Stężenie osteoprotegeryny i liganda receptora aktywującego czynnik jądrowy κB w przebiegu nieswoistych zapaleń jelit u dzieci

Wstęp: Osteoprotegeryna (OPG) i ligand receptora aktywującego czynnik jądrowy κB (receptor activator of nuclear factor κB ligand – RANKL) to cytokiny biorące udział w metabolizmie tkanki kostnej oraz procesach immunologicznych. We wrzodziejącym za­­pa-leniu jelita grubego (ZJG, ulcerative colitis – UC) i chorobie Leś-niowskiego-Crohna (ChLC), należących do grupy nieswoistych zapaleń jelit (NZJ), toczący się proces chorobowy może dotyczyć, poza układem pokarmowym, także tkanki kostnej.

Cel: Ocena stężenia OPG i sRANKL w surowicy dzieci z NZJ oraz stwierdzenie zależności między tymi cytokinami a wybranymi parametrami klinicznymi u chorych na NZJ.

Materiał i metody: W badaniu wzięło udział 93 dzieci leczonych w Klinice Pediatrii, Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, w tym 18 z ZJG, 24 z ChLC i 51 zdrowych dzieci z grupy kontrolnej. Stężenia OPG i sRANKL oznaczano metodą ELISA. Gęstość mineralną kości (bone mineral density – BMD) u dzieci z NZJ mierzono metodą podwójnej absorpcjometrii promieniami X (dual energy X-ray absorptiometry – DXA).

Wyniki: Stężenie OPG było większe u dzieci chorych (0,20–0,73 pmol/l, SD 1,35, mediana 4,10 pmol/l) niż u dzieci z grupy

kontrolnej (0,03–0,2 pmol/l, SD 1,72, mediana 3,61 pmol/l).

U części pacjentów stężenia sRANKL były niemierzalne; jednak więcej oznaczeń (p = 0,001) i większe wartości stwierdzono u dzieci chorych (p < 0,02). U blisko 29% dzieci z NZJ odnotowano zmniejszenie wartości BMD, przy czym częściej u chłopców niż dziewcząt (p < 0,036). Dzieci ze zmniejszonymi wartościami BMD miały ponadto mniejsze wartości sRANKL (p < 0,03).

Wnioski: Wydaje się, że oznaczanie stężeń OPG i sRANKL nie jest użyteczne w diagnostyce NZJ u dzieci z zaburzeniami mineralizacji kości. Ustalenie pełnego znaczenia tych cytokin wymaga dalszych badań.

Introduction: Osteoprotegerin (OPG) and receptor activator of nuclear factor κB ligand (RANKL) are cytokines that play a key role in bone metabolism but also in the immune system. Ulcerative colitis (UC) and Crohn’s disease (CD) are autoimmune inflammatory bowel diseases (IBD), affecting digestive system but also bone mineralization.

Aim: To evaluate serum concentrations of osteoprotegerin and the sRANKL and their relationship with certain parameters in children with IBD.

Material and methods: The study included 93 children treated at the Department of Pediatrics, Gastroenterology, Hepatology and Nutrition, Medical University of Gdansk:

18 with UC, 24 with CD, 51 healthy children. The OPG and sRANKL were detected with a commercial ELISA kit. Bone mineral density (BMD) was assessed by means of dual energy X-ray absorptiometry (DXA) in IBD patients.

Results: The higher concentrations of osteoprotegerin were in the IBD group (range 0.20-0.73 pmol/l, SD 1.35, median 4.10 pmol/l) than in the control group (0.03-0.2 pmol/l, SD 1.72, median 3.61 pmol/l). The concentration of sRANKL could be determined only in a fraction of patients; imore often measurable (p = 0.001) and of higher values in IBD children compared to the control group (p < 0.02). Children with more active disease had lower osteoprotegerin concentrations. Nearly 29% of patients had decreased BMD, more often boys than girls (p < 0.036). Children with lower BMD had significantly lower sRANKL concentration

(p < 0.03).

Conclusions: Evaluation of OPG and sRANKL does not seem to be useful in diagnosis of IBD in children with disorders of bone mineralization. The complete meaning of these cytokines remains unclear.