Zakłady pracy chronionej w ocenie zatrudnionych w nich osób niepełnosprawnych

Wprowadzenie: Niepełnosprawność jest pojęciem o zróżnicowanym wymiarze, związanym z ograniczeniami funkcjonalnymi jednostki i/lub środowiska. Z jednej strony postęp naukowo-techniczny zwiększa szansę aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych ruchowo, zmienia się charakter zatrudnienia – z pracy fizycznej na intelektualną, a z drugiej praca umysłowa wymaga wysokich kwalifikacji zawodowych.

Cel pracy: Celem badań było poznanie specyfiki zatrudnienia w zakładach pracy chronionej. Motywem badawczym było założenie, że proces rehabilitacji osoby niepełnosprawnej dokonuje się w złożonym systemie społecznym.

Materiał i metody: Sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem ankiety własnej przeprowadzono w listopadzie i grudniu 2013 r. wśród 108 osób niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach pracy chronionej województwa świętokrzyskiego.

Wyniki: Najczęstszą przyczyną niepełnosprawności wśród badanych były choroby narządu ruchu, następnie choroby neurologiczne, układu oddechowego i krążenia. Przeszkodą w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych był lęk przed negatywną postawą otoczenia, deficyt wiedzy o niepełnosprawności, bariery architektoniczne, wygląd zewnętrzny. Niepełnosprawni oczekiwali wsparcia ekonomicznego i informacyjnego.

Wnioski: Aktywność zawodowa osób niepełnosprawnych zależy nie tylko od oferty zatrudnienia na rynku pracy, lecz także od wykształcenia, wieku kandydata i stopnia jego niepełnosprawności. Zakłady pracy chronionej wzmacniają poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego i więzi społecznych, natomiast praca jest szczególnie cenioną wartością w tej populacji.

Introduction: Disability is a complex concept with different dimensions associated with functional limitations of an individual and/or environment. From one point of view, scientific and technological progress increases the chances of being active in professional life, yet it requires high professional qualifications.

Aim of the research: The aim of the study was to investigate the employment character in those workshops. The theme of the research was the assumption that the process of rehabilitation of disabled persons is achieved in a complex social system.

Material and methods: A diagnostic survey with the use of a customised questionnaire was carried out in November/December 2013 among 108 persons with disabilities employed in sheltered workshops in the Świętokrzyskie Province.

Results: The most common causes of disability among the respondents were the locomotor system, neurological, respiratory, and circulatory diseases. The obstacles in establishing interpersonal contacts would include the fear of negative feedback in their close environment, the lack of knowledge in society about disability, architectural barriers, and appearance. The disabled expected both economic and informative support.

Conclusions: The activity of persons with disabilities depends on employment opportunities in the labour market, but also on the candidate’s education, age, and their degree of disability. The sheltered workshops reinforce the sense of economic security and social ties, whereas employment itself brings a particularly appreciated value for this population.