Radzenie sobie ze stresem przez opiekunów pacjentów objętych opieką Zespołu Domowej Opieki Paliatywnej

Wstęp
Celem pracy jest analiza strategii radzenia sobie ze stresem przez rodziny pacjentów objętych opieką Zespołu Domowej Opieki Paliatywnej (ZDOP).

Materiał i metody
Badania prowadzono od maja do września 2022 r. wśród 84 członków rodzin pacjentów objętych opieką ZDOP na terenie miasta Bielsko-Biała. Wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego, technikę ankiety z użyciem autorskiego kwestionariusza ankiety oraz kwestionariusza MINI-COPE.

Wyniki
Wszyscy ankietowani (n = 84; 100%) podali, iż powodem objęcia członka rodziny opieką ZDOP był nowotwór. Większość badanych znała założenia opieki paliatywnej (n = 67; 79,8%) i była zadowolona z opieki ZDOP (n = 76; 90,5%). Dla większości ankietowanych, zwłaszcza będących głównymi opiekunami, doświadczana sytuacja sprawowania opieki nad bliskim chorym terminalnie stanowi obciążenie fizyczne, organizacyjne oraz psychiczne, a czynnikiem, który szczególnie zwiększa poczucie obciążenia w tych domenach jest zła kondycja psychiczna badanych. U większości badanych występowały dolegliwości somatyczne mogące świadczyć o przewlekłym stresie (n = 66;78,6%). Głównymi źródłami stresu były patrzenie na cierpienie i ból bliskiej osoby (n = 51; 60,7%), doświadczanie blokad wewnętrznych, np. przed zabiegami higienicznymi (n = 35; 41,7%), czy patrzenie na zmienione ciało bliskiej osoby (n = 30; 35,7%). Badani wymieniali także wiele obaw związanych z opieką nad bliskim (najczęściej obawa, że bliski umrze lub będzie cierpiał). Spośród strategii radzenia sobie ze stresem ankietowani wybierali najczęściej związane z aktywnym radzeniem sobie. Pewna grupa badanych, zwłaszcza starszych, mniej wykształconych oraz w gorszej sytuacji materialnej, wykazywała się jednak dużym poziomem bezradności i zachowań unikowych.

Wnioski
Opiekunowie chorych terminalnie w reakcji na obciążenie w różnych domenach podejmują działania określane jako „aktywne radzenie sobie”, czyli podejmują konkretne działania, zmierzające do poprawienia tej sytuacji.



Introduction
Analysis of coping with stress strategies in the families of patients under the care of the Home Palliative Care Team (ZDOP).

Material and methods
The survey was conducted between May and September 2022 in the city of Bielsko-Biala. A total of 84 family members of palliative patients were included. The diagnostic survey method was applied. MINI-COPE and our own designed questionnaire were used as the research tools.

Results
All respondents were caregivers for cancer patients (n = 84; 100%). Most of the respondents were familiar with the assumptions of palliative care (n = 67; 79.8%) and were satisfied with the care of ZDOP (n = 76; 90.5%). For most respondents, especially those who were the main caregivers, the experienced situation was a physical, organizational, and mental burden. The factor that particularly increased the sense of burden was the poor mental condition of the respondents. Most of the respondents had somatic complaints that could indicate chronic stress (n = 66;78.6%), and its main sources were watching the suffering and pain of a loved one (n = 51; 60.7%), experiencing internal blockages (n = 35; 41.7%) or watching at the altered body of a loved one (n = 30; 35.7%). The respondents mentioned many fears related to caring for their loved ones (most often the fear that a loved one will die or suffer). Among the stress coping strategies, the respondents most often chose those related to active coping. However, a certain group of respondents, especially those who were older, less educated, and with a worse financial situation, showed a high level of helplessness and avoidance behaviours.

Conclusions
Caregivers of palliative patients, in response to the burden in various domains, take actions referred to as „active coping”, i.e. taking specific actions to overcome this situation.