Wtórny stres traumatyczny i zastępczy wzrost po traumie u pielęgniarek pracujących w opiece paliatywnej – rola prężności psychicznej

Cel
Wśród konsekwencji stresu zawodowego, związanego z pomaganiem ofiarom traumy, wymienia się przede wszystkim objawy wtórnego stresu traumatycznego (secondary traumatic stress – STS). Możliwe jest również wystąpienie pozytywnych zmian, ujawnianych w postaci zastępczego wzrostu po traumie (vicarious posttraumatic growth – VPTG). Wśród czynników sprzyjających adaptacji potraumatycznej wymienia się właściwości osobowości, w tym prężność psychiczną. Celem podjętych badań było ustalenie roli prężności w występowaniu STS i VPTG wśród profesjonalistów sprawujących opiekę medyczną nad osobami nieuleczalnie chorymi.

Metoda
Analizie poddano wyniki uzyskane od 72 pielęgniarek w wieku 22–72 lat (M = 46,01; SD = 10,69), zatrudnionych w opiece paliatywnej. W badaniach wykorzystano opracowaną na użytek badań ankietę oraz trzy standardowe narzędzia pomiaru, tj. Skalę Wtórnego Stresu Traumatycznego, Inwentarz Potraumatycznego Rozwoju oraz Skalę do Pomiaru Prężności.

Wyniki
Uzyskane wyniki potwierdziły ujemny związek prężności z STS i dodatni z VPTG. Przeprowadzona analiza regresji wskazała, że głównym predyktorem STS jest czynnik 2 prężności, tj. otwartość na nowe doświadczenia i poczucie humoru. Predykcyjną rolę dla poszczególnych wymiarów VPTG odgrywały trzy czynniki prężności. Ponadto zanotowano ujemny związek między STS i VPTG.

Wnioski
Prężność psychiczna jest istotnym zasobem, który może chronić osoby narażone na ekspozycję na wtórną traumę przed rozwojem STS i sprzyjać występowaniu pozytywnych zmian, ujawnianych w postaci VPTG.



Purpose
Among the consequences of professional stress related to helping victims of trauma, above all, the symptoms of secondary traumatic stress (STS) are mentioned. The occurrence of positive changes, in the form of vicarious posttraumatic growth (VPTG) is also possible. Among the factors conducive to posttraumatic adaptation, personality traits are mentioned, including psychological resilience. The aim of the research was to determine the role of resilience in the occurrence of STS and VPTG among professionals who care for terminally ill persons.

Method
The analysis included results obtained from 72 nurses aged 22–72 (M = 46.01, SD = 10.69) employed in palliative care. The research used a survey and three standard measurement tools, i.e. the Secondary Traumatic Stress Scale, the Posttraumatic Growth Inventory and the Resiliency Assessment Scale.

Results
The obtained results confirmed a negative relationship between resilience and STS and the positive relationship with VPTG. The conducted regression analysis indicated that the main predictor of STS is the factor 2 of resilience, i.e. openness to new experiences and sense of humor. Three resilience factors played the predictive role for the particular dimensions of the VPTG. In addition, there was a negative relationship between STS and VPTG.

Conclusions
Psychological resilience is an important resource that can protect people exposed to secondary trauma before the development of STS and promote the occurrence of positive changes, manifested in the form of VPTG.