Terapia wielolekowa u pacjentów hospicjów – stan faktyczny, zagrożenia wynikające z działań niepożądanych i interakcji lekowych oraz implikacje terapeutyczne

Pacjenci objęci opieką paliatywną otrzymują jednocześnie 0–20 leków, średnio 5–7 preparatów. Stosowane są one zarówno w celu kontroli objawów, jak i leczenia chorób współistniejących, niekiedy są to także leki przeciwnowotworowe. Do stosowanych najczęściej należą: opioidy (ok. 80–85%), inhibitory pompy protonowej, glikokortykosteroidy (GKS), leki przeczyszczające, przeciwwymiotne (ok. 50%), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), benzodwuazepiny (20 – > 60%), paracetamol (od kilku do ok. 50%), leki sercowo-naczyniowe i diuretyki (30–40%). Neuroleptyki (głównie haloperidol) lub heparyny drobnocząsteczkowe (HDCz) otrzymuje 10–20% chorych. Zbliżona liczba pacjentów wymaga okresowego zastosowania antybiotyku. Niektóre z nich, np. ciprofloksacyna czy klarytromycyna, należą do inhibitorów CYP3A4, podobnie jak azole przeciwgrzybicze, w tym flukonazol (stosowany u kilku do kilkunastu procent chorych). Wiele z tych leków, szczególnie opioidy, leki o działaniu uspokajającym i nasennym, NLPZ, GKS i HDCz, może powodować poważne działania niepożądane i groźne interakcje lekowe. W artykule przedstawiono przegląd aktualnej literatury z uzupełnieniem o implikacje terapeutyczne, które będą pomocne w wyborze najbardziej skutecznych i bezpiecznych sposobów postępowania.

Patients in palliative care take 0-20 drugs, with a mean 5-7. These include drugs used for symptom control, the treatment of concomitant diseases, and in some cases anticancer agents. Drugs used most commonly include: opioids (ap. 80-85% patients), protone pomp inhibitors, glucocorticosteroids (GCs), laxatives, antiemetics (50%), nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs), benzodiazepines (20 - > 60%), paracetamol (a few to c. 50%), cardiovascular agents and diuretics (30-40%). Neuroleptics (mainly haloperidol) or low molecular weight heparin (LMWH) are administered to 10-20% of patients. In about 20% an antibiotic need to be introduced periodically. Some of them such as ciprofloxacin and clarithromycin are CYP3A4 inhibitors, similarly to antifungal azoles, including fluconazole (used up to > 10%). Multiple of the drugs, particularly opioids, anxiolytics, hypnotics, NSAIDs, GCs and LMWH may cause serious side effects and dangerous drug-drug interactions. The article presents the review of updated literature, with therapeutic implications, that may help physicians to order the most effective and safe management.