WYKORZYSTANIE BIOMARKERÓW W ŚLINIE W MONITOROWANIU PRZEBIEGU CHORÓB NOWOTWOROWYCH – REALNE PERSPEKTYWY

W ostatnich latach diagnostyczne wykorzystanie śliny w medycynie stało się celem naukowym dla wielu badaczy. Ślina jako biologiczny materiał diagnostyczny ma wiele zalet: jej pobranie jest małoinwazyjne, niebolesne, szybko powtarzalne i łatwe. Udowodniono jej potencjał diagnostyczny przede wszystkim w chorobach infekcyjnych i jamy ustnej. Ze względu na niesłabnącą częstość występowania nowotworów złośliwych wśród populacji osób w starszym wieku, niniejsza praca ma na celu przedstawić przegląd wybranych badań naukowych wykorzystujących ślinę w diagnostyce oraz monitorowaniu wybranych chorób nowotworowych. Opisano potencjalne wykorzystanie śliny w rozpoznaniu wczesnego stadium raka płuca dzięki detekcji w ślinie materiału genetycznego i analizie charakterystycznych mutacji genu kodującego białko EGFR. Realną perspektywą w raku prostaty jest wykrywanie w ślinie wybranych mikroRNA. Dokonuje się także oceny stężenia antygenu PSA w ślinie, a otrzymane wyniki analizuje się względem jego stężenia we krwi. Istnieje wiele doniesień na temat oznaczeń antygenu Ca15-3 w ślinie wśród kobiet z rakiem piersi. Dokonuje się także oceny białka oporności raka płuc w ślinie u tych chorych. Wyniki przytoczonych badań są obiecujące oraz dają nadzieję na możliwość zastosowania wczesnej diagnostyki tych nowotworów.

Recently, the diagnostic use of saliva in medicine has become a major goal for many researchers. There are many advantages of using saliva diagnostics. Its drawing is non-invasive, painless, quickly repeated, and straightforward. Its diagnostic potential has been demonstrated, in particular for infectious diseases and diseases of the oral cavity. Because of the unabated frequency of occurrence of malignant neoplastic diseases, especially in seniors, this paper aims at presenting an overview of chosen studies that have used saliva in the diagnostic and monitoring of selected malignant diseases. The potential use of saliva in the diagnosis of early-stage lung cancer, by detecting genetic material in saliva and analysis of characteristic mutations of the EGFR gene, has been described. Additionally, prostate cancer can be detected by positive identification of microRNA markers in saliva. Evaluation of PSA concentrations in saliva has also been carried out and obtained results were correlated with blood concentrations. There are also reports concerning the Ca15-3 marker in the saliva in women with breast cancer. The evaluation of lung cancer resistance protein in the saliva of these patients has also been investigated. The results of the cited studies are promising and give hope for the potential use for salivary diagnosis of these cancers.