Zapalenie mięśnia sercowego indukowane klozapiną

Cel
Celem pracy jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na temat epidemiologii, patogenezy, obrazu klinicznego i diagno¬styki oraz leczenia zapalenia mięśnia sercowego indukowanego klozapiną (clozapine-induced myocarditis – CIM).

Poglądy
Klozapina znajduje powszechne zastosowanie w terapii zaburzeń psychotycznych, w przypadku których dotychczasowe leczenie okazało się nieskuteczne lub źle tolerowane. Stosowanie klozapiny obarczone jest jednak ryzykiem wystąpienia powikłań, które potencjalnie zagrażają życiu pacjenta. CIM, obok agranulocytozy, kwasicy ketonowej i niedrożności przewodu pokarmowego, to powikłanie niosące największe zagrożenie dla życia i zdrowia. CIM charakteryzuje się obecnością komórkowego nacieku zapalnego w obrębie mięśnia sercowego, któremu towarzyszy uszkodzenie kardiomiocytów. Próby oszacowania zapadalności na CIM charakteryzuje duża rozbieżność wyników, a patomechanizm leżący u jego podłoża pozostaje nie w pełni wyjaśniony. Zmienność obrazu klinicznego i brak objawów patognomonicznych znacznie utrudniają diagnostykę CIM. Podstawowymi badaniami umożliwiającymi ustalenie rozpoznania CIM jest ocena stężenia w surowicy białka C-reaktywnego i troponiny, badanie echokardiograficzne oraz – w wybranych przypadkach – biopsja miokardium i badanie rezonansu magnetycznego serca. W przypadku rozpoznania CIM podstawę postępowania stanowi odstawienie klozapiny i monitorowanie funkcji życiowych pacjenta. Wyniki obserwacji klinicznych wskazują, że leki z grupy β-adrenolityków oraz inhibitorów konwertazy angiotensyny mogą korzystnie wpływać na przebieg CIM.

Wnioski
Wskazujemy, że pacjenci leczeni klozapiną powinni być monitorowani pod kątem objawów CIM. W pracy zawarto wskazówki kliniczne dotyczące postępowania w przypadku podejrzenia CIM.



Purpose
Presentation of the current state of knowledge on the epidemiology, pathogenesis, clinical picture, diagnosis and treatment of clozapine-induced myocarditis (CIM).

Views
Clozapine is widely used in patients with psychotic disorders for whom previous therapy was inadequate or not tolerated. However, in some cases its use may be associated with serious side-effects. In addition to agranulocytosis, ketoacidosis and intestinal obstruction, CIM is the most serious and potentially life-threatening complication of clozapine therapy, as it encompasses the inflammation and injury of the heart muscle. Attempts to estimate the incidence of CIM are characterized by a large discrepancy of results. To date, the pathomechanism of CIM has not been well investigated. The variability of the clinical spectrum and the lack of pathognomonic signs significantly hinder diagnosis, which is usually based on clinical symptoms, echocardiography, concentration of troponin and C-reactive protein in the serum samples and, in some cases, by myocardial biopsy and cardiac magnetic resonance imaging. In patients with suspected/confirmed CIM, the main recommendation is to discontinue clozapine and monitor the patient’s vital signs. Clinical observations indicate that a β-blocker and/or angiotensin-converting enzyme inhibitor might be useful in at least same cases of CIM.

Conclusions
We point out that patients receiving clozapine should be carefully monitored for the symptoms of CIM. The publication contains guidelines for dealing with suspected CIM.