Review paper
Measurement of fractional flow reserve in clinical practice

Wstęp
Powszechnie wiadomo, iż koronarografia – uważana za „złoty standard” w badaniach naczyniowych – ma wiele ograniczeń. Dotyczą one przede wszystkim jakości uzyskiwanych obrazów, które informują jedynie o świetle naczynia, nie mówiąc nic np. o jego ścianie [1–3]. Powoduje to, że identyfikacja istotnego klinicznie zwężenia, a tym bardziej ocena wpływu stenozy na krążenie wieńcowe, bywa często niemożliwa. Jest to szczególnie istotne w wypadku tzw. zwężeń pośrednich (redukcja średnicy tętnicy o 40–70%). W takich sytuacjach podstawą decyzji o podjęciu interwencji powinna być ocena czynnościowa, a nie tylko ilościowa danego zwężenia. Niestety angiografia nie daje takiej możliwości, a zatem możemy założyć, iż przynajmniej część zabiegów przezskórnej angioplastyki wieńcowej (PTCA) jest wykonywana niepotrzebnie [4–7]. Wydaje się, że remedium na wspomniane wyżej problemy może być pomiar cząstkowej rezerwy przepływu wieńcowego (ang. fractional flow reserve – FFR).
Podstawy FFR
Wskaźnik FFR jest definiowany jako stosunek maksymalnego przepływu wieńcowego przy obecności stenozy do maksymalnego przepływu w naczyniu bez zwężenia. Jest on wielkością specyficzną dla tętnic nasierdziowych, pozwalającą określić czynnościową istotność zwężenia dla krążenia wieńcowego. Innymi słowy – dostarcza informacji, czy dana zmiana jest odpowiedzialna za dolegliwości pacjenta i powinna być poddana PTCA, czy też zabieg nie jest konieczny. Należy dodać, że na wartość FFR nie wpływają zmiany ciśnienia tętniczego, częstotliwość pracy serca czy też kurczliwość mięśnia sercowego. Wpływ ma natomiast krążenie oboczne, co jest zrozumiałe, gdyż dopływ krwi do określonego obszaru mięśnia sercowego może odbywać się również przez kolaterale [1, 2, 4–6].
Pomiar FFR
Rozkwit opisywanej techniki pod koniec lat 90. był związany z rozwojem technologicznym i miniaturyzacją, dzięki którym udało się umieści czujnik do pomiaru ciśnień na szczycie prowadnika angioplastycznego. Cząstkową rezerwę wieńcową wylicza się bowiem ze stosunku średniego ciśnienia mierzonego za stenozą (Pd), w dystalnej części naczynia, do średniego ciśnienia w aorcie (Pa) w warunkach maksymalnej hiperemii, czyli przekrwienia (ryc. 1.) [1, 2, 5]. Przy nieobecności zwężenia oba ciśnienia będą sobie równe, a wartość FFR wyniesie 1 dla każdego pacjenta i każdej tętnicy wieńcowej (ryc. 1A). Z drugiej strony pojawienie się zmian...


View full text...