Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) oraz Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego w zakresie diagnostyki i leczenia niedożywienia w gabinecie lekarza POZ

Wstęp i podstawowe definicje

Niedożywienie definiuje się jako stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania składników odżywczych, prowadzący do zmiany składu ciała, a przez to do upośledzenia aktywności fizycznej i psychicznej organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej [1]. Niedożywienie może być związane z chorobą lub spowodowane czynnikami społecznymi. Co istotne, osoby z nadwagą lub otyłością również mogą być niedożywione. W ich przypadku należy zachować szczególną czujność i zwrócić uwagę na każdą niewyjaśnioną i nieplanowaną utratę masy ciała.
Autorzy dokumentu skupili się w szczególności na identyfikacji i zaleceniach postępowania w przypadku niedożywienia związanego z chorobą (ICD-10: E40-46, ICD-11: 5B60-5B6Z). Podobnie jak inne jednostki chorobowe niedożywienie powinno być diagnozowane i leczone zgodnie z obowiązującymi standardami postępowania [2].

Skala problemu

Szacuje się, że ponad 33 mln osób w Europie jest niedożywionych [3, 4]. Z dostępnych danych epidemiologicznych wynika, że ok. 4,5% ogółu społeczeństwa boryka się z tym problemem zdrowotnym. W przełożeniu na polskie warunki oznaczałoby to, że ok. 1,7 mln osób wykazuje objawy niedożywienia. Niedożywienie (niedostateczne odżywianie) stwierdza się u: 35% osób niedawno przyjętych do domów opieki [5], 29% dorosłych przy przyjęciu do szpitala [5], 30% uczestniczących w wizytach ambulatoryjnych w szpitalu [6], 11% osób w praktykach lekarza pierwszego kontaktu, przy czym 54% pacjentów pod opieką POZ jest zagrożonych niedożywieniem [7].
Kliniczne konsekwencje niedożywienia:
• zmniejszona siła mięśniowa [8] i zespół kruchości [9, 10],
• zwiększone ryzyko upadków [11],
• dłuższy powrót do zdrowia po chorobie i po leczeniu operacyjnym [8, 12],
• gorsze wyniki kliniczne, np. częstsze powikłania, wyższa śmiertelność [8, 12],
• zaburzone funkcjonowanie psychospołeczne (np. lęk),
• depresja, pogorszone funkcje poznawcze [8, 12],
• zaburzona odpowiedź immunologiczna [8, 12],
• utrudnione gojenie ran [8, 12].
Niedożywienie negatywnie wpływa na pracę wszystkich narządów i układów [12].

Przyczyny rozwoju niedożywienia związanego z chorobą

Do rozwoju niedożywienia związanego z chorobą dochodzi na skutek dwóch podstawowych czynników: zwiększonego zapotrzebowania i zmniejszonego spożycia składników odżywczych. Zwiększone zapotrzebowanie na energię i składniki...


View full text...