Szczepienia – nowa szansa profilaktyki zakażeń HPV
z prof. dr. hab. n. med. Markiem Sikorskim, wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Profilaktyki Zakażeń HPV, rozmawiał Janusz Michalak

– Ostatnio bardzo wiele mówi się o wirusie HPV.

Rzeczywiście, choć historia odkryć z nim związanych sięga początku lat 80. XX w. W 1982 r. prof. Harald zur Hausen z uniwersytetu w Heidelbergu po raz pierwszy sklonował wirusa brodawczaka ludzkiego – właśnie HPV (Human Papillomavirus). Wszyscy związani z tym zagadnieniem wiedzą chyba, że badania prof. Stefanii Jabłońskiej z Warszawy stanowią także podstawę współczesnej wiedzy o biologii HPV. Wkrótce, na podstawie obserwacji zakażonych nim zwierząt i ludzi, zasugerowano, że HPV może odgrywać ważną rolę w patogenezie zmian nowotworowych w obrębie szyjki macicy i w zmianach skórnych, zwłaszcza tzw. brodawkach płciowych (kłykcinach kończystych).
Od tego momentu zainteresowanie HPV zaczęło gwałtownie wzrastać. Wskazuje na to choćby liczba opracowań naukowych. Na początku lat 80. powstawało ich rocznie 15–20, a w ostatnim czasie liczba ta co roku przekracza 1000. Bardzo wcześnie okazało się, że rodzina Papillomaviridae, do której należy HPV, jest bardzo rozbudowana filogenetycznie, natomiast sam gatunek HPV niejednorodny. Stwierdzane niewielkie (do 10%) zmiany w strukturze genu kodującego główne białko kapsydowe HPV – L1 stały się podstawą do dalszego podziału gatunku na typy.
Dotychczas sklasyfikowano ich już ponad 100, a kilkadziesiąt dalszych prototypów oczekuje na umieszczenie w drzewie filogenetycznym HPV. Z punktu widzenia klinicznego niezwykle istotne jest to, że ok. 40 typów zakaża okolice anogenitalne ludzi, natomiast 15 spośród nich w sposób jednoznaczny wiąże się z rozwojem raków tych obszarów. To tzw. typy wysokoonkogenne, wśród których najbardziej istotne są typy 16, 18, 31, 45. Inne typy anogenitalne (a wśród nich najważniejsze 6 i 11) nie wywołują co prawda zmian nowotworowych (lub wywołują je skrajnie rzadko), powodują jednak powstawanie szpecących, przewlekłych i nawracających brodawek płciowych.
Dalsze szczegółowe badania jednoznacznie wykazały, że przewlekłe zakażenie HPV nabłonka szyjki macicy jest niezbędnym, choć niewystarczającym warunkiem rozwoju raka tego narządu. Zakażenie to, jako jedyny czynnik etiologiczny w onkologii, spełnia wszystkie kryteria przyczynowości w relacji czynnik–nowotwór.

– Na czym polega specyfika HPV?

Zakażenie HPV jest bardzo specyficzne w kilku aspektach. Wirus zakaża tylko nabłonki i/lub skórę, i namnaża się tylko w komórkach nabłonkowych. Nie ma żadnych dowodów na to, by...


View full text...