Przychodzi pacjent do lekarza z...
…Zespołem jelita nadwrażliwego

Definicja i klasyfikacja

Zespół jelita nadwrażliwego (ZJN) to zaburzenie czynnościowe przewodu pokarmowego, charakteryzujące się bólem lub dyskomfortem w jamie brzusznej, wzdęciami brzucha, wraz z zaburzeniami rytmu wypróżnień. Powyższe objawy nie znajdują wytłumaczenia przyczyną organiczną ani metaboliczną. Do rozpoznania ZJN rekomendowane są Kryteria rzymskie III, które kładą nacisk na czas trwania i częstość występowania bólu oraz stopień uformowania stolca (ramka 11.2.11.1). Aktualna klasyfikacja ZJN uwzględnia częstość i konsystencję wypróżnień. Wyróżnia się ZJN z dominującą biegunką (ZJN-B), ZJN z dominującym zaparciem (ZJN-Z) oraz podtyp mieszany (ZJN-M).

Epidemiologia

Zespół jelita nadwrażliwego występuje u 10–15% populacji dorosłych na półkuli północnej, z liczbową przewagą kobiet (1,5 : 1). Początek objawów przypada najczęściej na 3.–4. dekadę życia. Schorzenie to stanowi przyczynę 12–14% konsultacji u lekarzy POZ oraz ok. 28% u lekarzy gastroenterologów.

Patogeneza

Jest złożona i nie do końca poznana. Obejmuje czynniki genetyczne, zaburzenia układu serotoninergicznego, udział stanu zapalnego, komórek tucznych, zaburzenia równowagi mikrobiologicznej w przewodzie pokarmowym, obejmujące przerost bakterii w świetle jelita (SIBO), jak również zaburzenia percepcji bólu. Rozważana jest rola alergii pokarmowej, związanej z produkcją przeciwciał klasy IgE, IgG, mobilizacją limfocytów T oraz wzrostem odsetka eozynofili w błonie śluzowej jelita.

Obraz kliniczny

Rozpoznanie ZJN opiera się na analizie zgodności objawów z Kryteriami rzymskimi III, przy braku objawów alarmujących, to znaczy takich, które mogą być związane z podłożem organicznym dolegliwości (mężczyźni po 50. roku życia z krótkim czasem trwania dolegliwości oraz chorzy z wywiadem rodzinnym raka jelita grubego, nieswoistych zapaleń jelit lub celiakii). Wśród objawów alarmujących największe znaczenie ma postępujący spadek masy ciała oraz anemia (ramka 11.2.11.2). Symptomatologia ZJN, poza objawami zawartymi w Kryteriach rzymskich III, obejmuje również dolegliwości spoza przewodu pokarmowego, w tym: fibromialgię, ospałość, bóle głowy, pleców, zaburzenia ze strony układu moczowo-płciowego, które mogą się nasilać pod wpływem stresu.

Ramka 11.2.11.2. Objawy alarmujące, czynniki ryzyka choroby organicznej
• Wiek > 50 lat
• Spadek masy ciała
• Niedokrwistość
• Krwawienie z przewodu pokarmowego
• Ból brzucha,...


View full text...