Przychodzi pacjent do lekarza z...
…przewlekłym zapaleniem trzustki

Definicja i klasyfikacja

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) to przewlekły proces zapalny, charakteryzujący się włóknieniem i zanikiem tkanki gruczołowej, z postępującym nieodwracalnym uszkodzeniem trzustki, prowadzący do niewydolności zewnątrz- i wewnątrzwydzielniczej tego narządu. Klasyfikację PZT przedstawiono w tabeli 11.2.20.1.

Epidemiologia

Zachorowalność w Polsce wynosi 5–10/100 tys. ze szczytem między 35. a 45. rokiem życia. Chorobowość szacuje się na 30–57/100 tys. Ponad 70% zachorowań dotyczy mężczyzn.

Patogeneza

Etiologia PZT jest wieloczynnikowa, a patogeneza nie do końca wyjaśniona. Najważniejszym czynnikiem ryzyka jest alkohol. Istotny wpływ mają także predyspozycje genetyczne, dieta i czynniki środowiskowe, ponieważ ponad 90% alkoholików nigdy nie zachoruje na PZT. Czynniki etiologiczne są pogrupowane w skalę TIGAR-O (tab. 11.2.20.2).
Czynniki uszkadzające powodują pierwszy epizod „zwiastującego” ostrego zapalenia trzustki. Powtarzające się epizody martwiczego zapalenia prowadzą do aktywacji produkujących kolagen komórek gwiaździstych. Trzustka może powrócić do stanu prawidłowego w razie ustąpienia czynników uszkadzających. W przypadku ich dalszego działania postępuje proces włóknienia i zanik pęcherzyków wydzielniczych.

Obraz kliniczny

Ból brzucha, zlokalizowany w nad- i śródbrzuszu, o charakterze opasującym, promieniujący do pleców lub okolic podżebrowych występuje u ponad 90% chorych. Może mieć różne nasilenie, początkowo występuje napadowo po alkoholu lub posiłkach bogatotłuszczowych. W miarę postępu choroby prowokować go może spożywanie nawet zwykłych posiłków, co prowadzi do świadomego ograniczania posiłków i zmniejszenia masy ciała. Z czasem ból staje się stały, prowadząc do stopniowego uzależnienia się chorego od narkotycznych leków przeciwbólowych. Bólowi mogą towarzyszyć nudności i wymioty.
Po zniszczeniu ponad 90% pęcherzyków trzustkowych pojawia się niewydolność zewnątrzwydzielnicza. Powstaje ona wskutek niedoboru lipaz w soku trzustkowym, a jej objawem jest biegunka tłuszczowa. Zaburzone może być trawienie białek, co prowadzi do utraty azotu z kałem.
Niewydolność wewnątrzwydzielnicza trzustki pojawia się później. Jej objawem jest nietolerancja glukozy lub jawna cukrzyca.
Innym objawem PZT może być żółtaczka mechaniczna spowodowana zwężeniem przewodu żółciowego wspólnego przez obrzęk lub torbiel w obrębie głowy trzustki.
Podstawą rozpoznania są zazwyczaj...


Pełna treść artykułu...