Unikalne właściwości biologiczne i fizjologiczne endogennej N, N-dimetylotryptaminy z perspektywy funkcjonowania układu nerwowego

N, N-dimetylotryptamina (DMT) jest alkaloidem indolowym, znanym powszechnie jako dwumetylowa pochodna tryptaminy. Należy do klasycznych psychodelików i występuje endogennie w wielu gatunkach roślin, u zwierząt i ludzi. Psychodeliczne efekty DMT prowadzą do zniekształceń wizualnych, np. postrzegania przestrzeni i czasu, oraz odczuć somatycznych. Jednak to nie wpływ DMT na zmiany świadomości, ale jego potencjał zdrowotny stanowi dziś przedmiot intensywnych dyskusji. Celem artykułu jest podsumowanie stanu badań wskazujących na unikalne właściwości biologiczne i fizjologiczne DMT z perspektywy funkcjonowania układu nerwowego. Omówiono jego występowanie, syntezę, a także rozważano funkcję DMT jako neuroprzekaźnika i jego powinowactwo do receptorów, w tym serotoninergicznych, oraz receptora sigma-1, dla którego DMT jest naturalnym ligandem. W artykule wymieniono główne receptory wiązania DMT wraz z ich efektami funkcjonalnymi. Wskazując na rolę DMT jako psychoplastogenu, wpływającego na neurogenezę, gliogenezę i plastyczność strukturalną i funkcjonalną, podkreśla się szczególnie możliwość wykorzystania potencjału terapeutycznego DMT. Wydaje się obiecujący, jeśli chodzi o zastosowanie w leczeniu zaburzeń depresyjnych, zaburzeń lękowych czy chorób neurodegeneracyjnych. Jednocześnie wykazuje właściwości neuroprotekcyjne i immunomodulacyjne oraz wzmaga efekty przeciwzapalne. N, N-dimetylotryptamina może też odgrywać zasadniczą rolę w ochronie komórek nerwowych w trakcie stresu oksydacyjnego, a wydzielanie DMT przy stanach bliskich śmierci jest traktowane jako naturalny mechanizm obronny ciała.

N, N-dimethyltryptamine (DMT) is an indole alka­loid commonly known as a dimethyl derivative of tryptamine belonging to the classic psychedelics and isendogenous in many plant species, animals, and humans. Its psychedelic effects include distortions of visual, spatial, and temporal perception and somatic sensations. However, the potential health benefits of DMT rather than its effects on consciousness are currently the subject of intense debate. In particular, the role of DMT as a psychoplastogen, a substance influencing neurogenesis, gliogenesis, and structural and functional plasticity, highlights the prospect of exploiting DMT’s therapeutic potential. Furthermore, DMT shows promise for treating depressive disorders, anxiety disorders, and neurodegenerative diseases. Indeed, DMT simultaneously exhibits neuroprotective and immunomodulatory properties and enhances anti-inflammatory effects, and may also play a pivotal role in the protection of nerve cells during oxidative stress, with the secretion of DMT during near-death states considered a natural defense mechanism of the body. As such, this article aims to summarize the state of research on DMTs’ unique biological and physiological properties within the context of nervous system function. Moreover, DMT occurrence, synthesis and function, and its role as a neurotransmitter with an affinity for serotonergic and sigma-1 receptors, for which it is a natural ligand, are considered, and the main DMT-binding receptors and their functional effects are highlighted.