Wpływ chemioterapii stosowanej w leczeniu nowotworów złośliwych na stan nabłonka i komórek kubkowych spojówki

Wstęp
Ocena wpływu różnych schematów chemioterapii stosowanej w leczeniu nowotworów płuca, piersi i jelita grubego na morfologię nabłonka i komórek kubkowych spojówki.

Materiał i metody
Do badania zakwalifikowano 36 chorych (72 oczu), których w zależności od typu nowotworu leczono wg różnych schematów chemioterapii. Chorych podzielono na 3 grupy: I – chorzy z rozpoznanym niedrobnokomórkowym rakiem płuca leczeni wg schematu PE (cisplatyna, etopozyd), II – chore na raka piersi leczone wg schematu FAC (fluorouracyl, doksorubicyna, cyklofosfamid), III – chorzy z rozpoznanym rakiem jelita grubego leczeni wg schematu FU/LV (fluorouracyl z leukoworyną). Materiał ze spojówki pobierano metodą cytologii złuszczeniowej i barwiono metodą PAS oraz hematoksyliną. Zmiany stanu nabłonka i komórek kubkowych spojówki oceniano wg klasyfikacji Nelsona. Badania okulistyczne wykonywano przed chemioterapią oraz po kolejnych cyklach leczenia: 2., 4., 6.

Wyniki
U chorych ze wszystkich badanych grup wykazano istotne pogorszenie stanu nabłonka i komórek kubkowych na każdym etapie badania (p<0,001), zmiany nasilały się w czasie trwania chemioterapii. Badanie wykonane przed chemioterapią wykazało, że u wszystkich chorych stan nabłonka oraz komórek kubkowych spojówki był prawidłowy (stopień 0 lub 1 wg klasyfikacji Nelsona). Na kolejnych etapach badania stan nabłonka stopniowo ulegał niekorzystnym zmianom morfologicznym. Obserwowano metaplazję nabłonka gruczołowego w kierunku nabłonka płaskiego rogowaciejącego. W późniejszych cyklach leczenia u wszystkich chorych, niezależnie od przyjętego schematu lekowego, morfologia nabłonka i komórek kubkowych spojówki była nieprawidłowa (stopnie 2. i 3. wg Nelsona).

Wnioski
Chemioterapia stosowana w leczeniu nowotworów płuca, piersi i jelita grubego indukuje w nabłonku spojówki powstanie zmian o charakterze metaplazji płaskonabłonkowej oraz zanik komórek kubkowych. Nieprawidłowości powierzchni oka nasilają się wraz z czasem trwania leczenia i nie zależą od rodzaju stosowanej chemioterapii: PE, FAC, FU/LV.



Introduction
Evaluation of different types of chemotherapy schemes administered in lung, breast and bowel cancer on conjunctival epithelium and goblet cells morphology.

Material and methods
36 patients (72 eyes) were enrolled to the study. Patients were divided into three groups depending on type of cancer and chemotherapy: group I – patients diagnosed with non- small cells lung cancer treated with PE schema (cisplatin, etoposide), group II – with breast cancer treated with FAC schema (fluorouracil, doxorubicin, cyclophosphamide), group III – bowel cancer treated with FU/LV schema (fluorouracil, leucovorin). Examinations were performed before chemotherapy and after II’th, IV’th, VI’th chemotherapy cycle. Conjuntival specimen were obtained with exfoliative cytology, stained with PAS and hematoxyline.

Results
Statistically significant deterioration of conjunctival epithelium and goblet cells in all the groups in each time of examination (p<0.001) was observed. Alterations were aggravated with duration of chemotherapy. Before chemotherapy all the patients had normal epithelium and goblet cells (grade 0 or 1 according to the Nelson’s scale). Conjunctival cells status gradually deteriorated and altered from the normal glandular epithelium to the squamous cells epithelium through the process of squamous metaplasia. In further chemotherapy cycles each patient (1,0 fraction) had abnormal morphology of epithelium and goblet cells (grade 2 or 3 of Nelson’s scale).

Conclusions
Chemotherapy induces squamous metaplasia of epithelium and the reduction of number of conjunctival goblet cells. This abnormalities were time dependent and increased with duration of chemotherapy and were not depended on type of chemotherapy scheme.