Użyteczność kliniczna pomiaru średnicy przewodu żółciowego wspólnego w ultrasonografii u chorych po cholecystektomii podejrzewanych o zaburzenie odpływu żółci

Wprowadzenie: Gdy bezpośrednie uwidocznienie przeszkody w drogach żółciowych podczas ultrasonografii (USG) jest często trudne, średnica przewodu żółciowego wspólnego (PŻW) może być zwykle łatwo zmierzona. Istnieją kontrowersje dotyczące tego, jaka średnica PŻW powinna być uznana za nieprawidłową u osób po cholecystektomii.

Cel: Ocena średnicy PŻW w USG (ustalenie klinicznie optymalnego wymiaru) u chorych po cholecystektomii, podejrzewanych o nieprawidłowy odpływ żółci z dróg żółciowych.

Materiał i metody: W latach 1990–2005 oceniono 795 chorych [657 kobiet (83%), średnia wieku 60,5 roku; przedział 19–94 lat] po cholecystektomii, podejrzewanych o zaburzenie odpływu żółci. Średnica PŻW w USG była oceniana w dwóch pozycjach badanego – na wznak i w lewym półskłonie. We wszystkich przypadkach metodę referencyjną stanowiła endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW), uzupełniona sfinkterotomią endoskopową w przypadku 588 badanych (74% przypadków). Określenie czułości, swoistości, trafności, wartości prognostycznej wyniku dodatniego i ujemnego, współczynników prawdopodobieństwa wyniku dodatniego i ujemnego (LR+/–) dla każdej ze średnic PŻW w USG posłużyło do wyznaczenia optymalnego punktu odcięcia dla tego parametru.

Wyniki: Najczęściej rozpoznawaną chorobą w ECPW była kamica przewodowa (500 przypadków). Nienowotworowe zwężenie wraz z kamicą przewodową stwierdzono u 14 chorych, wyłącznie nienowotworowe zwężenie u 5, a nowotworowe zwężenie u 2 osób. W 274 przypadkach nie zaobserwowano choroby dróg żółciowych w czasie ECPW. Odnotowano korelację między średnicą PŻW a występowaniem kamicy przewodowej (Z=–11,7, p=0,0001, test U Manna-Whitneya). Najlepszym punktem odcięcia (najwyższa trafność diagnostyczna 75%, z czułością 76% i swoistością 72%) okazała się średnica PŻW ł9 mm. Wartość prognostyczna wyniku ujemnego wyniosła 100% dla średnicy PŻW <5 mm, natomiast wartość prognostyczna wyniku dodatniego – 95% dla średnicy PŻW >16 mm, a 100% dla średnic >22 mm.

Wnioski: U chorych po cholecystektomii najlepszym ultrasonograficznym dyskryminatorem obecności przeszkody w odpływie żółci z dróg żółciowych jest średnica PŻW ł9 mm, ale jej kliniczna użyteczność jest daleka od oczekiwań lekarzy.


Introduction: While the direct visualization by ultrasonography (US) of the cause of biliary flow impairment is often difficult, the diameter of CBD is easily obtainable. There are controversies as to what diameter of CBD on US should be regarded as abnormal in cholecystectomized patients.

Aim: Evaluation of US measurement of CBD size (the clinically optimal cut-off value) in post-cholecystectomy patients, suspected for impaired biliary flow.

Material and methods: 795 post-cholecystectomy patients suspected for impaired biliary flow [657 women (83%); mean age 60.5; range 19-94 years], evaluated in years 1990-2005. CBD size was measured in antero-posterior transverse and left semilateral positions. The reference diagnostic method in every case was ERCP, completed by endoscopic sphincterotomy in 588 (74% of cases). Calculations of diagnostic sensitivity, specificity, NPV, PPV, likelihood ratios (LR+/–) and accuracy were used to find out the optimal cut-off value for CBD size.

Results: The most common pathology on ERCP was biliary lithiasis (500 cases), followed by benign CBD stricture combined with biliary lithiasis (14 cases), benign CBD stricture alone (5 cases) and malignant stricture alone
(2 cases). In 274 cases no biliary pathology was found. There was a correlation between CBD diameter and choledocholithiasis (Z=–11,7 p=0.0001, Mann-Whitney U test). The best cut-off (the best diagnostic accuracy of 75% with sensitivity of 76% and specificity of 72%) was found for CBD size equal to or greater than 9 mm. NPV was 100% for CBD diameter less than 5 mm. PPV was 95% for CBD greater than 16 mm and PPV was 100% for CBD diameter greater than 22 mm.

Conclusions: In cholecystectomized patients the best sonographic discriminator between present and absent biliary pathology is CBD size ł9 mm, but the clinical utility of this finding is far from expectations.