Psychologiczne uwarunkowania jakości życia pacjentek poddanych radioterapii w odniesieniu do stopnia zaawansowania choroby i wieku

Wstęp: Radioterapia jest jedną z najczęściej stosowanych i najbardziej efektywnych metod leczenia nowotworów. Jednocześnie jest jednym z czynników, które wywołują psychologiczny stres u osób z nowotworem, ponieważ wiąże się z poczuciem niepokoju i lęku oraz z wystąpieniem działań niepożądanych, i wpływa znacząco na jakość życia.

Cel pracy: Celem przeprowadzonych badań było określenie udziału wybranych zmiennych psychologicznych (takich jak: poczucie koherencji i jej trzy komponenty – zrozumiałość, zaradność, sensowność; subiektywne poczucie choroby; strategie radzenia sobie – konstruktywne: duch walki, pozytywne przewartościowanie, oraz destruktywne: bezradność – beznadziejność, zaabsorbowanie lękowe, a także ocena jakości życia), medycznych (stopień zaawansowania choroby) oraz demograficznych (wiek) na jakość życia pacjentek z chorobą nowotworową leczonych radioterapią.

Materiał i metody: Badaniami objęto 50 kobiet z chorobą nowotworową, w wieku 24–78 lat, poddanych radioterapii w Klinice Onkologii i Radioterapii Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego w Gdańsku. Wykorzystano Kwestionariusz Orientacji Życiowej SOC-29 Antonovsky’ego, Skalę wizualno-analogową, Skalę Przystosowania Psychicznego do Choroby Nowotworowej Mini-MAC Watson i wsp. w adaptacji Z. Juczyńskiego oraz Kwestionariusz Jakości Życia EORTC QLQ-C30 opracowany przez Grupę Jakości Życia EORTC (Quality of Life Group EORTC).

Wyniki: Jakość życia pacjentek poddanych radioterapii pozostaje w związku z poczuciem koherencji, subiektywnym poczuciem choroby oraz strategiami radzenia sobie w chorobie nowotworowej. Jednocześnie wyższą jakość życia prezentują osoby badane z wyższym natężeniem poczucia koherencji, a także z niższym subiektywnym poczuciem choroby i stosujące konstruktywne strategie radzenia sobie.

Wnioski: Poczucie koherencji, rodzaj stosowanych strategii radzenia sobie oraz subiektywne poczucie choroby są lepszymi predyktorami jakości życia niż stopień zaawansowania choroby i wiek pacjentek poddanych radioterapii.

Introduction: Radiotherapy is one of the most popular and efficient methods of treating cancers. Apart from that it is one of the factors which evoke psychological stress in patients with cancer, because this treatment is associated with the feelings of worry and anxiety, and the occurrence of side effects. Due to this radiotherapy affects the quality of life significantly.

Aim: The aim of the research was determining the contribution of selected psychological variables (such as: the sense of coherence; subjective sense of the disease; coping strategies, assessment of the quality of life), medical variables (the stage of the disease) and demographic ones (age) with regard to the quality of life of female patients with cancer, undergoing radiotherapy.

Material and methods: The study group included 50 female patients with cancer, aged 24-78 years, undergoing radiotherapy in the Clinic of Oncology and Radiotherapy in the University Clinical Centre in Gdańsk. The research methods included Antonovsky’s Sense of Coherence Scale (SOC-29), the Visual-Analogue Scale, the Mini-mental Adjustment to Cancer Scale (Mini MAC Watson et al.), Polish adaptation by Z. Juczyński, and the EORTC Quality of Life Questionnaire (QLQ-C30).

Results: The quality of life of the female patients undergoing radiotherapy correlates with the sense of coherence, subjective sense of the disease and coping strategies in cancer. Individuals with a higher sense of coherence and a lower subjective sense of the disease, using constructive coping strategies, demonstrated a higher quality of life.

Conclusions: The sense of coherence, the kinds of applied coping strategies and the subjective sense of the disease are better predictors of the quality of life, than the stage of the disease and age of the female patients undergoing radiotherapy.