Zachowania zdrowotne rodziców dzieci nieuleczalnie chorych w aspekcie czynników socjodemograficznych

Wstęp
Zachowania zdrowotne to działania, które zgodnie z aktualnym stanem wiedzy medycznej mogą wywoływać określony efekt zdrowotny, pozytywny lub negatywny. W świetle aktualnych doniesień osoby sprawujące opiekę domową nad osobą zależną są obarczone ryzykiem przejawiania destrukcyjnych zachowań zdrowotnych, takich jak niedostateczna aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta czy stosowanie używek (forma radzenia sobie ze stresem). Brakuje celowanych badań dotyczących zachowań zdrowotnych w kontekście opiekunów (rodziców) dzieci nieuleczalnie chorych. Cel pracy: Analiza zachowań zdrowotnych rodziców dzieci nieuleczalnie chorych, którzy sprawują opiekę domową, oraz rozpoznanie ich uwarunkowań.

Materiał i metody
Badanie przeprowadzono wśród 50 rodziców sprawujących domową opiekę nad dzieckiem nieuleczalnie chorym. Metodą badawczą był sondaż diagnostyczny. Wykorzystano dwa narzędzia badawcze: kwestionariusz ankiety własnego autorstwa oraz inwentarz zachowań zdrowotnych (IZZ) według Juczyńskiego, który ocenia zachowania zdrowotne w czterech kategoriach: prawidłowe nawyki żywieniowe, zachowania profilaktyczne, praktyki zdrowotne oraz pozytywne nastawienie psychiczne.

Wyniki
W badanej grupie rodziców sprawujących domową opiekę nad dzieckiem nieuleczalnie chorym średni wskaźnik zachowań zdrowotnych wynosił 60,36 przy SD = 8,8, co odpowiada poziomowi 1–4 stena. Rodzaj podejmowanych zachowań zdrowotnych w poszczególnych kategoriach w grupie badanych uwarunkowany był zmiennymi: płcią, miejscem zamieszkania, wiekiem dziecka, czasem sprawowanej opieki, stanem zdrowia opiekunów, poziomem wykształcenia, a także wysokością miesięcznych dochodów, kłopotami mieszkaniowymi, finansowymi, opiekuńczymi oraz problemami z integracją.

Wnioski
Poziom podejmowanych zachowań zdrowotnych w badanej grupie rodziców był niski. Duża część czynników ryzyka należała do tak zwanej grupy czynników modyfikowalnych, co oznacza, że można je zmieniać i ograniczać ich negatywny wpływ poprzez odpowiednie działania profilaktyczne.



Introduction
According to current medical knowledge, health behaviour can cause positive or negative effects on individual health. People who care for a functionally impaired family member have a higher risk of taking negative health behaviours such as low physical activity, poor diet, or use of drugs as an inappropriate form of coping with stress. However, little is known about health behaviours parents of children with incurable diseases. Therefore, the aim of the study was to analyse the health behaviours of parents caring for children with incurable diseases at home and to identify their determinants.

Material and methods
The study comprised a group of 50 of parents caring for children with incurable diseases at home. The method used during the study consisted of a diagnostic poll, with the two main research tools being a self-made questionnaire and the Health Behaviour Inventory (IZZ) according to Juczyński, which evaluates health behaviour in 4 categories, i.e. proper nutrition habits, preventive behaviour, health practices, and positive mental attitude.

Results
The index of health behaviours for all respondents was, on average, 60.36 with SD = 8.8, which corresponds to the level of 1–4 sten, and this is a low result. The type of health behaviours undertaken in individual categories in the study group was determine by the following: sex, place of residence, child’s age, years of care, caregiver’s health, level of education, amount of monthly income, and housing, financial, caring, and integration social problems.

Conclusions
The level of health behaviours undertaken in the study group of parents was low. A large part of their negative health behaviour risk factor belonged to the group of modifiable factors, which means that they can be changed and their negative impact reduced by appropriate preventive actions.