w nadbrzuszu,
• nudności,
• uczucie dyskomfortu w nadbrzuszu,
• wzdęcia,
• odbijania.
Objawy mogą okresowo ustępować.
W diagnostyce zakażenia H. pylori stosuje się testy inwazyjne i nieinwazyjne (tab. 11.2.6.1).
U osób młodych bez objawów alarmujących z objawami dyspepsji stosuje się diagnostykę nieinwazyjną zakażenia H. pylori oraz leczenie zakażenia w celu profilaktyki występowania uszkodzenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, a także zmniejszenia odsetka występowania choroby wrzodowej.
U osób powyżej 45. roku życia z objawami dyspepsji ze strony górnego odcinka przewodu pokarmowego wskazane jest badanie gastroskopowe z pobraniem wycinków:
• na szybki test ureazowy wykrywający zakażenie H. pylori,
• na badanie histopatologiczne.

Postępowanie lecznicze

Obecnie wskazania do leczenia eradykacyjnego zakażenia H. pylori obejmują wiele stanów chorobowych (ramka 11.2.6.2).
W przypadku występowania zakażenia H. pylori stosuje się 10–14-dniowe leczenie eradykacyjne zakażenia. Leczenie odbywa się zwykle w schematach trój- i czterolekowych obejmujących podawanie inhibitorów pompy protonowej (IPP) 2 razy dziennie (tab. 11.2.6.2) oraz 2 antybiotyków i/lub soli bizmutu.
Obecnie zalecane są 4 schematy leczenia eradykacyjnego, które przedstawiono poniżej.
Schematy pierwszego rzutu
1) Terapia IPP 2 × dawka standardowa + metronidazol 2 × 500 mg + amoksycylina 2 × 1 g – czas leczenia 10–14 dni.
2) Terapia sekwencyjna (IPP 2 × dawka standardowa + 2 × 1 g amoksycyliny przez 5 dni, następnie IPP 2 × dawka standardowa + metronidazol 2 × 500 mg przez 5 dni).
3) Terapia poczwórna (IPP 2 × dawka standardowa, metronidazol 3 × 500 mg, cytrynian bizmutu 2 × 400 mg, tetracyklina 4 × 500 mg) – czas leczenia 14 dni.
Schemat drugiego rzutu
4) Terapia trójlekowa (IPP 2 × dawka standardowa, amo­ksycylina 2 × 1 g, lewofloksacyna 2 × 250 mg) – czas leczenia 10 dni.
W trakcie leczenia zakażenia H. pylori stosuje się probiotyki, które zmniejszają działania niepożądane leków.
W Polsce ze względu na duże wskaźniki oporności bakterii H. pylori na klarytromycynę antybiotyk ten nie jest zalecany w leczeniu eradykacyjnym zakażenia.
Eradykację zakażenia potwierdza się po co najmniej 6–8-tygodniowym okresie po skończeniu leczenia eradykacyjnego. Zwykle stosuje się testy oddechowe (np. ureazowy test oddechowy – UBT) lub testy antygenu bakterii w stolcu. U pacjentów ze stwierdzonym nieżytem zanikowym żołądka wymagana jest obserwacja i kontrola specjalistyczna.

Prognoza

Po skutecznym leczeniu do nawrotów zakażenia dochodzi rzadko. We wczesnym leczeniu zakażenia H. pylori nie występują powikłania związane z zakażeniem przewlekłym i długotrwałym.

Piśmiennictwo

1. Kurylonek A., Skwarski L., Romatowski J. i wsp. Helicobacter pylori in North-East Poland in 1998–2007 basing on the urease test. Gastroenterol Pol 2013; 20: 95-98.
2. Palka M., Margas G., Jarosz M. Najczęstsze choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
3. Paradowski L., Petryszyn P. Rozpoznanie i leczenie zakażenia Helicobacter pylori – aktualny stan wiedzy i aktualne zalecenia w świetle Konsensusu Maastricht IV z Florencji. Gastroenterol Pol 2013; 20: 49-54.
4. Rhee K.H., Park J.S., Cho M.J. Helicobacter pylori: bacterial strategy for incipient stage and persistent colonization in human gastric niches. Yonsei Med J 2014; 55: 1453-1466.

Przedruk z „Medycyna rodzinna. Podręcznik dla lekarzy i studentów”, Termedia, Poznań 2015
This is an Open Access journal, all articles are distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0). License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.