Warto spojrzeć na upływające lata. Ciekawi jesteśmy historii utworzenia ośrodków kardiologicznych i kardiochirurgicznych, sylwetek ich twórców. Zadajemy sobie pytania dotyczące dawnych metod rozpoznawania chorób serca, ówczesnych koncepcji terapii czy pierwszych przeprowadzonych zabiegów operacyjnych. Znakomitą okazją do poznania tego rodzaju informacji są jubileusze ośrodków klinicznych.
W tym roku upływa 60 lat kardiologii w Szpitalu im. Seweryna Sterlinga w Łodzi. Towarzyszy mu jubileusz 120 lat samego szpitala, który od początku był ośrodkiem leczenia chorób z zakresu klatki piersiowej, a dr Seweryn Sterling był uznanym pulmonologiem-ftyzjatrą. W latach powojennych powstała tu II Klinika Chorób Wewnętrznych kierowana przez prof. Jerzego Jakubowskiego. Razem ze skupionym wokół niego gronem wybitnych lekarzy rozwinął diagnostykę chorób serca, dając podstawę później rozwijającej się kardiochirurgii. Przybycie prof. Jana Molla z Poznania i rozwój nowoczesnego ośrodka zabiegowego zaowocowały szeregiem pionierskich zabiegów w kraju.
Oddajemy Państwu naszą pierwszą próbę spisania możliwie pełnego kalendarium tego ośrodka klinicznego.
1950
1 stycznia – powstanie Akademii Medycznej w Łodzi po wyodrębnieniu wydziałów medycznych ze struktury Uniwersytetu Łódzkiego. Szpital im. Seweryna Sterlinga, wybudowany w 1890 r., zostaje przekazany na potrzeby nowo powstałej uczelni.
Jerzy Jakubowski, prorektor Akademii Medycznej, zostaje kierownikiem II Kliniki Chorób Wewnętrznych – późniejszej Kliniki Kardiologii. Wśród licznych pracowników
II Kliniki Chorób Wewnętrznych aktywnością wyróżniają się m.in. Helena Dzioba, Ryszard Fenigsen, Julian Witorzeńć, Halina Pracka, Halina Bolińska-Sołtysiak, Halina Pruska-
-Koeppe, Marek Edelman, Jadwiga Kałużna, Maria Krzemińska-Pakuła, Wiesława Tracz, Andrzej Żebrowski.
Helena Dzioba cieszyła się ogromnym autorytetem zarówno wśród kardiologów, jak i kardiochirurgów. W składzie II Kliniki Chorób Wewnętrznych pracowali także późniejsi kierownicy klinik innych specjalności: nefrologii – Zbigniew Orłowski i Witold Chrzanowski, hematologii – Euzebiusz Krykowski, Aleksandra Mazurowa oraz chemioterapii – Anna Płużańska.
Dwa lata wcześniej powstaje w szpitalu Stacja Chorób Serca, przekształcona w 1968 r. w Przychodnię Chorób Serca, pracownikami są początkowo kardiolodzy, m.in. Helena Dzioba i Ryszard Fenigsen, następnie dołączają także kardiochirurdzy, m.in. Jan Moll, Stanisław Adamski, Marian Śliwiński, Antoni Dziatkowiak, Kazimierz Rybiński, Janusz Zasłonka, Ryszard Jaszewski.
1953
W Zakładach im. Józefa Stalina Przemysłu Okrętowego, dawniej Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, powstaje pierwszy polski aparat do krążenia pozaustrojowego MPS (skrót pochodzi od pierwszych liter nazwisk jego twórców – Jana Molla, Franciszka Płużka, Stanisława Szymkowiaka).
1954
28 lutego podczas odbywającego się na auli szpitala posiedzenia Sekcji Kardiologicznej Towarzystwa Internistów Polskich powstaje Polskie Towarzystwo Kardiologiczne. Jerzy Jakubowski zostaje jego pierwszym Prezesem. W składzie Zarządu jest także późniejszy następca Jerzego Jakubowskiego na stanowisku kierownika kliniki – Włodzimierz Musiał. W tym roku wychodzi także pierwszy numer „Kardiologii Polskiej” – początkowo kwartalnika, następnie miesięcznika. Pierwszym redaktorem zostaje Jerzy Jakubowski, który pełni tę funkcję aż do swojej śmierci w roku 1967.
1954
Jan Moll wykonuje w Poznaniu pierwsze lewostronne cewnikowanie serca.
1958
Marian Śliwiński zostaje dyrektorem szpitala im. Seweryna Sterlinga i pozostaje tu do nominacji na Dyrektora Departamentu Szkolnictwa Wyższego i Nauki w Ministerstwie Zdrowia w roku 1964. W Szpitalu organizuje Pracownię Chirurgii Doświadczalnej. Jego zasługą jest również nadbudowa części środkowej głównego budynku szpitala w 1963 r. Marian Śliwiński później zostaje wiceministrem i Ministrem Zdrowia i przyczynia się do utworzenia Instytutu Kardiologii w Warszawie.
Powstaje pierwszy aparat do oksygenacji krwi MPD (skrót pochodzi od pierwszych liter nazwisk jego twórców – Jana Molla, Franciszka Płużka, Antoniego Dziatkowiaka).
Jan Moll obejmuje kierownictwo II Kliniki Chirurgicznej Akademii Medycznej (od 1975 r. – Kliniki Kardiochirurgii).
1959
W Łodzi przeprowadzona zostaje pierwsza operacja kardiochirurgiczna wady wrodzonej serca (ubytek przegrody międzyprzedsionkowej) z zastosowaniem aparatu do krążenia pozaustrojowego z oksygenatorem spiralnym typu Helix Karola Šiški z Bratysławy. Wcześniejsze początki przeprowadzania skomplikowanych zabiegów kardiochirurgicznych datują się na rok 1949, kiedy Jerzy Rutkowski przeprowadza skuteczną operację usunięcia centralnego zatoru pnia tętnicy płucnej.
1963
Jan Moll wykonuje pierwszą w Polsce komisurotomię mitralną u ciężarnej z krytyczną stenozą.
Jerzy Jakubowski odchodzi na emeryturę i kierownictwo II Kliniki Chorób Wewnętrznych obejmuje Włodzimierz Musiał.
1965
Powstaje pododdział intensywnej terapii kardiologicznej. Kierują nim początkowo Halina Bolińska-Sołtysiak, Maria Krzemińska-Pakuła, a następnie Maciej Kuczborski.
1966
Styczeń – pierwsze operacje wad wrodzonych serca przeprowadzone w normotermii z inspiracji Antoniego Dziatkowiaka, po powrocie ze stypendium w Houston, USA.
Jan Pruszyński w Wojskowej Akademii Medycznej wykonuje pierwszą w Polsce implantację sztucznej zastawki mitralnej.
Wdrożenie do praktyki klinicznej polskiego aparatu do krążenia pozaustrojowego MPS-2.
Rozpoczęcie klinicznego wykorzystania polskiego aparatu do oksygenacji MPD-3 do przeprowadzania operacji serca w normotermii.
1967
24 stycznia – pierwsza w Polsce operacja wszczepienia sztucznej zastawki aortalnej przeprowadzona przez Jana Molla.
Utworzenie zespołu nieinwazyjnej diagnostyki chorób układu krążenia, w skład którego wchodzą m.in. Włodzimierz Musiał, Halina Pracka, Halina Bolińska-Sołtysiak, Maria Krzemińska-Pakuła, Wiesława Tracz.
Przeprowadzenie pierwszej w Polsce koronarografii w Szpitalu im. Seweryna Sterlinga przez Wiktora Iljina.
Pierwsza implantacja stymulatora serca z wykorzystaniem elektrod nasierdziowych (Jan Moll, Antoni Dziatkowiak). Rok później – pierwsza implantacja stymulatora serca z elektrodami endokawitarnymi (Antoni Dziatkowiak, Andrzej Bocheński, Maciej Kuczborski). Pierwsza w Polsce implantacja elektrody endokawitarnej wkrętkowej przeprowadzona została przez Jerzego Wojciecha Kozłowskiego w roku 1970. Pierwsza implantacja stymulatora dwujamowego odbyła się w 1986 r. (Witold Pawłowski, Jan Ruta), a pierwszy stymulator AAI implantowano w roku 1985 (Witold Pawłowski, Jan Ruta). W roku 1997 ma miejsce pierwsza implantacja stymulatora dwujamowego Rate Responsive (DDDR) (Karol Bartczak, Michał Chudzik).
1968
Rozszerzenie zakresu operacji kardiochirurgicznych: komisurotomia mitralna, operacje wad wrodzonych, m.in. zwężenie cieśni aorty, zamknięcie przetrwałego przewodu Botalla oraz wieloetapowych operacji w zespole Fallota. Wdrożenie pełnego zakresu operacji wad wrodzonych i nabytych serca i aorty w krążeniu pozaustrojowym w normotermii.
Ukazuje się publikacja Ryszarda Fenigsena, ważna dla przyszłych pokoleń lekarzy: „Osłuchiwanie serca i inne kliniczne metody badania narządu krążenia”.
1969
4 stycznia – pierwszy w Polsce przeszczep serca, przeprowadzony 13 miesięcy po pierwszym przeszczepie na świecie (Christiaan Barnard, Kapsztad), zespół biorcy tworzyli m.in. Jan Moll i Antoni Dziatkowiak, a zespół dawcy – Kazimierz Rybiński i Janusz Zasłonka.
Pierwsze wszczepy allogenicznych zastawek aortalnych – Jan Moll, Antoni Dziatkowiak.
Zespół Kliniki Kardiologii organizuje w Łodzi kolejny Zjazd Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.
1 października – utworzenie Instytutu Medycyny Wewnętrznej, w skład którego weszły Kliniki: Diabetologiczna, Gastroenterologiczna, Kardiologiczna, Nefrologiczna, I i II Chorób Wewnętrznych oraz Pulmonologiczna. Dyrektorem zostaje Włodzimierz Musiał, a zastępcą – Jerzy Rożniecki.
1970
1 kwietnia – pierwsza w Polsce operacja pomostowania aortalno-wieńcowego na bijącym sercu z wykorzystaniem żyły odpiszczelowej (Jan Moll).
1972
Pierwsza operacja w Łodzi arterializacji żył serca zmodyfikowanym sposobem Becka-Molla.
Powstaje Instytutu Kardiologii Akademii Medycznej – w skład wchodzą Klinika Kardiologii oraz Klinika Kardiochirurgii, dawna II Klinika Chirurgiczna. Pierwszym Dyrektorem Instytutu Kardiologii zostaje Włodzimierz Musiał, a jego zastępcą – Jan Moll.
1973
Powstanie zespołu kompleksowego prowadzenia ciąży u kobiet z wadami serca. W składzie: Jan Moll (kardiochirurg), Teresa Pajszczyk-Kieszkiewicz (ginekolog), Alicja Iwaszkiewicz-Zasłonka (anestezjolog), Aleksandra Mazurowa, Jadwiga Kałużna, Maria Krzemińska-Pakuła, Wiesława Tracz (kardiolodzy), Luba Judkiewicz (zaburzenia krzepnięcia krwi).
Pierwsze inwazyjne badania elektrofizjologiczne (Maciej Kuczborski, Włodzimierz J. Musiał).
1975
Pierwszy w Polsce poród siłami natury u pacjentki ze sztuczną zastawką serca.
Opracowanie mapy odprowadzeń wewnątrzsercowych (Jerzy Wojciech Kozłowski).
1976
Pierwsze pobrania i wszczepienia ludzkich aortalnych zastawek serca (homogennych, allogenicznych) – Antoni Dziatkowiak, Izabela Tyburska.
Przedwczesna śmierć Włodzimierza Musiała – kierownictwo Kliniki Kardiologii obejmuje Halina Pracka.
1977
Pierwsze kliniczne zastosowanie echokardiografii do diagnostyki kardiologicznej (Barbara Szaruga). W 1983 r. zespół Kliniki Kardiologii otrzymuje nagrodę Ministra Zdrowia za pracę nad zastosowaniem echokardiografii w diagnostyce chorób układu krążenia (Barbara Szaruga, Teresa Łysoń, Marek Maciejewski, Ryszard Moczak). Pierwsze badanie echokardiografii kontrastowej wykonano w 1982 r., pierwsze badanie przezprzełykowe – w 1990 r., a w kolejnym roku obciążeniowe z wykorzystaniem dobutaminy oraz badanie echokardiograficzne śródoperacyjne (Marek Maciejewski).
Wiesława Tracz przechodzi na stanowisko kierownika Pracowni Hemodynamiki, pozostającej w strukturze Katedry Radiologii, której kierownikiem jest Jan Dobek.
1978
Maria Krzemińska-Pakuła otrzymuje nominację na stanowisko kierownika I Kliniki Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej i przenosi się do Szpitala im. Karola Jonschera w Łodzi.
1983
Jedna z pierwszych w Polsce scyntygrafii perfuzyjnej mięśnia sercowego – Krzysztof Chiżyński, Jacek Kuśmierek (Zakład Medycyny Nuklearnej). W 1989 r. ten sam zespół wprowadza po raz pierwszy w Polsce do oceny perfuzji mięśnia sercowego izonitrylowe markery znakowane radiotechnetem.
Jan Moll przechodzi na emeryturę, a Janusz Zasłonka obejmuje kierownictwo Kliniki Kardiochirurgii Akademii Medycznej i Halina Pracka zostaje dyrektorem Instytutu Kardiologii.
1984
24 maja – pierwszy w Polsce zabieg rewaskularyzacji gałęzi międzykomorowej przedniej z wykorzystaniem tętnicy piersiowej wewnętrznej (Ryszard Jaszewski).
Pierwsze monitorowanie inwazyjne parametrów hemodynamicznych w trakcie terapii pacjenta z zaawansowaną niewydolnością serca (Wojciech Zaręba).
Powstaje Pracownia Badań Holterowskich – pierwszym kierownikiem zostaje Wojciech Zaręba, następnie Jerzy Krzysztof Wranicz.
1985
Wprowadzenie dożylnego podawania streptokinazy w świeżym zawale serca (Wojciech Zaręba), dwa lata później – pierwsza dowieńcowa tromboliza w świeżym zawale serca (Wojciech Zaręba).
1986
Pierwsze w Polsce „telemedyczne” przesyłania zapisów późnych potencjałów drogą łącza telewizyjnego ze Szpitala im. Seweryna Sterlinga na Uniwersytet Łódzki (Wojciech Zaręba, Wielisław Olejniczak).
1990
2 czerwca – podczas Zjazdu Mikrochirurgii we Wrocławiu umiera Jan Moll.
1991
Przeprowadzenie pierwszej koronarografii i koronaroplastyki w ostrym zespole wieńcowym i wstrząsie (u 38-
-letniego pacjenta z zawałem ściany przedniej) – Maciej Kośmider. Od 2001 r. zespół realizuje z innymi łódzkimi ośrodkami stałe 24-godzinne dyżury Kliniki Kardiologii i Pracowni Hemodynamiki w zakresie terapii interwencyjnej ostrych zespołów wieńcowych.
1995
Halina Pracka przechodzi na emeryturę, Halina Bolińska-
-Sołtysiak obejmuje kierownictwo Kliniki Kardiologii, a Janusz Zasłonka zostaje dyrektorem Instytutu Kardiologii.
2000
Pierwsze zabiegi ablacji nadkomorowych i komorowych zaburzeń rytmu serca metodą klasyczną, od 2005 r. z użyciem trójwymiarowego systemu elektroanatomicznego CARTO, a w 2008 r. odbywa się pierwsza ablacja częstoskurczów komorowych u chorego z implantowanym kardiowerterem-defibrylatorem i „burzą elektryczną” (Jan Ruta).
Powstaje Pracownia Diagnostyki Omdleń – kierownikiem zostaje Małgorzata Lelonek.
2002
Pierwsza implantacja automatycznego kardiowertera-defibrylatora, rok później ma miejsce pierwsza implantacja stymulatora resynchronizującego, później wyposażonego w funkcję telemonitoringu, a w 2007 r. przeprowadzona zostaje pierwsza implantacja stymulatora resynchronizującego z funkcją defibrylacji (Michał Chudzik).
2003
Halina Bolińska-Sołtysiak odchodzi na emeryturę, Jan Henryk Goch obejmuje kierownictwo Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego. W miejsce Instytutu Kardiologii powołana zostaje Katedra Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytetu Medycznego – kierownikiem Katedry zostaje Janusz Zasłonka.
2005
Powstaje Zakład Kardiologii Inwazyjnej w strukturze I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii – kierownikiem zostaje Krzysztof Chiżyński.
2006
Janusz Zasłonka odchodzi na emeryturę, a kierownictwo Kliniki Kardiochirurgii oraz I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii Uniwersytetu Medycznego obejmuje Ryszard Jaszewski.
2007
Powstaje Zakład Elektrokardiologii w strukturze I Katedry Kardiologii i Kardiochirurgii – kierownikiem zostaje Jerzy Krzysztof Wranicz.
2008
Jan Henryk Goch odchodzi na emeryturę, a Jarosław Drożdż obejmuje kierownictwo Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego.
2009
Ze środków Ministerstwa Zdrowia w ramach programu POLKARD zostaje zakupiony nowoczesny sprzęt – aparaty echokardiograficzne, nowoczesna aparatura do elektroterapii oraz wyposażenie sali hybrydowej.
Połączenie szpitali klinicznych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – dyrektorem szpitala zostaje Jacek Rysz, a zastępcą Mariusz Klencki.
2010
28 września – wdrożenie programu wtórnej profilaktyki nagłej śmierci sercowej „Nie pozwólmy choremu umrzeć po raz drugi” (jako pierwszy ośrodek w Polsce) – Jerzy Krzysztof Wranicz.
Powstaje Regionalne Centrum Leczenia Chorób Serca im. Seweryna Sterlinga (Jacek Rysz).
