Zagadnienia dotyczące diagnostyki dermoskopowej oraz leczenia rogowacenia słonecznego i raka śródnaskórkowego

Among non-melanoma skin cancers, squamous cell carcinoma (SSC) ranks second after basal cell carcinoma. It can grow “de novo” or as a result of actinic keratosis (AK) foci and intraepidermal carcinoma (IEC) malignancy [1].
The aim is to familiarize practitioners with the use of dermoscopy in the diagnosis of AK and IEC.
Patient A., 72 years old, went to the hospital with complaints about the presence of a single rash element on the right cheek and periodic itching. The lesion appeared many years ago, gradually increased in size and became covered with scales. The patient was often in the open sun for a long time without protection. Objectively, in the projection of the right cheek, an inhomogeneous pink spot up to 5 cm in size is observed with hyperkeratotic layers on the surface and signs of multiple injuries. On the periphery of the lesion, the erythema is more pronounced (fig. 1 A).
Dermoscopy shows that the morphology of lesion is chaotic, with surface crusted scale on a background of a red vascular pseudonetwork, representing dilated vessels of the horizontal dermal plexus (fig. 1 B).
The patient was diagnosed with AK and prescribed cryotherapy. On control examination, the area of the scar showed no features. The patient was recommended to avoid UV, use sunscreens, and attend follow-up visits once a year.
Patient B., 46 years old, went to the hospital with complaints about the presence of a single rash element in the area of the upper pole of the cartilage of the right auricle. The rash appeared more than a year ago. It has been itching lately. Objectively, in the specified area an erythematous spot of 1 x 0.8 cm, oval in shape with peeling on the surface was seen (fig. 2 A).
Dermoscopy reveals glomerular vessels in a random arrangement. Peripherally linear vessels are apparent, being the normal dermal plexus vessels at that location (fig. 2 B).
On the basis of the clinical and dermoscopic features, IEC was diagnosed, and the lesion was treated by cryosurgery with uneventful recovery, follow-up visits once a year are recommended.
Actinic keratosis typically represents as red scaly macules and plaques of chronically sun-exposed areas. Lesions can be single, located in different anatomical areas or multiple [2].
In case of insufficient or contradictory clinical data, the use of dermoscopy is recommended. When using this method, it is possible to see the signs of AK with greater reliability than when examined with the naked eye [3].
Different types of AK correspond to different dermoscopic patterns. Grade I AK is characterized by the presence of a red vascular pseudonetwork and single white scales, correlates with inflammation, causing the normal horizontal dermal plexus to have dilated and more evident vessels. Grade II is typified by dilated follicular openings filled with yellow-white keratotic masses, due to highly keratinized atypical squamous cells invading follicular infundibula, on a pink vascular background ("strawberry" pattern). Grade III is manifested by enlarged follicular openings filled with keratotic plugs and covered with scales on a white-yellow background, or severe hyperkeratosis, represented by white-yellow unstructured areas [4].
Polarized dermatoscopy can also reveal a sign of "clover" or "rosette" of the figure formed by four whitish dots surrounding the follicular opening [5].
Histological verification of AK is not required in the case of an obvious clinical picture [1].
Modern practice refers to IEC as a SCC in situ localized extragenitally. The probability of IEC progression in SCC varies between 3% and 5%. However, recent retrospective studies show the rate up to 16% [6].
Clinically, IEC is manifested by asymptomatic, well-delineated, solitary, erythematous focus. Typical localization is a place of prolonged insolation. It is 10–15 mm in size, prone to slow growth. The surface may be dry with peeling, or ulcerate and bleed. With the formation of the node, the appearance of pain, you should suspect progression to SCC.
The diagnosis is usually made clinically and, if necessary, can be confirmed using dermatoscope and histopathology. In IEC, the characteristic feature is the glomerular vessels lesion distributed in the lesion [5].
Treatment AK and IEC includes destructive methods and topical medicine. Patients should be monitored at least once a year [7, 8].

CONFLICT OF INTEREST

The authors declare no conflict of interest.

Rak kolczystokomórkowy (squamous cell carcinoma – SSC) jest drugim co do częstości występowania rakiem skóry po raku podstawnokomórkowym. SCC może pojawiać się de novo lub rozwijać na podłożu rogowacenia słonecznego (actinic keratosis – AK) raka śródnaskórkowego (intraepidermal carcinoma – IEC) [1]
Celem pracy jest zwrócenie uwagi klinicystów na cechy dermoskopowe przydatne w diagnostyce AK i IEC.
Pacjent A. (72 lat) zgłosił się do szpitala z powodu pojedynczej, umiejscowionej na prawym policzku zmiany skórnej, która powodowała okresowo świąd. Zmiana pojawiła się na skórze wiele lat wcześniej. Z upływem czasu uległa powiększeniu i pokryła się łuską. W wywiadzie u pacjenta przewlekła espozycja na UV bez stosowania fotoprotekcji. W badaniu stwierdzono niejednorodną plamę, o różowawej barwie i wielkości do 5 cm. Na powierzchni widoczna była hiperkeratoza. Na obrzeżach zmiany stwierdzono nasilony rumień (ryc. 1 A).
W obrazie dermoskopowym uwidoczniono chaotyczny układ struktur morfologicznych z powierzchowną łuską, strupami na podłożu pseudosiatki naczyniowej o barwie czerwonej, złożonej z rozszerzonych naczyń krwionośnych splotu skórnego (ryc. 1 B).
Ustalono rozpoznanie AK. Zastosowano leczenie metodą krioterapii. W badaniu kontrolnym stwierdzono obecność blizny bez cech patologicznych. Zalecono unikanie promieniowania UV, stosowanie filtrów przeciwsłonecznych i odbywanie badań kontrolnych raz w roku.
Pacjent B. (46 lat) zgłosił się do szpitala z powodu pojedynczej zmiany skórnej umiejscowionej w okolicy górnego bieguna prawej małżowiny usznej. Zmiana pojawiła się ponad rok wcześniej. Pacjent zgłosił także świąd w okresie bezpośrednio przez zgłoszeniem się do poradni. W badaniu stwierdzono zmianę rumieniową o owalnym kształcie i wielkości 1 × 0,8 cm, z widocznym łuszczeniem skóry na powierzchni (ryc. 2 A).
Badanie dermoskopowe wykazało obecność splątanych naczyń krwionośnych o chaotycznym układzie. Obwodowo stwierdzono prawidłowe w tej lokalizacji naczynia splotu skórnego o układzie linijnym (ryc. 2 B).
Na podstawie obrazu klinicznego i dermatoskopowego postawiono diagnozę IEC. Zastosowano leczenie kriochirurgiczne. Okres po zabiegu przebiegał bez powikłań. Pacjentowi zalecono zgłaszanie się na wizyty kontrolne raz w roku.
Rogowacenie słoneczne ma zazwyczaj postać czerwonych, pokrytych łuską plamek i blaszek rozwijających się na skórze w okolicach, które są przewlekle narażone na działanie UV. Zmiany mogą być pojedyncze, umiejscowione w różnych obszarach anatomicznych, lub mnogie [2].
W przypadku niepełnego lub niejednoznacznego obrazu klinicznego zalecane jest badanie dermoskopowe. Dermoskopia umożliwia bardziej dokładną ocenę zmian towarzyszących AK niż badanie okiem nieuzbrojonym [3].
Poszczególnym typom AK odpowiada odmienny obraz dermoskopowy. Stopień I AK charakteryzuje się wzorcem pseudosieci naczyniowej o barwie czerwonej, z obecnością pojedynczych białych łusek. Przebiega ze stanem zapalnym. Naczynia horyzontalnego splotu skórnego są rozszerzone i bardziej widoczne. Stopień II cechuje występowanie rozszerzonych mieszków włosowych wypełnionych żółtawo-białymi masami keratotycznymi wskutek nadmiernego rogowacenia atypowych komórek nabłonka płaskiego z zajęciem ujść mieszków, na podłożu naczyniowym o barwie różowej (tzw. wzór truskawki). Stopień III charakteryzuje się powiększonymi ujściami mieszków włosowych wypełnionymi czopami keratotycznymi i pokrytymi łuską, na biało-żółtym podłożu lub nasiloną hiperkeratozą widoczną jako biało-żółte obszary bezstrukturalne [4].
W badaniu dermoskopowym z polaryzacją można także stwierdzić charakterystyczny objaw koniczyny lub rozety złożony z czterech białawych kropek otaczających ujście mieszka [5].
Weryfikacja histologiczna nie jest konieczna w przypadku obrazu klinicznego jednoznacznie wskazującego na AK [1].
W piśmiennictwie IEC określany jest jako wariant SCC in situ, umiejscowiony w okolicach pozagenitalnych. Prawdopodobieństwo progresji IEC do SCC tradycyjnie szacuje się na 3–5%. W niedawnych badaniach retrospektywnych wykazano jednak, że może ono wynosić nawet 16% [8].
W obrazie klinicznym IEC przeważają bezobjawowe, pojedyncze ogniska rumieniowe dobrze odgraniczone od otaczającej skóry. Zazwyczaj zmiany pojawiają się na obszarach długotrwale narażonych na działanie słońca, mają wielkość 10–15 mm i tendencję do powolnego wzrostu. Powierzchnia zmian może być wysuszona, z widocznym łuszczeniem się skóry, owrzodzeniem i krwawieniem. Pojawienie się guzka oraz dolegliwości bólowych może wskazywać na progresję do SCC.
Rozpoznanie zazwyczaj ustala się na podstawie obrazu klinicznego. W razie potrzeby można je potwierdzić badaniem dermoskopowym i badaniem histologicznym. Cechą charakterystyczną w przebiegu IEC jest obecność splątanych naczyń krwionośnych rozproszonych w obrębie zmiany [5].
W leczeniu AK i IEC stosowane są zarówno metody destrukcyjne, jak i leki miejscowe. Pacjenci powinni zgłaszać się na badania kontrolne co najmniej raz w roku [6, 8].

KONFLIKT INTERESÓW

Autorzy nie zgłaszają konfliktu interesów.