Standardy diagnostyki i leczenia pierwotnej i wtórnej osteoporozy

Ze względu na powszechny zasięg występowania osteoporoza stanowi duży problem społeczny. Jest chorobą, która przebiega przewlekle, i niestety, jej pierwszym objawem bywa często złamanie kości. Priorytetowe zadanie lekarzy rodzinnych polega na wdrażaniu skutecznej profilaktyki, a w razie potrzeby odpowiedniej terapii, by zminimalizować ryzyko złamania kości. Zdarzenie takie jest poważnym następstwem choroby, a dodatkowo wielokrotnie zwiększa ryzyko kolejnego złamania. Złamanie kości powoduje ból, długie unieruchomienie, często leczenie operacyjne oraz konieczność kosztownej rehabilitacji. Zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych dla życia powikłań (zapalenia płuc, zakrzepowego zapalenia żył, zatorów). Obecnie zidentyfikowano wiele czynników dziedzicznych oraz środowiskowych, mających wpływ na wystąpienie i przebieg osteoporozy. Definicja wg NIH określa osteoporozę jako chorobę szkieletu, którą charakteryzuje rosnące ryzyko złamań w następstwie obniżonej odporności mechanicznej kości. Odporność ta warunkowana jest także jej jakością, wynikającą m.in. z mineralnej gęstości kości. Najczęściej występuje postać pierwotna pomenopauzalna oraz starcza osteoporozy. Postacie wtórne stanowią ok. 10% przypadków i są konsekwencją występowania chorób zaburzających metabolizm kości. Zasady profilaktyki i leczenia osteoporozy obejmują zalecenia zdrowego stylu życia (aktywność fizyczna, nienadużywanie alkoholu, niepalenie papierosów), suplementacji witaminy D3 oraz wapnia. Wobec chorych zagrożonych złamaniem terapia farmakologiczna – obok realizacji ww. zaleceń – jest indywidualnie dostosowana do stanu pacjenta. Wybór preparatu zależy od zaawansowania choroby, schorzeń współwystępujących oraz akceptacji chorego. Niezbędne jest przekazanie informacji, że leczenie będzie długotrwałe, a oczekiwany rezultat to zmniejszenie ryzyka osteoporotycznego złamania kości. Stosowane leki muszą przejść stosowne badania, udowadniające ich skuteczność w redukowaniu złamań kostnych w przebiegu osteoporozy.

Postmenopausal osteoporosis is a major public health problem. It is often insidious and the first sign of it is bone fracture. Presence of bone fractures caused by very small trauma in elderly people is the main cause of raised morbidity. Prevention and effective good treatment of osteoporosis ought to reduce bone fracture risk – the main and most dangerous complication. There are a lot studies about aetiological factors and development of illness. Although diagnosis of osteoporosis depends on bone mineral density measured in the hip (according to the WHO definition), this factor is responsible for bone fractures only in 30 percent of cases. Many other factors such as genetic, other metabolic disorders and chronic diseases are also important and can increase the risk of bone fracture. There are a lot of other cases which influence the presence and development of the disease. Postmenopausal osteoporosis is the most common bone metabolic disturbance. Secondary osteoporosis can be caused by several diseases: endocrine, nephrology, gastrointestinal or carcinomas. In every case there are several recommendations: therapeutic procedures (positive role of physical activity and exercises), well balanced diet and other drugs with proven efficacy in reduction of osteoporotic bone fractures. The optimal treatment duration should be determined on a case-by-case basis according to the results of regular fracture-risk evaluations.