Specyfika farmakoterapii bólu w wybranych grupach pacjentów

Skuteczna i bezpieczna farmakoterapia bólu wymaga uwzględnienia zmian, w szczególności farmakokinetycznych, jakie zachodzą w różnych okresach życia pacjentów – w populacji pediatrycznej, jak również geriatrycznej oraz u kobiet ciężarnych i karmiących.

Farmakoterapia bólu w populacji pediatrycznej

U niemowląt i dzieci dochodzi do istotnych zmian w farmakokinetyce leków, które mogą wpływać zarówno na skuteczność, jak i bezpieczeństwo farmakoterapii bólu. U dzieci mamy do czynienia z brakiem koordynacji czynności propulsywnej przewodu pokarmowego, co w połączeniu z wyższym pH w przewodzie pokarmowym może powodować zmiany we wchłanianiu leków podanych drogą doustną. Zmieniają się także warunki dystrybucji leków, gdyż u dzieci występuje większa ilość wody w stosunku do tkanki tłuszczowej, co powoduje, że zwiększa się objętość dystrybucji leków hydrofilnych, np. morfiny. Wolniejsza jest także eliminacja leków przez nerki, co należy uwzględnić podczas ustalania dawkowania leków. Nie bez znaczenia jest również wolniejszy metabolizm dokonujący się przy udziale izoenzymów cytochromu P450, który to metabolizm osiąga szybkość zbliżoną do populacji dorosłych ok. 12. roku życia. Podobnie w populacji geriatrycznej bardziej przepuszczalna w stosunku do populacji dorosłych jest bariera krew–mózg, co może mieć znaczenie dla ujawniania się ośrodkowych efektów analgetyków, w szczególności opioidowych.
W tabeli 1. zebrano leki przeciwbólowe oraz podano wiek, od którego mogą być stosowane w populacji pediatrycznej.

Farmakoterapia bólu u pacjentek ciężarnych i karmiących

W okresie ciąży dochodzi do zmian w farmakokinetyce związanych z działaniem progesteronu, który zmienia funkcję propulsywną przewodu pokarmowego. Co więcej, pojawia się wolno wymienny kompartment zewnętrzny w postaci płodu, który zwiększa dodatkowo objętość dystrybucji o mniej więcej 3 litry. Dochodzi także do przyspieszenia nawet o 50% szybkości eliminacji leków drogą nerkową, co w oczywisty sposób może oddziaływać na farmakokinetykę leków przeciwbólowych. Leki stosowane w leczeniu bólu u pacjentek w tym szczególnym okresie życia zebrano w tabeli 2.
W trakcie całej ciąży bezwzględnie przeciwwskazany jest metamizol (Pyralgin, Pyrahexal) z uwagi na możliwość wystąpienia u płodu guza Wilmsa.
Jeżeli istnieje konieczność zastosowania silnych opioidów, można rozważyć podanie morfiny, która jest silnie hydrofilnym analgetykiem opioidowym.
Z kolei w okresie karmienia...


View full text...