Teoria wczesnych nieadaptacyjnych schematów Younga z perspektywy teorii neurorozwojowej depresji

Czy możemy wskazać biologiczne podłoże cech osobowości? Jest to pytanie, na które nie ma jednoznacznej odpowiedzi i które wzbudza kontrowersje. Jeżeli pozwolimy sobie na przyjęcie takiej perspektywy, pojawia się wówczas pytanie o możliwość realnego wpływu oddziaływań psychoterapeutycznych na zmianę utrwalonych wzorców naszego funkcjonowania (rozumianych jako cechy osobowości lub schematy poznawcze).

W prezentowanej pracy podjęliśmy próbę znalezienia wspólnego mianownika dla teorii wczesnych nieadaptacyjnych schematów J. Younga oraz neurorozwojowej teorii depresji P. Gałeckiego i M. Talarowskiej.

Teoria Younga należy do tzw. trzeciej fali terapii poznawczo-behawioralnej. Jest terapią długoterminową, łączącą w sobie założenia podejścia poznawczo-behawioralnego, psychodynamicznego, humanistycznego oraz interpersonalnego. Jej techniki są stosowane (i okazują się być efektywne) przede wszystkim w terapii zaburzeń osobowości. Teoria neurorozwojowa depresji integruje współczesne rozumienia etiologii depresji, kładąc nacisk na rolę czynników biologicznych oraz trzech etapów rozwojowych (okresu prenatalnego, wczesnych lat życia oraz okresu adolescencji).

Wspólnym elementem dla kształtowania się nieadaptacyjnych schematów poznawczych oraz cech osobowości predysponujących do ujawnienia się objawów depresji wydają się być zmiany czynnościowe i anatomiczne we współpracujących ze sobą rejonach mózgu: ciało migdałowate–hipokamp–kora przedczołowa (nadmierna aktywność ciała migdałowatego w odpowiedzi na bodźce o negatywnym zabarwieniu emocjonalnym połączona z trudnościami w hamowaniu tych treści przez korę okolicy przedczołowej).

Naszym zdaniem odpowiedź na postawione na wstępie pytanie jest twierdząca, a uniwersalność teorii neurorozwojowej w pełni ją uzasadnia.

Is it possible to indicate biological foundations for personality traits? There is no explicit answer to this question, which additionally raises controversies. If we allow ourselves to accept such a perspective, then a new question arises regarding the actual impact of psychotherapeutic effects on a change of reinforced templates of our functioning (understood as personality traits or cognitive schemes).

In the presented work, the authors made an attempt to find the common denominator for J. Young’s theory of early maladaptive schemes and the neurodevelopmental theory by P. Gałecki and M. Talarowska.

Young’s theory belongs to the so-called third wave of cognitive and behavioural therapies. It is a long-lasting therapy which combines concepts of the cognitive and behavioural approach, the psychodynamic approach, the humanistic approach, and the interpersonal approach. Its techniques are applied (and turn out to be effective) among others in the treatment of personality disorders. The neurodevelopmental theory of depression integrates the contemporary understanding of the aetiology of depression, and emphasises the role of biological factors and three development stages (the prenatal period, early years, and adolescence).

Functional and anatomical changes in cooperating regions of the brain, i.e. the amygdala – the hippocampus – the prefrontal cortex (excessive activity of the amygdala in response to negative emotional stimuli associated with difficulties in inhibiting such content by the prefrontal cortex), seem to be a common element determining the shape of maladaptive cognitive schemes and personality traits predisposing to the occurrence of symptoms of depression.

In our opinion, the answer to the question presented in the introduction is positive and the universality of the neurodevelopmental theory fully justifies it.