Współpraca funkcjonariuszy organów ścigania ze specjalistami pionu kryminalistycznego. Diagnoza i możliwości usprawnienia – doświadczenia litewskie

W artykule analizowano specyfikę i formy współpracy funkcjonariuszy pionu dochodzeniowo-śledczego* ze specjalistami z laboratoriów kryminalistycznych w postępowaniu przygotowawczym oraz istniejące problemy praktyczne tejże współpracy. W ostatnim czasie zauważa się szczególnie intensywne dysputy na temat współzależności określania osoby posiadającej wiadomości specjalne z jej statusem w postępowaniu przygotowawczym. Dyskusji poddawane są też zagadnienia współpracy podmiotów postępowania przygotowawczego w kontekście międzynarodowym. Mniej aktywny (ale nie mniej istotny) dyskurs dotyczy formy i specyfiki współpracy funkcjonariuszy dochodzeniowo-śledczych i specjalistów oraz biegłych w trakcie badania czynów przestępczych. Mając na uwadze duże praktyczne znaczenie oraz istniejące różnice w traktowaniu naukowym tej problematyki, za cel niniejszego badania obrano formy i treść współpracy funkcjonariuszy organów ścigania ze specjalistami (biegłymi) z laboratoriów kryminalistycznych, a także problemy wynikające z tej współpracy oraz kierunki jej usprawniania.

W pierwszej części artykułu przytoczono wybrane poglądy na definicje osoby posiadającej wiadomości specjalne funkcjonujące na Litwie** i w niektórych innych państwach. Zdaniem autorów, unifikacja (harmonizacja) różnych pojęć (definicji), terminów i statusu dotyczącego biegłego, specjalisty i wiadomości specjalnych powinna być jednym z celów działań w realizacji wizji wspólnej europejskiej przestrzeni kryminalistycznej 2020. Wymaga to przeprowadzenia poważnej analizy standardów w dziedzinie prawa oraz zarządzania w stosowaniu wiadomości specjalnych każdego państwa***.

W części drugiej, popartej wynikami badań empirycznych, omówiono praktyczne problemy współpracy funkcjonariusza organów ścigania i specjalisty (biegłego), przeanalizowano trzy podstawowe formy ich współpracy oraz przedstawiono ich treść: praca na miejscu zdarzenia, współpraca tych dwu podmiotów przy zlecaniu badań i przygotowaniu materiałów oraz w procesie ich przeprowadzania, a także udział specjalisty w innych czynnościach postępowania przygotowawczego. W tej części podano też propozycje sposobów zwiększenia efektywności tejże współpracy.

W trzeciej części po ocenie rezultatów badania przedstawiono spostrzeżenia autorów na temat tendencji do zwiększania efektywności współpracy funkcjonariuszy organów ścigania i specjalisty (biegłego).

The article investigates the characteristics and forms of cooperation between criminal investigation officers* and forensic laboratory specialists in pre-trial proceedings, as well as practical problems in such cooperation. Recently there have been a number of particularly heated debates about the relationship between determining a person possessing special knowledge and his/her status in pre-trial proceedings. Other discussed aspects include cooperation between entities involved in pre-trial proceedings in international contexts. A less intensive (albeit equally important) discussion relates to the form and characteristics of cooperation between criminal investigation officers on the one hand and specialists and experts on the other in investigating criminal acts. Bearing in mind the high practical importance and the existing differences in scholarly approaches to these issues, the current study concentrates on the forms and content of cooperation between law enforcement officers and specialists (experts) from forensic laboratories, as well as on problems resulting from such cooperation and directions for improvement.

The first part of the article presents selected views on the definition of a person possessing special knowledge currently used in Lithuania** and in a number of other states. In the authors’ opinion, unification (harmonization) of various notions (definitions), terms and statuses of an expert, a specialist and special knowledge should be one of the objectives in implementing the vision of the joint European forensic science area 2020. Achieving this objective requires a comprehensive analysis of standards in law and management in using special knowledge of each state***.

The second part, supported by empirical study results, discusses practical problems of cooperation between a law enforcement officer and a specialist (expert), analyzes three basic forms of their cooperation and presents the content of those forms: activities at the crime scene, cooperation of the two entities in commissioning tests, preparing test materials and actual performance of such tests, and finally participation of a specialist in other pre-trial activities. This part of the paper also proposes methods of improving the efficiency of such cooperation.

The third part is based on an evaluation of the study results and presents the authors’ observations regarding the tendency of improving the efficiency of cooperation between law enforcement officers and specialists (experts).