eISSN: 2084-9850
ISSN: 1897-3116
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne/Surgical and Vascular Nursing
Bieżący numer Archiwum Artykuły zaakceptowane O czasopiśmie Rada naukowa Recenzenci Bazy indeksacyjne Prenumerata Kontakt Zasady publikacji prac Standardy etyczne i procedury
Panel Redakcyjny
Zgłaszanie i recenzowanie prac online
2/2023
vol. 17
 
Poleć ten artykuł:
Udostępnij:
Artykuł oryginalny

Wpływ nowotworu szyjki macicy na jakość życia kobiet

Anna Coutelle
1
,
Ewa Perkowska
2
,
Jolanta Lewko
2
,
Aleksandra Perkowska
3
,
Dominika Tabaka
4

  1. One Placement SA, Carouge, Szwajcaria
  2. Zakład Podstawowej Opieki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Polska
  3. Uniwersytecki Szpital Kliniczny, Białystok, Polska
  4. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Emila Biernackiego w Augustowie, Polska
Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2023; 17(2): 69–77
Data publikacji online: 2023/07/25
Plik artykułu:
- Wpływ nowotworu.pdf  [0.09 MB]
Pobierz cytowanie
 
 

Wstęp

Rak szyjki macicy jest czwartym nowotworem pod względem zachorowalności oraz czwartą przyczyną zgonów kobiet na świecie z powodu nowotworów [1]. Najwyższą zachorowalność oraz umieralność odnotowano w krajach Afryki Zachodniej i Południowej, najniższą natomiast w krajach Azji, Skandynawii, Ameryce Północnej, Europie Zachodniej i Australii [2].
W Polsce zachorowalność i umieralność na raka szyjki macicy są znacznie wyższe niż w krajach Europy Zachodniej czy w Ameryce Północnej. Najnowsze dane wskazują na tendencje spadkowe w przypadku kobiet poniżej 60. roku życia i stabilne tendencje u kobiet starszych [3].
Rak szyjki macicy stanowi poważny problem zdrowia publicznego dotykający kobiet w średnim wieku, zwłaszcza w krajach o mniejszych zasobach. Globalna skala szczepień przeciwko HPV i badań przesiewowych opartych na HPV, w tym samodzielne pobieranie próbek, może sprawić, że w nadchodzących dziesięcioleciach nowotwór szyjki macicy stanie się rzadką chorobą [4].
Rozpoznanie choroby nowotworowej wiąże się z dużym obciążeniem psychicznym. Wywołuje lęk, poczucie zagrożenia, niepewność, a stosowane leczenie może skutkować wieloma dolegliwościami, które mogą obniżyć jakość życia [5].
Celem pracy była ocena jakości życia oraz wpływ wybranych czynników socjodemograficznych i klinicznych (aktywność zawodowa, wykształcenie, obraz ciała, ogólny stan zdrowia) na jakość życia pacjentek z nowotworem szyjki macicy.

Materiał i metody

Badania przeprowadzono w grupie 101 kobiet chorych leczonych z powodu raka szyjki macicy na Oddziale Ginekologii Onkologicznej Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku. Grupę kontrolną stanowiło 100 kobiet zdrowych. Średni wiek badanych kobiet chorych wynosił 48,5 lat, a osób z grupy kontrolnej 45 lat.
Do oceny jakości życia wykorzystano dwa kwestionariusze standardowe Europejskiej Organizacji Badania i Leczenia Raka (EORTEC): QLQ-C30 w wersji podstawowej służący do oceny ogólnej jakości życia oraz QLQ-C24 przygotowany do oceny jakości życia kobiet chorych na raka szyjki macicy. Pierwszy składa się z 30 pytań podzielonych na 5 skal funkcyjnych: fizyczną, życiową, emocjonalną, poznawczą i społeczną. Zawiera także 3 skale objawowe: zmęczenie, nudności/wymioty i ból, oraz 6 pojedynczych pytań oceniających natężenie: duszności, bezsenności, utraty apetytu, zaparć, biegunek i trudności finansowych. Dwa ostatnie pytania dotyczą globalnej oceny stanu zdrowia [6]. QLQ-CX24 jest kwestionariuszem specyficznym dla choroby i leczenia pacjentek z rakiem szyjki macicy i składa się z 24 pytań oceniających 4 skale: 2 skale wieloelementowe (obraz ciała i funkcjonowanie seksualne/pochwowe) oraz 2 skale jednoelementowe (aktywność seksualna i przyjemność seksualna). Zawiera również 5 skal objawów, 4 skale jednoelementowe (obrzęk limfatyczny, neuropatia obwodowa, objawy menopauzalne i niepokój seksualny) oraz jedną skalę wieloelementową (doświadczenie objawowe) [7]. Dodatkowo badane wypełniały autorski kwestionariusz ankiety socjometrycznej. Wyniki ankiet kobiet chorych zostały porównane z wynikami ankiet kobiet zdrowych. Wartości podskal kwestionariusza QLQ-C30 obliczono według metodologii opisanej w EORTEC QLQ-C30 Scoring Manual [6, 7].
Do przeprowadzenia analizy statystycznej posłużono się oprogramowaniem Microsoft Excel oraz Statistica 13, w którym wykorzystano test Shapiro-Wilka w celu sprawdzenia normalności rozkładu danych i test 2. Przyjęto poziom istotności  = 0,05.
Na przeprowadzone badania uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (Uchwala n: APK. 002.66.2021).

Wyniki

Charakterystyka próby
W badaniu uczestniczyły kobiety od 20. roku życia. Ponad połowa badanych znajdowała się w najniższym przedziale wiekowym 20–40 lat (52,5%), blisko 2/5 respondentek było w wieku 41–60 lat (39,4%), natomiast zaledwie 8,1% powyżej 60. roku życia. Analizując status społeczno-demograficzny w badanej grupie, odnotowano największy udział pań zamężnych (44,4%), najmniejszy zaś wdów (7,1%). Ponad 30% badanych mieszkało w mieście liczącym 150–500 tys. mieszkańców. W mieście liczącym powyżej 500 tys. osób, małym mieście i na wsi mieszkały pozostałe respondentki (12–20%). Większość kobiet deklarowała wyższe wykształcenie (51,5%), ponad 1/3 średnie (36,4%), niecałe 11% zawodowe (10,6%) i zaledwie 1,5% podstawowe. Wykazano, że niecałe 3/4 badanych pozostało aktywnych zawodowo (73,7%), przy czym największy udział pań aktywnych zawodowo odnotowano w grupie kobiet z wykształceniem wyższym (45,5%). Ponad 60% ankietowanych oceniło swoją sytuację socjoekonomiczną jako dobrą, bardzo dobrą niecałe 9% , trudną sytuację deklarowało 4,5% kobiet.
Około 1/4 ankietowanych przyznała, że pali papierosy, zaś ponad 70% zadeklarowało, że spożywa alkohol. Blisko 4/5 badanych przyznała, że jest aktywna seksualnie (79,8%). Jedna trzecia ankietowanych nigdy nie rodziła. Blisko 70% ankietowanych oświadczyło, że odwiedza ginekologa raz w roku, podobna grupa stosowała antykoncepcję hormonalną, prawie 6% kobiet przyjmowało hormonalną terapią zastępczą.
Wśród 53% badanych zdiagnozowano raka szyjki macicy, u 2/5 ankietowanych raka szyjki macicy zdiagnozowano 1–5 lat temu (40,4%). Najczęściej stosowaną metodą leczenia raka szyjki macicy wśród badanych było leczenie operacyjne (32,3%), najrzadziej zaś stosowano chemioterapię (6,6%).
Porównanie jakości życia kobiet chorych na raka szyjki macicy i kobiet zdrowych
W tabeli 1. przedstawiono średnie wartości badanych zmiennych, medianę oraz odchylenia standardowe, a także wyniki testu U Manna-Whitneya. Większa wartość świadczy o lepszej jakości życia. Uzyskane wyniki wskazują, że jakość życia w grupie kobiet zdrowych była lepsza niż w grupie chorych. W większości analizowanych cech zdrowe kobiety uzyskały lepszy wynik niż chore. Istotnych różnic nie stwierdzono jedynie w ocenie nudności/wymiotów, duszności, bezsenności, utraty apetytu, zaparć, biegunek oraz funkcji poznawczych.
Dane zamieszczone w tabeli 2. przedstawiają średnie wyniki badanych zmiennych, medianę oraz odchylenia standardowe. W tym badaniu większa wartość oznacza gorszą jakość życia. Badanie wykazało, że jakość życia kobiet chorych w stosunku do zdrowych jest obniżona.
Analiza zgromadzonych danych wykazała również, że ankietowane z rozpoznanym rakiem szyjki macicy rzadziej oceniały wysoko swój ogólny stan zdrowia w porównaniu z ankietowanymi bez rozpoznanego raka (2,5 < 9,6%; p < 0,01). Nie stwierdzono natomiast istotnej statystycznie zależności, porównując ocenę jakości życia obu grup badanych (p = 0,26) (ryc. 1).
Porównano stan aktualnego samopoczucia zdrowych ankietowanych oraz tych z rozpoznanym rakiem szyjki macicy. Wykazano istotną statystycznie zależność pomiędzy grupami w zakresie trudności w wykonywaniu męczących czynności, np. przy dźwiganiu ciężkiej torby z zakupami (p < 0,00), oraz męczliwości spowodowanej długimi spacerami (p < 0.00). Ankietowane ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy częściej zgłaszały kłopoty przy dźwiganiu (15,2 > 5,6%) oraz męczliwość podczas długich spacerów (11,1 > 3,5%) niż kobiety zdrowe (tab. 3).
Wykazano również, że kobiety ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy częściej wykazują szereg utrudnień życia codziennego i dolegliwości związanych z samopoczuciem w ciągu ostatniego tygodnia niż kobiety, u których raka nie zdiagnozowano. Przykładowo, respondentki ze zdiagnozowaną chorobą częściej odczuwały ograniczenia w wykonywaniu pracy lub innych codziennych czynności (p < 0 ,00), zgłaszały potrzeby odpoczynku oraz uczucie zmęczenia (p < 0,00), odczuwały ból przeszkadzający w codziennych czynnościach (p < 0,00), borykały się z nudnościami (p < 0,00) oraz wymiotami (p = 0,02), zgłaszały wiele dolegliwości związanych z oddawaniem moczu, takich jak: częstomocz, nietrzymanie moczu, ból i pieczenie przy oddawaniu moczu czy trudności w jego oddaniu (p < 0,00). Ponadto kobiety ze zdiagnozowanym rakiem macicy częściej odczuwały, że ich choroba oraz proces leczenia zakłócały życie rodzinne (p < 0,00), przeszkadzały w życiu towarzyskim (p < 0,00) oraz powodowały kłopoty finansowe (p < 0,00) (tab. 4).
W badanej grupie 63,6% zadeklarowało, że w ciągu ostatniego miesiąca była aktywna seksualnie. Wykazano istotną statystycznie zależność, porównując grupę ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy oraz grupę bez zdiagnozowanej choroby w zakresie obaw o odczuwanie bólu podczas stosunku (p < 0,00) oraz rzeczywistego jego odczucia w trakcie współżycia (p < 0,00), odczuwania suchości pochwy podczas stosunku (p = 0,00), odczuwania skrócenia pochwy ((p < 0,00) i jej zwężenia (p < 0,02). Kobiety ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy częściej wykazywały wymienione wyżej dolegliwości w porównaniu z paniami zdrowymi. Respondentki ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy częściej wykazywały brak przyjemności ze współżycia w porównaniu z kobietami zdrowymi (27,3 > 12,1%; p < 0,00) (tab. 5).
Ocena jakości życia w kontekście wybranych czynników socjodemograficznych u chorych na raka szyjki macicy
Wpływ aktywności zawodowej na funkcjonowanie fizyczne
Wykazano, że kobiety chore pozostające aktywne zawodowo (35,6%) częściej źle funkcjonowały fizycznie w porównaniu z kobietami niepracującymi (6,7%) (ryc. 2).
Wpływ wyksztalcenia na odczuwanie zmęczenia
Największe odczucie zmęczenia odnotowano w grupie kobiet z wykształceniem zawodowym (9,6%), najmniejsze zaś wśród chorych z wykształceniem wyższym (21,2%) (ryc. 3). Warto zwrócić uwagę na fakt, że kobiety z wykształceniem zawodowym wykonywały prawdopodobnie cięższe prace fizyczne w porównaniu z kobietami wykształconymi, co z kolei przekładało się na warunki ekonomiczne, a to na status społeczny, warunki mieszkaniowe i mogło wiązać się z koniecznością podejmowania również cięższych prac dla zaspokojenia podstawowych potrzeb egzystencjalnych w grupie kobiet niewykształconych.
Wpływ obrazu ciała na aktywność seksualną kobiet
Rak szyjki macicy oraz jego leczenie wpływa na jakość życia seksualnego. W ocenie wpływu obrazu ciała na aktywność seksualną kobiet badane, które lepiej postrzegały swój obraz ciała, częściej pozostawały aktywne seksualnie w porównaniu z badanymi oceniającymi swoje ciało negatywnie (ryc. 4).
Wpływ ogólnego stanu zdrowia na aktywność seksualną
Wykazano, że pacjentki pozostające aktywne seksualnie częściej odnotowywały lepszą ocenę swojego ogólnego stanu zdrowia w porównaniu z kobietami nieaktywnymi seksualnie (ryc. 5).

Dyskusja

Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych i poważniejszych problemów zdrowotnych kobiet w Polsce. Diagnoza choroby nowotworowej, bez względu na fazę i nasilenie, wpływa na życie kobiety, prowadząc do jego dezorganizacji. Podjęcie decyzji o leczeniu onkologicznym niesie wiele konsekwencji, odbija się nie tylko na psychice, ale również funkcjonowaniu rodzinnym i społecznym. Choroba zagrażająca życiu wywołuje wiele reakcji dotyczących wszystkich sfer życia: fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej.
Analiza zebranego materiału dowodzi, że jakość życia chorych z rakiem szyjki macicy jest obniżona w porównaniu z kobietami zdrowymi. Kobiety chore zdecydowanie częściej zgłaszały trudności związane z funkcjonowaniem fizycznym, takie jak: męczliwość, ból czy dolegliwości związane z oddawaniem moczu. Ponadto choroba negatywnie wpływała na życie rodzinne i finanse. Wykazano istotną statystycznie zależność w zakresie wielu dolegliwości związanych ze współżyciem seksualnym, między innymi ból podczas stosunku czy suchość pochwy. W związku z tym respondentki ze zdiagnozowanym rakiem szyjki macicy częściej wykazywały brak przyjemności ze współżycia w porównaniu z kobietami zdrowymi.
W badaniach Sabulei i wsp. [8] nad jakością życia kobiet z rakiem szyjki macicy stwierdzono, że ogólny stan zdrowia respondentek uległ znacznej poprawie w przeciwieństwie do wyników czynnościowych. Pogłębiały się jednak trudności finansowe, zwłaszcza w fazie leczenia. Bezsenność i częste oddawanie moczu były najbardziej uciążliwymi problemami i pozostały takie nawet po leczeniu. Podobne rezultaty uzyskał Thapa i wsp. [9]. W przedstawionym badaniu ponad połowa pacjentek z rakiem szyjki macicy prezentuje wysoką jakość życia. Najczęściej doświadczanymi objawami były bezsenność, zaparcia, trudności finansowe i objawy menopauzy. Globalna jakość życia i funkcjonowanie społeczne były statystycznie powiązane z poziomem wykształcenia, zawodem, miejscem zamieszkania, dochodami rodziny i sposobem leczenia. Smoleń i wsp. [10] wykazali, że zmienne socjodemograficzne, jak wiek, płeć, miejsce zamieszkania, stan cywilny i wykształcenie, nie mają wpływu na funkcjonowanie fizyczne. Według nich lepsze funkcjonowanie zaobserwowano u osób pracujących. W analizie własnej aktywność zawodowa i wykształcenie miały wpływ na funkcjonowanie fizyczne i zmęczenie. Kobiety chore pozostające aktywne zawodowo (35,6%) częściej przejawiały złe funkcjonowanie fizyczne w porównaniu z kobietami niepracującymi (6,7%), z kolei największe odczucie zmęczenia odnotowano w grupie kobiet z wykształceniem zawodowym (9,6%).
Niżej wymienieni autorzy zwracają uwagę na fakt, iż sama choroba oraz rodzaj leczenia chorych z rakiem szyjki macicy wpływa na jakość życia seksualnego. Dahiya i wsp. [11] w pracy oceniającej jakość życia pacjentek przed i po chemioterapii wykazali globalną poprawę oceny stanu zdrowia kobiet w odniesieniu do okresu leczenia chemioterapią. Po leczeniu u tych pacjentek znacznie zmniejszyła się aktywność seksualna. W pracy Ekdah i wsp. [12] specyficzny dla choroby test QLQ-C24 dowiódł, że leczenie wpływa na objawy związane z funkcjami seksualnymi, przy czym mediana wyników czynności seksualnych/pochwowych wynosiła 25, a 48% pacjentek zgłaszało fizyczny ból podczas seksu. Mimo to zarówno elementy funkcjonalne, jak aktywność seksualna i przyjemność seksualna miały medianę 66,7. Podobnie Dahbi i wsp. w swojej pracy wykazali, że aż 97% pacjentów zaprzestało pełnej aktywności seksualnej w momencie leczenia; odstęp czasu między leczeniem a regularną aktywnością seksualną wynosił 8 miesięcy w grupie raka szyjki macicy i 5,8 miesiąca w grupie raka nieginekologicznego (p = 0,001). Ponadto analiza wyników potwierdziła gorsze wyniki dla zmiennych związanych z funkcją seksual­ną w grupie raka szyjki macicy [13]. Tsatsou i wsp. na podstawie wyszukiwania bibliografii w bazach danych CINAHL, PubMed i Cochrane Library doszli do wniosku, że dysfunkcja seksualna i depresja u pacjentek z rakiem szyjki macicy utrzymują się przez wiele lat po leczeniu [14]. Wiele kobiet z nowotworem narządu rodnego lub po przebytym leczeniu uważa się za mniej atrakcyjne fizycznie i mniej kobiece. W badaniu włas­nym 17,6% kobiet chorych aktywnych seksualnie miała negatywny obraz własnego ciała, natomiast 30,4% kobiet miała dobrą samoocenę i częściej pozostawały aktywne seksualnie. W badaniu dos Santos i wsp. [15] lepszą jakość życia zaobserwowano w zakresie dobrostanu fizycznego i społecznego/rodzinnego. Ponadto lepszą jakość życia wykazały osoby pracujące w dłuższym czasie od postawienia diagnozy i leczenia oraz respondentki, które przeszły histerektomię. W badaniu Kyei większość pacjentek zgłaszała stabilną jakość życia. U respondentek niezamężnych, wdów i pacjentek, które przeszły operację oraz radioterapię wykazano nasilenie problemów emocjonalnych. Większość (56%) uczestniczek badania miała jednak stabilną jakość życia, podczas gdy 22% miało słabą i dobrą jakość życia [16]. Z kolei w badaniach Perkowskiej [17] oceniających jakość życia pacjentek z rakiem jajnika stwierdzono obniżoną jakość życia kobiet w zakresie takich uwarunkowań, jak masa ciała i czas od rozpoznania choroby. Kolejne badanie Perkowskiej ukazuje wpływ miejsca zamieszkania, sytuacji finansowej czy wykształcenia na pogorszenie jakości życia. Ponadto wykazała ona, że kobiety leczone z powodu raka jajnika istotnie częściej narażone były na wystąpienie depresji [18].
Badania własne wykazały obniżoną jakość życia pacjentek leczonych z powodu raka szyjki macicy. Zastosowane w pracy standaryzowane skale umożliwiły wyrażenie przez chorych osobistych, wewnętrznych i subiektywnych odczuć w zakresie wielu domen. Może to sprzyjać indywidualizacji terapii pacjentek z rakiem szyjki macicy, a także pozwolić na ocenę korzyści płynących z zastosowanego leczenia i udoskonalić jego sposoby.

Wnioski

Jakość życia kobiet z nowotworem szyjki macicy w porównaniu z jakością życia kobiet zdrowych oceniona przy użyciu standaryzowanych skal ulega pogorszeniu. W największym zakresie nowotwór szyjki macicy wpływa negatywnie na funkcjonowanie fizyczne i seksualność pacjentek. Czynniki kliniczne i socjodemograficzne, takie jak aktywność zawodowa, brak wykształcenia, negatywna ocena obrazu ciała i ogólnego stanu zdrowia, predysponują do nasilonych objawów pogarszających jakość życia kobiet leczonych z powodu nowotworu szyjki macicy.

Autorki deklarują brak konfliktu interesów.
Piśmiennictwo
1. Buskwofie A, David-West G, Clare CA. A Review of cervical cancer: incidence and disparities. J Natl Med Assoc 2020; 112: 229-232.
2. Ferlay J, Soerjomataram I, Dikshit R i wsp. Cancer incidence and mortality worldwide: sources, methods and major patterns in GLOBOCAN 2012. Int J Cancer 2015; 136: E359-86.
3. Nowakowski A, Arbyn M, Turkot MH i wsp. A roadmap for a comprehensive control of cervical cancer in Poland: integration of available solutions into current practice in primary and secondary prevention. Eur J Cancer Prev 2020; 29: 157-164.
4. Shrestha AD, Neupane D, Vedsted P, Kallestrup P. Cervical cancer prevalence, incidence and mortality in low and middle income countries: a systematic review. Asian Pac J Cancer Prev 2018; 19: 319-324.
5. Markman M. Maintenance chemotherapy in the management of epithelial ovarian cancer. Cancer Metastasis Rev 2015; 34: 11-17.
6. Aaronson NK, Ahmedzai S, Bergman B i wsp. The European Organization for Research and Treatment of Cancer QLQ-C30: a quality-of-life instrument for use in international clinical trials in oncology. J Natl Cancer Inst 1993; 85: 365-376.
7. Greimel ER, Kuljanic Vlasic K, Waldenstrom AC i wsp. The European Organization for Research and Treatment of Cancer (EORTC) Quality-of-Life questionnaire cervical cancer module: EORTC QLQ-CX24. Cancer 2006; 107: 1812-1822.
8. Sabulei C, Maree JE. An exploration into the quality of life of women treated for cervical cancer. Curationis 2019; 42: e1-e9.
9. Thapa N, Maharjan M, Xiong Y i wsp. Impact of cervical cancer on quality of life of women in Hubei, China. Sci Rep 2018; 8: 11993.
10. Smoleń E, Słysz M, Hombek K i wsp. Samoocena zdrowia i funkcjonowania osób z chorobą nowotworową. Pielęg Zdr Publ 2020; 10: 27-34.
11. Dahiya N, Acharya AS, Bachani D i wsp. Quality of life of patients with advanced cervical cancer before and after chemoradiotherapy. Asian Pac J Cancer Prev 2016; 17: 3095-3099.
12. Ekdahl L, Crusensvärd M, Reynisson P i wsp. Quality of life and long-term clinical outcome following robot-assisted radical trachelectomy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 2021; 267: 234-240.
13. Dahbi Z, Sbai A, Mezouar L. Sexuality of moroccan survivors of cervical cancer: a prospective data. Asian Pac J Cancer Prev 2018; 19: 3077-3079.
14. Tsatsou I, Parpa E, Tsilika E i wsp. A systematic review of sexuality and depression of cervical cancer patients. J Sex Marital Ther 2019; 45: 739-754.
15. Dos Santos LN, Castaneda L, de Aguiar SS i wsp. Health-related quality of life in women with cervical cancer. Rev Bras Ginecol Obstet 2019; 41: 242-248.
16. Kyei KA, Yakanu F, Donkor A i wsp. Quality of life among cervical cancer patients undergoing radiotherapy. Pan Afr Med J 2020; 35: 125.
17. Perkowska E, Terlikowski S, Terlikowski R, Moczydłowska A, Markowska T, Marcinowicz L. Evaluation of the quality of life of ovarian cancer patients in the context of selected quantitative variables such as body mass, number of miscarriages and time from diagnosis. Family Med Primary Care Rev 2019; 21: 355-359.
18. Perkowska E, Terlikowski S, Terlikowski R, Moczydłowska A, Ziemczyk B. Quality of life for women treated for ovarian cancer. Pielęg Chir Angiol Surg Vasc Nurs 2020; 14: 25-30.
Copyright: © 2023 Termedia Sp. z o. o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.