termedia
Rak płuca w Polsce: profilaktyka, diagnostyka, leczenie – co trzeba zmienić? Raport
Autor: Alicja Wesołowska
Data: 11.08.2017
Źródło: PKPO/AW
| Tagi: | rak płuc |
W Polsce co roku rozpoznaje się nowotwór płuca u ponad 14 tys. mężczyzn i 7000 kobiet. Eksperci alarmują, że niska przeżywalność w raku płuca związana jest z późnym rozpoznaniem choroby, aż 85% przypadków jest diagnozowanych w stadium zaawansowanym. Co trzeba zmienić?
Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych wraz z Fundacją Wygrajmy Zdrowie, Stowarzyszeniem Walki z Rakiem Płuca w Szczecinie oraz ekspertami ochrony zdrowia i autorytetami medycznymi przygotowała propozycje kompleksowych rozwiązań, które mają poprawić profilaktykę, diagnostykę i leczenia nowotworów płuca w Polsce.
Rak płuca jest obecnie najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce i stanowi pierwszą przyczynę zgonów z powodu choroby nowotworowej. Wg danych Globocan (Global Cancer Statistics) nowotwory płuca odpowiadają za ponad 30 proc. zgonów spowodowanych nowotworami złośliwymi i jest to wartość o blisko 10 pp. wyższa od ogólnoświatowej. To także więcej niż w sąsiadujących krajach. Może to może wynikać z dwóch czynników: wysokiej zapadalności na nowotwory płuca i niskiej przeżywalności.
Zdaniem autorów Raportu „Poprawa profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów płuca. Rekomendacje zmian” poprawa wskaźników epidemiologicznych powinna koncentrować w szczególności na trzech głównych kierunkach działania.
Po pierwsze trzeba poprawić programy profilaktyki pierwotnej prowadzone w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. O największym przełomie w zapobieganiu i walce z rakiem płuca moglibyśmy mówić, gdyby ludzie przestali mieć kontakt z czynnikami rakotwórczymi, przyczyniającymi się do jego rozwoju (za 85-90 proc. zachorowań odpowiedzialne jest palenie tytoniu).
- Edukacja na temat profilaktyki pierwotnej raka płuca stanowi bardzo ważny element naszych działań – komentuje Anna Żyłowska, Prezes Stowarzyszenia Walki z Rakiem Płuca – Oddział w Szczecinie. - Wierzymy, że świadomość czynników wywołujących ten nowotwór może realnie wpłynąć na liczbę zachorowań. Dlatego też prowadzimy m.in. lekcje edukacyjne w szkołach. Warto jednak pamiętać, że nie tylko palenie tytoniu jest odpowiedzialne za powstawanie tej choroby, również ekspozycja na azbest i inne substancje karcynogenne, jak metale ciężkie, niektóre gazy, paliwa czy spaliny silników wysokoprężnych. Rosnące zanieczyszczenie środowiska również wpływa na wzrost zachorowalności na nowotwór płuca. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne.
Drugi kierunek to działania mające na celu wprowadzenie populacyjnych programów przesiewowych umożliwiających rozpoznanie choroby w fazie przedklinicznej, co może przyczynić się do poprawy wyników leczenia. Według autorów publikacji Ministerstwa Zdrowia „Proces leczenia w Polsce – analizy i modele. Tom I. Onkologia.” wprowadzenie populacyjnych programów przesiewowych umożliwiających rozpoznanie choroby w fazie przedklinicznej, może 140-krotnie przyczynić się do poprawy wyników leczenia .
Trzeci kierunek to poprawa dostępności i jakości badań diagnostycznych oraz terapii. W raporcie zdefiniowano bariery w obszarze diagnostyki patomorfologicznej i genetycznej. Brak odrębnego rozliczania i finansowania procedur diagnostyki patomorfologicznej w ramach umów zawartych przez świadczeniodawców z Narodowym Funduszem Zdrowia zmusza szpitale do ograniczania kosztów w tym zakresie. Barierą są zarówno kwestie finansowe dotyczące refundacji tych badań jak i niedostatki organizacyjne.
W wyniku doposażenia klinik i oddziałów torakochirurgii sfinansowanych w ramach Narodowego programu chorób nowotworowych systematycznie wzrosła liczba chorych operowanych we wczesnych stadiach raka płuca i obecnie odsetek chorych operowanych w I i II stadium zaawansowania choroby wynosi 80 proc. W ciągu 5 lat nastąpił wzrost liczby chorych operowanych w I stadium zaawansowania choroby (o 31 proc.), a stadium II o 40 proc., co świadczy o znacznej poprawie diagnostyki przedoperacyjnej.
Większość (ok. 85 proc.) przypadków raka płuca jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium z gorszym rokowaniem długotrwałego przeżycia. U tych chorych możliwe jest jedynie leczenie systemowe, które powinno obejmować: leczenie ukierunkowane molekularnie, radioterapię, chemioterapię i immunoterapię. W świetle badań klinicznych dzięki zastosowaniu leków immunokompetentnych tj. niwolumabu, pembrolizumabu i atezolizumabu możliwe jest uzyskanie wieloletnich przeżyć u chorych. Podobne efekty terapeutyczne można uzyskać dzięki podaniu określonych leków ukierunkowanych molekularnie (erlotynib, gefitynib, afatynib, ozymertynib, kryzotynib, cerytynib, alektynib).
- W obecnej sytuacji pacjenci z zaawansowanym nowotworem płuca w Polsce, nie są leczeni zgodnie ze standardami terapeutycznymi obowiązującymi na świecie, najwyższy czas to zmienić - podkreśla Beata Ambroziewicz, członek zarządu Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych. - Pacjenci czekają na refundację nowych terapii zarówno w płaskonabłonkowym raku płuca (aktualnie chorym podaje się tylko standardową chemioterapię) oraz uzupełnienie linii leczenia w niepłapłaskonabłonkowym raku płuca.
Autorzy raportu proponują:
- opracowanie i finansowanie powszechnych i efektywnych programów profilaktyki pierwotnej, polegających na szeroko zakrojonych programach edukacyjnych, szczególnie wśród młodzieży;
- opracowanie i finansowanie ze środków publicznych (NFZ, MZ, samorządowe programy polityki zdrowotnej) populacyjnych programów przesiewowych, takich jak np. niskodawkowa tomografia komputerowa o wysokiej rozdzielczości);
- wprowadzenie mechanizmów zapewniających pełne finansowanie badań genetycznych przy zapewnieniu kontroli jakości ich wykonywania;
- kontynuowanie poprawy efektywności leczenia operacyjnego we wczesnym stadium zaawansowania choroby. W szczególności należy nadal dążyć do skrócenia czasu oczekiwania na zabieg operacyjny oraz dokonać analizy jakości leczenia operacyjnego we wszystkich ośrodkach wykonujących zabiegi operacyjne leczenia raka płuca;
- poszerzenie dostępu do leków ukierunkowanych molekularnie i immunokompetentnych, które poprawiają całkowity czas przeżycia oraz jakość życia chorych wpływając na redukcję objawów towarzyszące procesowi nowotworowemu;
- wdrożenie proponowanego przez Ministerstwo Zdrowia Krajowego Rejestru Nowotworów Płuc, który w sposób kompleksowy zapewni zbieranie danych na temat zastosowanego leczenia. zastosowanej terapii u pacjentów oraz pozwoli porównać efekty leczenia w poszczególnych ośrodkach. Dane z rejestru powinny być corocznie publikowane i powszechnie dostępne.
Zdaniem autorów raportu, realizacja tych wielokierunkowych rekomendacji przyczyni się do zmniejszenia liczby zachorowań, spadku śmiertelności i poprawy przeżyć 5-cio letnich w nowotworze płuc w Polsce.
Rak płuca jest obecnie najczęstszym nowotworem złośliwym w Polsce i stanowi pierwszą przyczynę zgonów z powodu choroby nowotworowej. Wg danych Globocan (Global Cancer Statistics) nowotwory płuca odpowiadają za ponad 30 proc. zgonów spowodowanych nowotworami złośliwymi i jest to wartość o blisko 10 pp. wyższa od ogólnoświatowej. To także więcej niż w sąsiadujących krajach. Może to może wynikać z dwóch czynników: wysokiej zapadalności na nowotwory płuca i niskiej przeżywalności.
Zdaniem autorów Raportu „Poprawa profilaktyki, diagnostyki i leczenia nowotworów płuca. Rekomendacje zmian” poprawa wskaźników epidemiologicznych powinna koncentrować w szczególności na trzech głównych kierunkach działania.
Po pierwsze trzeba poprawić programy profilaktyki pierwotnej prowadzone w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych. O największym przełomie w zapobieganiu i walce z rakiem płuca moglibyśmy mówić, gdyby ludzie przestali mieć kontakt z czynnikami rakotwórczymi, przyczyniającymi się do jego rozwoju (za 85-90 proc. zachorowań odpowiedzialne jest palenie tytoniu).
- Edukacja na temat profilaktyki pierwotnej raka płuca stanowi bardzo ważny element naszych działań – komentuje Anna Żyłowska, Prezes Stowarzyszenia Walki z Rakiem Płuca – Oddział w Szczecinie. - Wierzymy, że świadomość czynników wywołujących ten nowotwór może realnie wpłynąć na liczbę zachorowań. Dlatego też prowadzimy m.in. lekcje edukacyjne w szkołach. Warto jednak pamiętać, że nie tylko palenie tytoniu jest odpowiedzialne za powstawanie tej choroby, również ekspozycja na azbest i inne substancje karcynogenne, jak metale ciężkie, niektóre gazy, paliwa czy spaliny silników wysokoprężnych. Rosnące zanieczyszczenie środowiska również wpływa na wzrost zachorowalności na nowotwór płuca. Dlatego tak ważne są badania profilaktyczne.
Drugi kierunek to działania mające na celu wprowadzenie populacyjnych programów przesiewowych umożliwiających rozpoznanie choroby w fazie przedklinicznej, co może przyczynić się do poprawy wyników leczenia. Według autorów publikacji Ministerstwa Zdrowia „Proces leczenia w Polsce – analizy i modele. Tom I. Onkologia.” wprowadzenie populacyjnych programów przesiewowych umożliwiających rozpoznanie choroby w fazie przedklinicznej, może 140-krotnie przyczynić się do poprawy wyników leczenia .
Trzeci kierunek to poprawa dostępności i jakości badań diagnostycznych oraz terapii. W raporcie zdefiniowano bariery w obszarze diagnostyki patomorfologicznej i genetycznej. Brak odrębnego rozliczania i finansowania procedur diagnostyki patomorfologicznej w ramach umów zawartych przez świadczeniodawców z Narodowym Funduszem Zdrowia zmusza szpitale do ograniczania kosztów w tym zakresie. Barierą są zarówno kwestie finansowe dotyczące refundacji tych badań jak i niedostatki organizacyjne.
W wyniku doposażenia klinik i oddziałów torakochirurgii sfinansowanych w ramach Narodowego programu chorób nowotworowych systematycznie wzrosła liczba chorych operowanych we wczesnych stadiach raka płuca i obecnie odsetek chorych operowanych w I i II stadium zaawansowania choroby wynosi 80 proc. W ciągu 5 lat nastąpił wzrost liczby chorych operowanych w I stadium zaawansowania choroby (o 31 proc.), a stadium II o 40 proc., co świadczy o znacznej poprawie diagnostyki przedoperacyjnej.
Większość (ok. 85 proc.) przypadków raka płuca jest diagnozowanych w zaawansowanym stadium z gorszym rokowaniem długotrwałego przeżycia. U tych chorych możliwe jest jedynie leczenie systemowe, które powinno obejmować: leczenie ukierunkowane molekularnie, radioterapię, chemioterapię i immunoterapię. W świetle badań klinicznych dzięki zastosowaniu leków immunokompetentnych tj. niwolumabu, pembrolizumabu i atezolizumabu możliwe jest uzyskanie wieloletnich przeżyć u chorych. Podobne efekty terapeutyczne można uzyskać dzięki podaniu określonych leków ukierunkowanych molekularnie (erlotynib, gefitynib, afatynib, ozymertynib, kryzotynib, cerytynib, alektynib).
- W obecnej sytuacji pacjenci z zaawansowanym nowotworem płuca w Polsce, nie są leczeni zgodnie ze standardami terapeutycznymi obowiązującymi na świecie, najwyższy czas to zmienić - podkreśla Beata Ambroziewicz, członek zarządu Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych. - Pacjenci czekają na refundację nowych terapii zarówno w płaskonabłonkowym raku płuca (aktualnie chorym podaje się tylko standardową chemioterapię) oraz uzupełnienie linii leczenia w niepłapłaskonabłonkowym raku płuca.
Autorzy raportu proponują:
- opracowanie i finansowanie powszechnych i efektywnych programów profilaktyki pierwotnej, polegających na szeroko zakrojonych programach edukacyjnych, szczególnie wśród młodzieży;
- opracowanie i finansowanie ze środków publicznych (NFZ, MZ, samorządowe programy polityki zdrowotnej) populacyjnych programów przesiewowych, takich jak np. niskodawkowa tomografia komputerowa o wysokiej rozdzielczości);
- wprowadzenie mechanizmów zapewniających pełne finansowanie badań genetycznych przy zapewnieniu kontroli jakości ich wykonywania;
- kontynuowanie poprawy efektywności leczenia operacyjnego we wczesnym stadium zaawansowania choroby. W szczególności należy nadal dążyć do skrócenia czasu oczekiwania na zabieg operacyjny oraz dokonać analizy jakości leczenia operacyjnego we wszystkich ośrodkach wykonujących zabiegi operacyjne leczenia raka płuca;
- poszerzenie dostępu do leków ukierunkowanych molekularnie i immunokompetentnych, które poprawiają całkowity czas przeżycia oraz jakość życia chorych wpływając na redukcję objawów towarzyszące procesowi nowotworowemu;
- wdrożenie proponowanego przez Ministerstwo Zdrowia Krajowego Rejestru Nowotworów Płuc, który w sposób kompleksowy zapewni zbieranie danych na temat zastosowanego leczenia. zastosowanej terapii u pacjentów oraz pozwoli porównać efekty leczenia w poszczególnych ośrodkach. Dane z rejestru powinny być corocznie publikowane i powszechnie dostępne.
Zdaniem autorów raportu, realizacja tych wielokierunkowych rekomendacji przyczyni się do zmniejszenia liczby zachorowań, spadku śmiertelności i poprawy przeżyć 5-cio letnich w nowotworze płuc w Polsce.
