Występowanie i uwarunkowania stresu przewlekłego jako czynnika zagrożenia zdrowia w grupie polskich uczniów szkoły średniej

Wstęp
Stres staje się codziennym doświadczeniem jednostki, a skutki przewlekłego jego oddziaływania mogą być przyczyną wielu zaburzeń i chorób. W szkole średniej na stres szczególnie narażeni mogą być uczniowie klasy maturalnej, którzy doświadczają presji zbliżającego się egzaminu dojrzałości. Ponadto ten okres wczesnej dorosłości wiąże się z koniecznością podejmowania ważnych decyzji związanych z wyborem zawodu i drogi życiowej, a także budowaniem swojej samodzielności.

Cel pracy
Ocena występowania stresu przewlekłego wśród dorosłych uczniów klas maturalnych i próba wskazania, jakie znaczenie dla nasilenia stresu mają wybrane czynniki społeczno-demograficzne, związane ze zdrowiem oraz cechami osobowości stresowej.

Materiał i metody
Badaniem objęto 250 uczniów szkoły średniej w wieku 18–19 lat. Do zgromadzenia materiału badań wykorzystano kwestionariusz własnego opracowania, Skalę Odczuwanego Stresu (PSS-10) oraz Skalę do Pomiaru Typu D (DS-14).

Wyniki
Wysoki poziom stresu zidentyfikowano u 56,8% badanych i częściej dotyczył on dziewcząt (p = 0,0002) oraz osób z niską samooceną zdrowia (p < 0,0001). Najwyższe wartości PSS-10 wiązały się ponadto z występowaniem problemów zdrowotnych (p < 0,05). Największą zdolność do wyjaśniania zmienności na skali PSS-10 miała negatywna emocjonalność (R2 = 55%) i typ D osobowości (R2 =12%).

Wnioski
Zidentyfikowane poważne obciążenie stresem przewlekłym stanowi zagrożenie dla zdrowia badanych. Szkolny zespół profilaktyczny powinien być przygotowany do kontrolowania stresu jako czynnika ryzyka zdrowotnego wśród uczniów i podejmowania skutecznych działań profilaktycznych.



Introduction
Stress is an everyday experience for most individuals; chronic stress may lead to numerous disorders and diseases. In high school, last-grade students are at particularly high exposure to stress as they experience the pressure of the upcoming final exams. In addition, this stage of early adulthood is associated with important decisions regarding the choice of occupation and career as well as building one’s own independence.

Aim of the research
To assess the incidence of chronic stress in a group of Polish high school students and to identify the potential impact of selected sociodemographic, health, and personality type-related factors on the intensity of stress.

Material and methods
The study was conducted in a group of 250 persons aged 18–19 years. Study material was collected using a proprietary questionnaire, the Perceived Stress Scale (PSS-10) questionnaire, and the DS-14 questionnaire for the measurement of type-D personality traits.

Results
High stress levels were identified in 58.6% of subjects; stress was more common in female students (p = 0.0002) and individuals with poor health self-evaluation (p < 0.0001). The variability in PSS-10 scores was best explained by the variability in negative affectivity (R2 = 55%) and type-D personality (R2 = 12%).

Conclusions
Serious chronic stress burden poses a threat to the subjects’ health. A school prevention team should be prepared to control stress as a health risk factor in students, which capable of implementing efficient preventive measures.