Wskaźniki stresu potraumatycznego u rodziców dzieci kończących leczenie onkologiczne – rola oceny opieki medycznej, wsparcia społecznego oraz prężności osobowej

Wstęp: Choroba onkologiczna dziecka to szczególny rodzaj kryzysu, który stawia rodziców wobec poważnego wyzwania – muszą poradzić sobie nie tylko z włas­nymi emocjami (przerażenie, złość, bezradność, poczucie winy), utrzymać funkcjonowanie rodziny (zapewnić utrzymanie, opiekę nad pozostałymi dziećmi itd.), lecz przede wszystkim muszą opiekować się swoim chorym dzieckiem i dawać mu wsparcie podczas długiego i trudnego procesu leczenia. W wielu badaniach wskazuje się na szczególnie wysoki poziom stresu rodzicielskiego oraz objawów stresu potraumatycznego (posttraumatic stress symptoms – PTSS) po zakończonym leczeniu.

Cel: Celem prezentowanych badań jest określenie predyktorów PTSS wśród rodziców młodzieży kończącej leczenie onkologiczne i przechodzącej pod opiekę poradni.

Materiał i metody: Badaniami objęto 52 rodziców dzieci w wieku od 12 do 20 lat. Wskaźniki stresu potraumatycznego mierzono Skalą Wpływu Zdarzeń (w adaptacji Z. Juczyńskiego), wsparcie społeczne zmodyfikowaną wersją Skali Wsparcia Społecznego Fridricha i Sommera (w adaptacji Z. Juczyńskiego), a do oceny pomocy medycznej wykorzystano własną ankietę. W analizie uwzględniono również zmienne socjodemograficzne oraz medyczną ocenę przebiegu choroby.

Wyniki: Przeprowadzone badania potwierdziły ryzyko wystąpienia PTSS u rodziców dzieci chorych onkologicznie (jest ono szczególnie wysokie u matek) i pozwoliły wyodrębnić jego wyznaczniki. Wśród badanych zmiennych, które mogą mieć wpływ na nasilenie PTSS, istotne okazały się te związane z sytuacją rodzinną, w tym przede wszystkim wykształcenie ojca. Wśród zmiennych osobowych istotny dla ryzyka pojawienia się PTSS okazał się jeden z wymiarów prężności osobowej – kompetencje osobiste do radzenia sobie i tolerancja negatywnych emocji.

Introduction: Child’s cancer is a particular kind of crisis – it’s very challenging for the parents because they not only need to cope with their own emotions (fright, anger, hopelessness, guiltiness) and keep the whole family functioning (provide a family and take care of other children) but primarily they need to care about a child with cancer and be a support during long and difficult cancer treatment. There is a lot of research that demonstrate high level of parenting stress and posttraumatic stress symptoms (PTSS) after cancer treatment is finished.

Aim: The aim of the study is to extract the predictors of PTSS in a group of parents of children who have finished cancer treatment and become patients of children’s oncology clinic.

Material and methods: Fifty-two parents of 12 to 20 years old children participated in a study. The indicators of posttraumatic stress was measured by using Impact Event Scale (adapted to polish version by Juczyński), social suport – by modified version of Social Support Questionaire by Sommer and Fydrich (adapted to polish version by Juczyński) and a self-administered questionnaire was used to assess a quality of a medical care. In this analysis social-demographic variables and medical assessment of a course of a cancer disease were also taken into consideration.

Results: The research confirmed a risk of PTSS in a group of parents of children with cancer (the risk is especially high in a group of mothers) and let extract the predictors of posttraumatic stress. Among the variables, statistically significant were variables associated with a family situation, including father’s education level. Among the personal variables significant for a PTSS risk was one of the resiliency factors – personal skills to cope and tolerance to negative emotions.