Zaburzenia nawodnienia i ich następstwa u chorych w schyłkowym okresie choroby

Pacjentom w okresie agonii i preagonii towarzyszą kliniczne objawy odwodnienia lub przewodnienia. Mają one wiele przyczyn fizjologicznych, lecz mogą także być związane z chorobami lub z przyjmowanymi przez pacjentów lekami, lub rodzajem terapii (chemo- i radioterapia). Objawy związane z odwodnieniem dotyczą prawie wszystkich układów i powinny być monitorowane przez personel medyczny, gdyż ich lekceważenie może prowadzić do pogorszenia jakości życia pacjenta oraz wtórnych dolegliwości. Wykazano jednak, że w ostatnich dniach życia pacjent może także odnieść korzyści wynikające z odwodnienia. Parametry laboratoryjne są dyskusyjnym wskaźnikiem odwodnienia i nie należy przypisywać im decydującego znaczenia. W schyłkowym okresie choroby pacjent może również doświadczać przewodnienia, które także manifestuje się klinicznie. Nadmiar wody w ustroju może sprawiać, że pacjent odczuwa dyskomfort, jednak może również odnieść pewne korzyści, np. związane z lepszą dystrybucją leków w organizmie. Nie ma zatem jednomyślności przemawiającej na korzyść lub przeciwko nawadnianiu chorego w schyłkowej fazie choroby.

In patients during the agonal and pre-agonal phases, clinical symptoms of dehydration or fluid overload may occur. These symptoms have numerous physiological causes but can also be related to underlying diseases, medications administered to patients, or the type of therapy (chemo- and radiotherapy). Dehydration-related symptoms can affect almost all body systems and should be monitored by medical personnel, because disregarding them can lead to a deterioration in the patient’s quality of life and further complications. However, recent evidence has shown that patients may also benefit from dehydration in the final days of life. Laboratory parameters are a debated indicator of dehydration, and their importance should not be considered conclusive. Patients may also experience fluid overload in the terminal state, which also presents clinically. Excess water in the body can cause discomfort for the patient but may also have certain benefits, such as improved drug distribution in the body. Therefore, there is no consensus in favour of or against fluid administration in terminally ill patients.