Skórne objawy nadwrażliwości pokarmowej

Pokarmy i/lub dodatki spożywcze mogą wywoływać wiele dolegliwości ze strony różnych narządów i o różnym stopniu nasilenia – począwszy od łagodnych przemijających objawów skórnych, skończywszy na ciężkich reakcjach uogólnionych. Diagnostyka nadwrażliwości na pokarmy i/lub dodatki spożywcze wciąż pozostaje jednym z najtrudniejszych i najbardziej kontrowersyjnych zagadnień praktycznej alergologii.

Opisano ponad 170 rodzajów pokarmów, które mogą wywoływać reakcje alergii pokarmowej, a w ostatnich 20 latach zaobserwowano wzrost częstości reakcji nadwrażliwości [1].

Częstość reakcji nadwrażliwości na pokarmy

Niemal 25% populacji ogólnej doświadczyło przynajmniej raz w życiu reakcji nadwrażliwości po spożyciu pokarmu. Objawy nadwrażliwości dotyczą różnych narządów, ale jednym z najczęściej zaangażowanych jest skóra, w której szczególnie licznie reprezentowane są mastocyty, makrofagi i komórki Langerhansa, pełniące rolę komórek prezentujących antygen. Dlatego też skóra może być albo jedynym narządem efektorowym reakcji nadwrażliwości, albo jednym z wielu narządów, zwłaszcza gdy dochodzi do uogólnienia reakcji i przybiera ona postać anafilaksji.

Ostre zmiany skórne

Szacuje się, że alergeny pokarmowe są czynnikiem sprawczym w ok. 30% przypadków ostrej pokrzywki [2]. Ostra pokrzywka i epizody ostrego obrzęku naczynioruchowego w przebiegu nadwrażliwości pokarmowej rozwijają się przy współudziale zarówno mechanizmów immunologicznych (alergia pokarmowa), jak i nieimmunologicznych (nadwrażliwość pokarmowa) lub też pokrzywki kontaktowej po zetknięciu pokarmu ze skórą. Pokrzywka taka może mieć charakter incydentalny lub nawracający, np. podczas ekspozycji zawodowej. Pokrzywka kontaktowa może zachodzić za pośrednictwem mechanizmów IgE-zależnych, jak i znacznie rzadszych – IgE-niezależnych, podczas których dochodzi do bezpośredniego uwolnienia zawartości mastocytów [3].

Pewną odmianą ostrych zmian skórnych jest zespół anafilaksji jamy ustnej (oral allergy syndrome – OAS), zwany inaczej zespołem alergii jamy ustnej lub zespołem Amlota-Lesoffa, który występuje przede wszystkim jako efekt reakcji krzyżowej pomiędzy alergenami inahalacyjnymi a pokarmowymi. Reakcje te wywołują najczęściej owoce pestkowe (brzoskwinie, czereśnie, wiśnie, śliwki), ale również warzywa i orzechy. Objawy ze strony błony śluzowej jamy ustnej pojawiają się w ciągu kilku minut od spożycia pokarmu i mają postać obrzęku i/lub pęcherzykowych zmian wypełnionych...


View full text...