Wypowiedzieć niewypowiedziane – użycie Scenotestu na oddziale onkologii dziecięcej na przykładzie pracy z 7-letnią pacjentką z nawrotem ostrej białaczki szpikowej

Jednym z istotnych doświadczeń w leczeniu dzieci z chorobą nowotworową jest przeżywany przez małych pacjentów, ich opiekunów, a także personel medyczny lęk przed śmiercią, szczególnie ujawniający się w chwili postawienia diagnozy lub pogorszenia się stanu fizycznego pacjenta. Niekiedy lęk ten uzewnętrznia się w rozmowie, częściej zaś w podejmowanych przez dziecko aktywnościach i zabawach. Bywa, że jest tłumiony, co pogłębia jeszcze poczucie osamotnienia u dziecka i członków jego rodziny. Na pewno nie ma jednego sposobu na rozmowę o śmierci i umieraniu. Jak pisze Zbrożek: „(…) dziecko mówi bardzo dyskretnie o swoim cierpieniu temu, kto jest gotowy je wysłuchać. A my dorośli – psychologowie, lekarze i pielęgniarki – czy jesteśmy do tego gotowi? Nie ma w nas zgody na umieranie dzieci. Jest to odwrócenie porządku natury” [1].

W artykule podjęto refleksję nad egzystencjalnymi wątkami, które mogą być poruszane przez małych pacjentów podczas pracy z psychologiem. Prezentowany w pracy przypadek kliniczny jest przykładem, jak przy użyciu technik projekcyjnych można pozwolić na ujawnienie i ekspresję nieuświadomionych fantazji, emocji, napięć i wewnętrznych konfliktów.

One of the most essential experiences while working with cancer children is the existential fear of death and dying. It becomes particularly strong when patient and his family face a diagnosis or deterioration of child’s health. Sometimes it is possible to speak about the fear but in most of the cases it remains unspoken, noticeable only in patient’s activities or plays. Suppressed fear can enhance the feeling of isolation and emotional suffering. There is no best way of speaking with pediatric patients about death. Child can give us discreet hints of his fear but the question remains: are adults – doctors, nurses and psychologist – ready to hear about dying? Certainly, adults do not accept children’s death easily.

In this case study, we consider the existential aspects of cancer and discuss the use of projective techniques in work with pediatric cancer patients. The study illustrates how the tools like Sceno-test can capture patients’ inner experience when words and other measures are not able to.