Rozpowszechnienie, identyfikacja, objawy intoksykacji i leczenie zatruć nowymi analogami fentanylu na przykładzie cyklopropylofentanylu (MAF)

Śmiertelność związana z intoksykacją nowymi analogami fentanylu jest dużym problemem w różnych rejonach świata, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych. W Polsce już od 2014 r. notowano zatrucia tymi substancjami. Liczba zgonów po przedawkowaniu nowych analogów fentanylu jest z pewnością niedoszacowana ze względu na wysokospecjalistyczne techniki analityczne potrzebne do identyfikacji. Ich szczególnie wysoka toksyczność wiąże się z siłą działania wielokrotnie wyższą od morfiny, np. karfentanyl jest 10 000 razy bardziej aktywny niż morfina. Wynika to z lepszej rozpuszczalności w lipidach i łatwiejszego przenikania przez barierę krew–mózg. Rokrocznie syntetyzowane są nowe pochodne fentanylu. Jedną z nich jest cyklopropylofentanyl, znany w Polsce pod nazwą MAF. Najczęstsze objawy przedawkowania pochodnych fentanylu są podobne do objawów po zażyciu innych opioidów. Mogą jednak wystąpić mniej charakterystyczne symptomy, np. halucynacje, urojenia, obniżenie nastroju, lęk, pobudzenie, dezorientacja i zaburzenia świadomości. Najpoważniejsze powikłanie to depresja oddechowa – bardziej nasilona i pojawiająca się szybciej niż po przedawkowaniu heroiny. Do jej odwrócenia zwykle potrzebna jest wyższa dawka naloksonu. Zalecane leczenie polega na podawaniu powtarzanych i szybko zwiększających się dawek naloksonu. Wysoką skuteczność w zapobieganiu zgonom związanym z przedawkowaniem fentanylu opisywano w przypadku stosowania programów prewencyjnych typu „Take-home naloxone”.

W pracy przedstawiono aktualne dane dotyczące rozpowszechnienia, identyfikacji i działania cyklopropylofentanylu. Opisano przypadki kliniczne intoksykacji zebrane na podstawie dostępnego piśmiennictwa. Omówiono zalecane postępowanie w sytuacji przedawkowania nowych pochodnych fentanylu i uzależnienia od tych substancji.

The mortality rate attributable to new fentanyl analogue intoxication is a serious issue in various regions, especially in the U.S. In Poland, there have been poisonings reported since 2014 as regards these substances. The number of fatal fentanyl derivative overdoses is certainly underestimated as the analytical techniques required for detection are highly specialised. The toxicity of fentanyl analogues is particularly high due to their potency being many times greater than that of morphine; e.g. carfentanil is 10,000 times more active than morphine. This is due to its better lipid solubility and easier penetration through the blood-brain barrier. Every year, new fentanyl derivatives are synthesized with one being cyclopropylfentanyl, known in Poland as MAF. The most common symptoms of fentanyl derivative overdose are similar to those of other opioids. However, less specific symptoms such as hallucinations, delusions, depression, anxiety, agitation, confusion and loss of consciousness can occur. The most life-threatening overdose symptom is respiratory depression, which is more severe and occurs faster than with heroin overdose. Usually, a higher dose of naloxone is needed. The recommended treatment is the administration of repeated and rapidly increasing doses of naloxone. High fentanyl overdose death prevention efficacy has been noted for “Take-home naloxone” programmes.

The present paper reviews the current data on the prevalence, overdose and detection of cyclopropylfentanyl. Clinical cases of cyclopropylfentanyl intoxication have been discussed based on the available literature. The recommended management of overdose and dependence on fentanyl derivatives has been discussed.