The role of probiotics and prebiotics in apoptosis of the gastrointestinal tract

Probiotyki to żywe mikroorganizmy stanowiące naturalną mikroflorę jelitową człowieka i zapewniające jej homeostazę. Mają one zdolność adhezji do nabłonka jelitowego i kolonizacji jelitowej, antagonizując działanie typowych patogenów przewodu pokarmowego. Nie wykazują jednocześnie działania toksycznego i chorobotwórczego w stosunku do organizmu gospodarza.
Właściwości probiotyczne mają szczepy bakterii kwasu mlekowego, takie jak Bifidobacterium, Lactobacillus, Enterococcus, Propionibacterium, Lactococcus, Saccharomyces, Bifidus czy też Streptococcus salivarius, oraz drożdże Saccharomyces boulardii. W przewodzie pokarmowym mają one zdolność hamowania wzrostu bakterii patogennych, poprzez wytwarzanie kwasów organicznych i nadtlenku wodoru, oraz na zasadzie konkurencyjnego mechanizmu adhezji drobnoustrojów do nabłonka jelitowego. Kwasy organiczne powstające w przewodzie pokarmowym podczas metabolizmu probiotyków, takie jak kwas piroglutaminowy, hamują rozwój bakterii Gram-ujemnych, np. Pseudomonas i Enterobacter. Z kolei rodniki hydroksylowe produkowane przez Lactobacillus lactis hamują wzrost Staphylococcus aureus. Zakwaszanie treści jelitowej przez probiotyki hamuje ponadto wzrost niektórych bakterii chorobotwórczych. Probiotyki, takie jak Lactobacillus acidophilus, przywracają szczelność połączeń w przewodzie pokarmowym, uszkodzonych pod wpływem INF- czy TNF- [1]. Zapobiegają one połączeniu wyżej wymienionych cytokin z receptorami, wpływają na aktywność wielu kinaz regulujących prawidłowe funkcjonowanie połączeń międzykomórkowych, takich jak kinaza białkowa aktywowana przez mitogen (MAPK-kinaza), kinaza p38 oraz kinaza 3-fosfatydyloinozytolu (PI3K).
W świetle przewodu pokarmowego probiotyki współzawodniczą z innymi mikroorganizmami o składniki odżywcze – probiotyki, zużywając cukry proste, hamują wzrost Clostridium difficile. W przewodzie pokarmowym powodują one także wzrost sekrecji mucyn, czyli glikoprotein mających ochronne działanie w zakażeniach jelitowych. Działanie takie udowodniono w odniesieniu do szczepu bakterii mlekowej Lactobacillus. W przewodzie pokarmowym probiotyki cechuje bardzo szeroki zakres działania. Na poziomie komórkowym podkreśla się ich udział w zwiększaniu fagocytarnej aktywności makrofagów i limfocytów oraz aktywacji naturalnych komórek cytotoksycznych (NK). Zwraca uwagę wpływ probiotyków na syntezę w przewodzie pokarmowym przeciwciał klasy sIgA, tj. przeciwciał mających zdolność wychwytywania alergenów obecnych na powierzchni błon śluzowych. Mikroorganizmy te wytwarzają ponadto -galaktozydazę – enzym rozkładający laktozę.
Z kolei immunomodulacyjny wpływ probiotyków przejawia się w stymulacji produkcji przez limfocyty Th1 wielu cytokin proapoptotycznych. Ze względu na szerokie spektrum działania w przewodzie pokarmowym probiotyki znalazły zastosowanie w leczeniu wielu chorób, takich jak biegunki poantybiotykowe, biegunki podróżnych, zakażenia rotawirusowe, zaburzenia przewodu pokarmowego spowodowane chemioterapią, zaburzenia trawienia laktozy, w leczeniu zaparć, osteoporozy, w zakażeniu Helicobacter pylori i alergii. Wyniki badań Cukrowskiej i wsp. wykazały, że probiotyczne bakterie Lactobacillus casei i paracasei poprawiają stan kliniczny pacjentów z rozpoznanym wypryskiem atopowym IgE-zależnym [2]. W wyniku 3-miesięcznego leczenia powyższymi probiotykami obserwowano poprawę stanu klinicznego aż u 93% dzieci z IgE-zależnym wypryskiem atopowym i u 54% dzieci z grupy kontrolnej (p = 0,0329). Podawanie probiotyków nie miało natomiast wpływu na przebieg wyprysku atopowego IgE-zależnego w dalszej 5-miesięcznej obserwacji badanych pacjentów. Probiotyki ponadto, stanowiąc naturalną florę mikrobiologiczną i kontrolując jelitową homeo­stazę, hamują procesy zapalne, a jednocześnie wykazując antyproliferacyjne i proapoptotyczne właściwości, zapobiegają powstawaniu chorób nowotworowych. Wytwarzają one ponadto wiele substancji antykancerogennych, takich jak sarkomycyna, neokarcynomycyna, które rozkładają prokancerogenne azotyny i nitrozaminy. Ograniczają również rozwój bakterii produkujących enzymy prokancerogenne, takie jak glukuronidaza i nitroreduktaza.
Prebiotyki jako niepodlegające trawieniu składniki pożywienia i mające wspomagające właściwości w stosunku do probiotyków pobudzają wzrost i aktywność wybranych szczepów probiotycznych. Do prebiotyków zalicza się inulinę, oligofruktozę, fruktooligosacharydy, polisacharydy, pochodne galaktozy i -glukanów, skrobię oraz błonnik. Dieta bogata w niestrawione oligosacharydy reguluje motorykę przewodu pokarmowego. Fruktany wpływają ponadto na metabolizm wapnia i wchłanianie lipidów, a oligosacharydy zwiększają biodostępność wapnia i magnezu.
Molekularny mechanizm wpływu probiotyków na apoptozę przewodu pokarmowego nie został do końca poznany. Niemniej jednak w dostępnym piśmiennictwie podkreśla się rolę bakterii probiotycznych w apoptozie przewodu pokarmowego poprzez:
1) oddziaływanie na komórki nabłonka błony śluzowej jelita,
2) wpływ na komórki układu immunologicznego, np. limfocyty T,
3) modulację produkcji wielu cytokin prozapalnych i proapoptotycznych.
Ramakrishna [3] wskazuje na rolę bakterii probiotycznych w terapii wielu chorób przewodu pokarmowego, takich jak poantybiotykowe zapalenie jelit i ostre zapalenie błony śluzowej żołądka, czy też w nowotworach błony śluzowej jelita. Według powyższych autorów bakterie probiotyczne wpływają na apoptozę komórek nabłonka błony śluzowej jelita poprzez własne metabolity, czyli krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe.
Rolę tych kwasów w apoptozie przewodu pokarmowego podkreślają także Ohara i wsp. [4]. Według tych autorów probiotyki i prebiotyki aktywują komórki układu immunologicznego gospodarza, takie jak naturalne komórki cytotoksyczne (NK) czy też fagocyty, oraz powodują powstawanie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, co z kolei sprzyja wzbudzeniu apoptozy i zapobiega rozwojowi nowotworów jelita. Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, do których należą octany, kwas propionowy oraz masłowy, powstają głównie wskutek fermentacji skrobi oraz błonnika. Mechanizm przeciwnowotworowego działania krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych i ich wpływu na proliferację i apoptozę nie został dotychczas do końca wyjaśniony. Znaczenie przeciwnowotworowe ma szczególnie kwas masłowy, którego cechuje zdolność aktywacji transferazy glutationu – enzymu uczestniczącego w detoksykacji i biotransformacji komórek nowotworowych. Kwas ten ponadto blokuje proliferację poprzez wpływ na fazę G1 cyklu komórkowego. Ma on także zdolność blokowania deacetylazy histonowej oraz hamowania ekspresji protoonkogenów c-scr i c-myc. Kwas masłowy może wzbudzać apoptozę poprzez wzrost ekspresji proapoptotycznych białek mitochondrialnych Bak, Bax, spadek ekspresji antyapoptotycznych białek mitochondrialnych Bcl-2, Bcl-xl oraz wpływa na aktywność kaspazy 3. Także Wong i wsp. [5] podkreślają znaczenie kwasu masłowego w indukcji apoptozy komórek nabłonka błony śluzowej jelita, co – jak wskazują również Ohara i wsp. [4] – zapobiega rozwojowi zmian nowotworowych.
Również Lan i wsp. wskazują, że probiotyk Propionibacterium freudenreichii niszczy komórki raka jelita grubego i odbytnicy poprzez własne metabolity, takie jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, octany i propioniany, wykazując tym samym proapoptotyczne i antykancerogenne działanie [6].
Wyniki badania Peluso i wsp. wykazały, że bakteria Lactobacillus paracasei hamuje proliferację ludzkich limfocytów T [7]. Rioux i wsp. zwracają uwagę na zastosowanie bakterii probiotycznych w terapii colitis ulcerosa i choroby Leśniowskiego-Crohna, podkreślając, że bakterie te mają zdolność hamowania wzrostu i aktywności bakterii patogennych, immunomodulacji i/lub stymulacji układu immunologicznego gospodarza oraz indukcji apoptozy limfocytów T [8]. Z kolei probiotyczna bakteria Lactobacillus casei rhamnosus, jak podają Chiu i wsp. [9], nie wpływa na apoptozę w komórkach nabłonka jelita, stymulując ten proces jedynie w komórkach układu immunologicznego, takich jak monocyty i limfocyty. Wzbudzenie apoptozy odbywa się poprzez szlak wewnątrzkomórkowy, czyli mitochondrialny. Szlak mitochondrialny apoptozy jest regulowany przez białka należące do rodziny białek Bcl-2, w skład których wchodzą zarówno białka pobudzające (Bax, Bak) oraz hamujące (Bcl-2, Bcl-xl) apoptozę. Wskutek wzbudzenia apoptozy dochodzi do uwolnienia z przestrzeni międz­y­błonowej mitochondrium cytochromu C i powstania kompleksu cytochrom C z apoptotycznym czynnikiem 1 aktywującym proteazy (APAF-1). Cytochrom C wraz z czynnikiem APAF-1 oraz kaspazą 9 wchodzą w skład apoptosomu, którego aktywacja powoduje wzbudzenie efektorowych kaspaz apoptozy, tj. kaspazy 3 oraz kaspazy 7 [10]. Kaspaza 3 w formie aktywnej składa się z dwóch podjednostek o masie cząsteczkowej 17 i 12 kDa i jest jednym z głównych elementów wykonawczych apoptozy, odpowiedzialnym za częściowy lub całkowity rozpad białek. Z kolei efektorowa kaspaza 7 – białko zbudowane z 303 aminokwasów, homologiczne z kaspazą 3 – wykazuje najniższą ekspresję w tkance mózgowej [11]. Substratami kaspaz są białka strukturalne, enzymy przemian metabolicznych komórki oraz białka uczestniczące w cyklu komórkowym [12]. Kaspazy powodują rozpad wielu substratów komórkowych zawierających reszty kwasu asparaginianowego, takich jak laminina, fodrina i gelsolina [13, 14]. Do substratów kaspaz należą ponadto: aktyna, kinazy białkowe [15], czynniki transkrypcyjne, enzymy biorące udział w naprawie DNA i białka cytoszkieletu [16]. Spowodowany przez kaspazy rozpad fodriny i gelsoliny powoduje morfologiczne przemiany błony komórkowej i cyto­szkieletu komórki [17], natomiast rozpad jądrowej lamininy spowodowany przez kaspazę 3 i kaspazę 6 skutkuje uszkodzeniem błony jądrowej [13].
Także w badaniach Russo i wsp. [18] probiotyczny szczep bakterii Lactobacillus rhamnosus GG wykazuje proapoptotyczne działanie na komórki nowotworu błony śluzowej żołądka poprzez szlak mitochondrialny apoptozy zachodzący przy udziale białek mitochondrialnych z rodziny Bcl-2, co przyczynia się do zahamowania proliferacji i rozrostu komórek nowotworowych.
Oprócz oddziaływania na apoptozę komórek nabłonka przewodu pokarmowego i komórek układu immunologicznego, probiotyki wpływają także na odpowiedź immunologiczną poprzez stymulację odpowiedzi Th1, a zmniejszenie odpowiedzi immunologicznej Th2. Cytokiny, takie jak IL-1, IL-6, IL-8, IL-12, IL-18, czynnik martwicy nowotworów  (tumour necrosis factor  – TNF-) oraz interferon  (INF-), wiążą się z typem I odpowiedzi immunologicznej. Są one produkowane przez limfocyty pomocnicze profilu Th1 i nasilają apoptozę. Odpowiedź immunologiczna Th1, nasilając apoptozę, powoduje np. uszkodzenie błony śluzowej żołądka, tym samym przyczynia się do rozwoju procesu zapalnego. Z kolei limfocyty pomocnicze profilu Th2 związane z typem II odpowiedzi immunologicznej nie mają właściwości prozapalnych i produkują cytokiny, takie jak IL-4, IL-5, IL-10, IL-13 czy też transformujący czynnik wzrostu  (transforming growth factor  – TGF-) [19].
Probiotyczne bakterie (Lactobacillus rhamnosus) mają zdolność hamowania właściwości adhezyjnych bakterii Helicobacter pylori, a szczepy bakterii probiotycznych Lactobacillus i Propionibacterium nasilają indukowaną przez bakterię Helicobacter pylori produkcję proapoptotycznej IL-8 [20]. Interleukina 8 jest cytokiną wpływającą na migrację makrofagów i neutrofili. Ma ona także zdolność indukowania apoptozy. Odbywa się to na drodze aktywowania fagocytów, co z kolei powoduje uwolnienie z nich wielu proteaz i wzbudzających apoptozę metabolitów reaktywnego tlenu.
Z kolei probiotyczna bakteria Lactococcus lactis indukuje produkcję proapoptotycznych cytokin, takich jak: IL-6, IL-12 oraz TNF- [21]. Interleukina 6 stymuluje różnicowanie komórek B, aktywuje komórki T oraz fagocyty. Należy zaznaczyć, że w obrębie przewodu pokarmowego interleukina ta, reprezentując odpowiedź immunologiczną Th1, również nasila apoptozę. Stymulowany przez wyżej wymienioną probiotyczną bakterię TNF- inicjuje apoptozę poprzez aktywację białkowych kinaz A i C, a także wzbudzenie jądrowego czynnika B (nuclear factor B – NF-kB). Należy podkreślić, że TNF- ma działanie przeciwnowotworowe, ponieważ indukuje apoptozę, a hamuje proliferację komórek nowotworowych.
Związana również z typem I odpowiedzi immunologicznej proapoptotyczna IL-12 stymuluje rozwój, dojrzewanie, proliferację i aktywność cytotoksyczną limfocytów profilu Th1 oraz nasila produkcję INF- i TNF [22]. Wpływ IL-12 na apoptozę jest więc rezultatem działania TNF i INF-, których wytwarzanie stymulowane jest przez IL-12. Biorąc pod uwagę antyproliferacyjne i proapoptotyczne działanie TNF i INF-, cytokinie tej przypisuje się również silne działanie przeciwnowotworowe.
Yan i wsp. wskazują na dualizm działania bakterii Lactobacillus i podkreślają, że bakteria ta ma zdolność zarówno wzbudzania, jak i hamowania apoptozy. Stymuluje ona proliferację limfocytów oraz produkcję cytokin przeciwzapalnych, do których należy IL-10, a indukując produkcję TNF-, INF- oraz IL-1, działa proapoptotycznie [23]. Z kolei interleukina 10 (IL-10) ma protekcyjne właściwości polegające na zahamowaniu produkcji przez fagocyty wielu cytokin prozapalnych, takich jak TNF- i IL-8 [24]. Wpływ IL-10 na apoptozę wynika więc z inhibicji przez nią odpowiedzi immunologicznej typu komórkowego i odpowiedzi zapalnej poprzez zahamowanie wytwarzania INF-, TNF, IL-1, IL-6, IL-8 oraz IL-12. Ponadto IL-10 za pośrednictwem aktywacji NF-B powoduje wzrost aktywacji cyklooksyge-nazy 2 (COX-2) wzbudzającej apoptozę. Cytokina ta powoduje wzrost ekspresji działającego proapoptotycznie receptora Fas. Po przyłączeniu ligandu (FasL) do receptora dochodzi do jego przegrupowania (oligomeryzacji), a następnie wzbudzenia białek adaptorowych i utworzenia kompleksu wzbudzającego sygnały apoptotyczne (death inducing signal complex – DISC), w skład którego wchodzi receptor CD95 i jego ligand, białko związane z receptorem Fas (FADD) oraz prokaspaza 8 [25]. Interleukinę 10 uznaje się także za cytokinę pobudzającą procesy alergiczne. Białko efektorowe FADD zawiera tzw. domenę śmierci pasującą do analogicznej ,,domeny śmierci’’ wchodzącej w skład receptora CD95 [26] oraz do homologicznej domeny budującej prokaspazę 8 [27]. Receptor CD95 poprzez tzw. domenę śmierci ulega połączeniu z pasującą domeną białka FADD, co powoduje wzbudzenie i oligomeryzację kaspazy 8. Pojedynczy łańcuch polipeptydowy nieaktywnego zymogenu kaspazy 8 ulega następnie proteolitycznym przemianom do postaci aktywnego dimeru, w skład którego wchodzą duże i małe podjednostki katalityczne wzbudzające kaskadowo kolejne kaspazy [28]. Wskutek wyżej opisanych przemian kaspaza 8 katalizuje aktywację kaspaz efektorowych, takich jak kaspaza 3 oraz kaspaza 7, będących wykonawczym elementem szlaku patogenetycznego apoptozy [29].
Rolę bakterii probiotycznych w hamowaniu apoptozy w przewodzie pokarmowym podkreślają również Chiu i wsp. [9], Myllyluoma i wsp. [20] oraz Yan i Polk [23]. Bakteria Lactobacillus casei rhamnosus ma zdolność hamowania apoptozy poprzez inhibicję produkcji cytokin proapoptotycznych, takich jak IL-1, IL-6, IL-8 oraz TNF- [9]. Bakterie probiotyczne (Lactobacillus rhamnosus) wg Myllyluoma i wsp. [20] mają zdolność hamowania na zasadzie konkurencyjnego mechanizmu adhezji Helicobacter pylori do komórek nabłonka błony śluzowej żołądka, zapobiegając tym samym ich uszkodzeniu, oraz zdolność inhibicji stymulowanej przez Helicobacter pylori produkcji IL-8. Ta bakteria probiotyczna hamuje więc apoptozę poprzez wpływ na wydzielanie proapoptotycznej IL-8 oraz oddziaływanie na aktywację kaspazy 3. W badaniach przeprowadzonych przez Yan i Polk [23] probiotyczna bakteria Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) hamuje apoptozę w komórkach nabłonka jelita również wskutek oddziaływania na produkcję cytokin. Bakteria ta hamuje aktywację proapoptotycznej kinazy białkowej aktywowanej przez mitogen (MAPK kinazy), TNF-, IL-1 oraz INF-. U dzieci ta bakteria probiotyczna ma zdolność wzbudzania produkcji antyapoptotycznej IL-10. Z kolei w badaniach Johnson-Henry i wsp. [30] bakterie probiotyczne Lactobacillus rhamnosus i Lactobacillus acidophilus nie zapobiegały indukcji apoptozy w błonie śluzowej żołądka myszy zakażonych Helicobacter pylori, wpływając na zmniejszenie liczby myszy zakażonych Helicobacter pylori ze 100 do 50% (p < 0,02). W dostępnym piśmiennictwie istnieją pojedyncze doniesienia dotyczące roli prebiotyków w apoptozie przewodu pokarmowego. Prebiotyki mają właściwość wzmacniania działania bakterii probiotycznych. W trakcie metabolizmu prebiotyków w jelicie grubym powstają również krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe stymulujące wzrost bakterii probiotycznych Lactobacillus i Bifidobacterium. W badaniach Hughes i wsp. [31] zawarte w diecie oligofruktoza i inulina powodowały wzrost apoptozy (p = 0,049) w komórkach nabłonka błony śluzowej jelita szczurów w odniesieniu do grupy kontrolnej (p = 0,017) oraz zapobiegały dalszemu rozwojowi zmian nowotworowych we wczesnych stadiach kancerogenezy. Molekularny mechanizm wpływu prebiotyków na apoptozę przewodu pokarmowego nie został dostatecznie wyjaśniony, chociaż powyżej cytowani autorzy podkreślają wpływ oligofruktozy i inuliny na wzrost aktywności w przewodzie pokarmowym -glukuronidazy i spadek produkcji amoniaku, powsta­jących we wczesnych stadiach kancerogenezy, co może hamować rozwój procesu nowotworowego.
Trushina i wsp. [32] zwracają jednak uwagę, że prebiotyki, takie jak inulina i oligofruktoza, nie wpływają na apoptozę komórek układu immunologicznego szczurów, jednak zwiększają aktywność fagocytarną makrofagów. Połączenie probiotycznej bakterii Bifidobacterium lactis i prebiotyku skrobi – jak wykazali w badaniach Le Leu i wsp. [33] – znacznie hamuje rozwój zmian nowotworowych w błonie śluzowej jelita szczurów. Także w badaniach przeprowadzonych przez Femia i wsp. [34] stwierdzono potęgowanie proapoptotycznego i przeciwnowotworowego działania w synbiotycznym połączeniu bakterii probiotycznych Lactobacillus rhamnosus i Bifidobacterium lactis przez fruktany prebiotyczne. Wzbudzenie apoptozy w przewodzie pokarmowym przez probiotyczne bakterie z udziałem prebiotyków zapobiega dalszej progresji zmian zapalnych błony śluzowej w kierunku zmian nowotworowych. Na uwagę zasługuje więc synergistyczne proapoptotyczne działanie synbiotyków w przyszłości.

Piśmiennictwo
1. Resta-Lenert S, Barrett KE. Probiotics and commensals reverse TNF-αlpha- and IFN-gamma-induced dysfunction in human intestinal epithelial cells. Gastroenterology 2006; 130: 731-46.
2. Cukrowska B, Ceregra A, Rosiak I. Wpływ probiotycznych szczepów Lactobacillus casei i paracasei na przebieg kliniczny wyprysku atopowego u dzieci z alergią pokarmową na białka mleka krowiego. Pediatr Współcz Gastroenterol Hepatol Żyw Dziecka 2008; 10: 67-70.
3. Ramakrishna BS. Probiotic-induced changes in the intestinal epithelium: implications in gastrointestinal disease. Trop Gastroenterol 2009; 30: 76-85.
4. Ohara T, Yoshino K, Kitajima M. Pre- and probiotics increase host-cell immunological competence, improve bowel movement, and prevent the onset of colon cancer – an analysis based on movements of intestinal microbiota. Rinsho Byori 2009; 57: 533-41.
5. Wong JM, de Souza R, Kendall CW, et al. Colonic health: fermentation and short chain fatty AIDS. J Clin Gastroenterol 2006; 40: 235-43.
6. Lan A, Lagadic-Gossmann D, Lemaire C, et al. Acidic extracellular pH shifts colorectal cancer cell death from apoptosis to necrosis upon exposure to propionate and acetate, major end-products of the human probiotic propionibacteria. Apoptosis 2007; 12: 573-91.
7. Peluso I, Fina D, Caruso R, et al. Lactobacillus paracasei subsp. paracasei B21060 suppresses human T-cell proliferation. Infect Immun 2007; 75: 1730-7.
8. Rioux KP, Fedorak RN. Probiotics in the treatment of inflammatory bowel disease. J Clin Gastroenterol 2006; 40: 260-3.
9. Chiu YH, Hsieh YJ, Liao KW, Peng KC. Preferential promotion of apoptosis of monocytes by Lactobacillus casei rhamnosus soluble factors. Clin Nutr 2010; 29: 131-40.
10. Wang X. The expanding role of mitochondria in apoptosis. Genes Dev 2001; 15: 2922-33.
11. Fernandes-Alnemri T, Litwack G, Alnemri ES. CPP32, a novel human apoptotic protein with homology to Caenorhabditis elegans cell death protein Ced-3 and mammalian interleukin-1 beta-converting enzyme. J Biol Chem 1994; 269: 30761-4.
12. Shibayama K, Doi Y, Shibata N, et al. Apoptotic signaling pathway activated by Helicobacter pylori infection and increase of apoptosis-inducing activity under serum-starved conditions. Infect Immun 2001; 69: 3181-9.
13. Lazebnik YA, Takahashi A, Moir RD, et al. Studies of the laminin proteinase reveal multiple parallel biochemical pathways during apoptotic execution. Proc Natl Acad Sci 1995; 92: 9042-6.
14. Martin SJ, O’Brien GA, Nishioka WK, et al. Proteolysis of fodrin (non-erythroid spectrin) during apoptosis. Biochem Mol Biol 1995; 270: 6425-8.
15. Rosen A, Casciola-Rosen L. Macromolecular substrates for the ICE-like proteases during apoptosis. J Cell Biochem 1997; 64: 50-4.
16. Fraser A, Evan G. A license to kill. Cell 1996; 14: 781-4.
17. Kothakota S, Azuma T, Reinhard C, et al. Caspase-3-generated fragment of gelsolin: effector of morphological change in apoptosis. Science 1997; 278: 294-8.
18. Russo F, Orlando A, Linsalata M, et al. Effects of Lactobacillus rhamnosus GG on the cell growth and polyamine metabolism in HGC-27 human gastric cancer cells. Nutr Cancer 2007; 59: 106-14.
19. Quiding-Järbrink M, Lundin BS, Lönroth H, Svennerholm AM. CD4+ and CD8+ T cell responses in Helicobacter pylori-infected individuals. Clin Exp Immunol 2001; 123: 81-7.
20. Myllyluoma E, Ahonen AM, Korpela R, et al. Effects of multispecies probiotic combination on Helicobacter pylori infection in vitro. Clin Vaccine Immunol 2008; 15: 1472-82.
21. Suzuki C, Kimoto-Nira H, Kobayashi M, et al. Immunomodulatory and cytotoxic effects of various Lactococcus strains on the murine macrophage cell line J774.1. Int J Food Microbiol 2008; 123: 159-65.
22. Pellicano` A, Sebkova L, Monteleone G, et al. Interleukin-12 drives the Th1 signaling pathway in Helicobacter pylori-infected human gastric mucosa. Infect Immun 2007; 75: 1738-44.
23. Yan F, Polk DB. Probiotic bacterium prevents cytokine-induced apoptosis in intestinal epithelial cells. Biol Chem 2002; 277: 50959-6.
24. Bodger K, Bromelow K, Wyatt JI, Heatley RV. Interleukin-10 in Helicobacter pylori associated gastritis: immunohistochemical localization and in vitro effects on cytokine secretion. J Clin Pathol 2001; 54: 285-92.
25. Stoicov C, Cai X, Li H, et al. Major histocompatibility complex class II inhibits Fas antigen-mediated gastric mucosal cell apoptosis through actin-dependent inhibition of receptor aggregation. Infect Immun 2005; 73: 6311-29.
26. Boldin MP, Mett IL, Varfolomeev EE, et al. Self-association of the death domains of the p55 Tumor Necrosis Factor (TNF) receptor and Fas/APO1 prompts signaling for TNF and Fas/APO 1 effects. Am Soc Biochem Mol Biol 1995; 270: 387-91.
27. Ahmad M, Srinivasula SM, Wang L, et al. CRADD a novel human apoptotic adaptor molecule for caspaze-2, and FasL/tumor necrosis factor receptor-interacting protein RIP. Cancer Res 1997; 57: 615-9.
28. Muzio M, Stockwell BR, Stennicke BR, et al. An induced proximity model for caspase-8 activation. J Biol Chem 1998; 273: 2926-30.
29. Sharp DA, Lawrence DA, Ashkenazi A. Selective knockdown of the long variant of cellular FLICE inhibitory protein augments death receptor-mediated caspase- 8 activation and apoptosis. J Biol Chem 2005; 280: 19401-9.
30. Johnson-Henry KC, Mitchell DJ, Avitzur Y, et al. Probiotics reduce bacterial colonization and gastric inflammation in H. pylori-infected mice. Dig Dis Sci 2004; 7-8: 1095-102.
31. Hughes R, Rowland IR. Stimulation of apoptosis by two prebiotic chicory fructans in the rat colon. Carcinogenesis 2001; 22: 43-7.
32. Trushina EN, Martynova EA, Nikitiuk DB, et al. The influence of dietary inulin and oligofructose on the cell-mediated and humoral immunity in rats. Vopr Pitan 2005; 74: 22-7.
33. Le Leu RK, Brown IL, Hu Y, et al. A synbiotic combination of resistant starch and Bifidobacterium lactis facilitates apoptotic deletion of carcinogen-damaged cells in rat colon. J Nutr 2005; 135: 996-1001.
34. Femia AP, Luceri C, Dolara P, et al. Antitumorigenic activity of the prebiotic inulin enriched with oligofructose in combination with the probiotics Lactobacillus rhamnosus and Bifidobacterium lactis on azoxymethane-induced colon carcinogenesis in rats. Carcinogenesis 2002; 23: 1953-60.