Współczesna teoria aktywacji i kontroli krzepnięcia krwi

Fizjologicznie krew utrzymywana jest w stanie płynnym, aby substancje transportowane przez nią mogły dotrzeć do zaopatrywanych tkanek. Kiedy jednak zostaje zaburzona ciągłość układu naczyniowego, konieczne staje się wytworzenie skrzepu. Pierwotną odpowiedzią na przerwanie ciągłości naczynia jest wytworzenie się czopu płytkowego. Znajdujące się w krążeniu płytki krwi natychmiast przylegają do odsłoniętej macierzy podśródbłonkowej i ulegają aktywacji. W czasie aktywacji dochodzi do degranulacji płytkowych ziarnistości alfa i beta (ATP, ADP, czynnik V, serotonina), które nasilają dalszą aktywację płytek krwi. Równocześnie dochodzi do zmian morfologicznych i ekspresji receptorów białkowych i komórkowych oraz prokoagulacyjnych fosfolipidów na powierzchni aktywnych płytek krwi.

Ujemnie naładowana fosfatydyloseryna, będąca składnikiem fosfolipidów, jest niesymetrycznie rozmieszczona w błonach komórkowych ssaków, pierwotnie znajduje się ona w warstwie wewnętrznej. Pod wpływem kontaktu z kolagenem lub trombiną zmienia się rozmieszczenie fosfolipidów i wzrasta ilość fosfatydyloseryny w warstwie zewnętrznej błony komórkowej, np. płytek krwi. Zwiększona ekspresja fosfatydyloseryny w zewnętrznej warstwie błony komórkowej doprowadza do wytworzenia się powierzchni prokoagulacyjnej, na której mogą zachodzić niektóre etapy kaskady krzepnięcia [1].
Wytworzony czop płytkowy doprowadza do zatrzymania utraty krwi, ale tylko przejściowo. Dopiero wytworzenie sieci włóknika dostatecznie wzmacnia i stabilizuje wytworzony skrzep.
Układ krzepnięcia jest połączonym systemem zymogenów, które muszą być aktywowane, aby wytworzył się włóknik. Większość z nich jest aktywowana do proteaz serynowych, które przejawiają podobne działanie do trypsyny czy chymotrypsyny.

Jeszcze do niedawna uważano, że istnieją dwie niezależne drogi aktywacji krzepnięcia krwi – droga zewnątrzpochodna i wewnątrzpochodna (ryc. 1.).

Teoria ta została po raz pierwszy sformułowana przez Waalera w 1957 r. [2]. Badacz oparł ją w zasadzie na dwóch obserwacjach. Pierwszą było doniesienie Quicka i wsp. o prawidłowym czasie protrombinowym u chorych na hemofilię [3]. Pomiar czasu protrombinowego polega na aktywacji krzepnięcia krwi w osoczu przy pomocy odczynnika zawierającego czynnik tkankowy. W teście tym obserwuje się wydłużenie czasu krzepnięcia w przypadku niedoboru czynników VII, X, II i fibrynogenu. Drugą podstawę powyższej teorii...


View full text...