Wytyczne postępowania w nieswoistych chorobach zapalnych jelit

Choroby określane mianem nieswoistych zapaleń jelit obejmują wrzodziejące zapalenie jelita grubego (łac. colitis ulcerosa), chorobę Leśniowskiego-Crohna i nieokreślone zapalenie okrężnicy (ang. indeterminate colitis – IC). Wspólną ich cechą jest nieznana pierwotna przyczyna wywołująca i złożona patogeneza wieloczynnikowa. Obecnie przyjmuje się, że w rozwoju nieswoistych zapaleń jelit uczestniczą czynniki genetyczne, środowiskowe i immunologiczne [1].
O udziale czynnika genetycznego świadczy rodzinne występowanie colitis ulcerosa i choroby Leśniowskiego-Crohna, obserwowane w 5–10% przypadków. Znane jest także położenie (loci) genów podatności na te choroby w obrębie chromosomów 1, 5, 6, 12, 14, 16 i 19 [2]. Z colitis ulcerosa wiąże się gen w miejscu oznaczonym symbolem IBD2 na chromosomie 12, a z chorobą Leśniowskiego-Crohna gen NOD2/CARD15 położony na chromosomie 16 [3, 4]. Ten drugi gen należy do rodziny NOD1/APAF1 odgrywającej rolę w odpowiedzi ustroju na działanie antygenów bakteryjnych. Obecność dwóch alleli zmutowanego genu zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę Leśniowskiego-Crohna aż 20–40-krotnie. Mutacje NOD2/CARD15 warunkują wcześniejszy początek choroby, jej krętniczą lokalizację i tendencję do tworzenia zwężeń jelita. Dużą ekspresję tego genu wykazano w komórkach Panetha, najliczniejszych w jelicie cienkim, w którym pełnią funkcję obronną przed bakteriami jelitowymi. Mechanizm tej obrony polega m.in. na wytwarzaniu czynnika martwicy nowotworów a (TNF-a) i defensyn [5]. W 2004 r. opisano inne geny związane z nieswoistymi zapaleniami jelit – DLG5 i OCTN1/2, lecz ich rola nie została do końca wyjaśniona.
Najważniejszym czynnikiem środowiskowym, uczestniczącym w patogenezie nieswoistych zapaleń jelit, są bakterie wchodzące w skład flory jelitowej. Niedawno kilka grup badaczy potwierdziło, że flora bakteryjna w tych chorobach różni się ilościowo i jakościowo od bakterii występujących u osób zdrowych. W zapaleniach jelit szczególną rolę mogą odgrywać niektóre szczepy Escherichia coli i Bacteroides vulgatus [6]. Udział zaburzeń immunoregulacji w patogenezie chorób zapalnych został już udowodniony. Liczne badania wykazały, że w tkankach zmienionych w przebiegu colitis ulcerosa i choroby Leśniowskiego-Crohna zachodzi wzmożona aktywacja komórek T-pomocniczych (Th) o fenotypie CD4+. Pobudzone komórki Th wytwarzają zwiększone ilości cytokin, od których zależy dalszy przebieg odpowiedzi immunologicznej. We wrzodziejącym...


View full text...