Zasady postępowania z materiałem operacyjnym u chorych na raka jelita grubego – standardowe i wysokospecjalistyczne badania dodatkowe w raku jelita grubego

1. Terminologia

Rak jelita grubego jest nabłonkowym nowotworem rozwijającym się w okrężnicy lub odbytnicy. Terminem „rak” określane są przypadki, które mają zdolność dawania przerzutów. Nazwę tę w nowotworach jelita grubego stosuje się do zmian, które przekraczają mięśniówkę właściwą błony śluzowej (muscularis mucosae), a więc naciekają co najmniej błonę podśluzową. Rak naciekający błonę podśluzową, niezależnie od stanu węzłów chłonnych, określany jest w jelicie grubym pojęciem raka wczesnego. Nowotwory o morfologii raka gruczołowego naciekającego błonę śluzową nie wiążą się z możliwością powstania przerzutów. W tych przypadkach, aby uniknąć nieprecyzyjnej terminologii i niepotrzebnego leczenia operacyjnego, stosowane są pojęcia dysplazji/neoplazji śródnabłonkowej dużego stopnia, raka in situ i raka wewnątrzśluzówkowego. Ponad 90% raków jelita grubego to gruczolakoraki. Pozostałe przypadki to raki płaskonabłonkowe, neuroendokrynne lub niezróżnicowane.

2. Epidemiologia

Rak jelita grubego (łącznie okrężnicy i odbytnicy) był w Polsce w 2012 r. wg danych Krajowego Rejestru Nowotworów trzecią przyczyną zachorowania na nowotwory złośliwe u mężczyzn (9450 przypadków, 13% zachorowań) i drugą u kobiet (7320 przypadków, 10% zachorowań). U mężczyzn stanowił on drugą przyczynę zgonów z powodu choroby nowotworowej (6430 przypadków, 12% zgonów) i trzecią u kobiet (5020 przypadków, 12% zgonów). Na świecie w 2008 r. zanotowano 1,23 miliona nowych zachorowań na raka jelita grubego, co stanowiło 9,7% wszystkich nowotworów. Rak jelita grubego częściej występuje jako rak sporadyczny u osób po 60. roku życia niż u młodszych i zwykle wiąże się z wieloletnim wywiadem w kierunku obecności stanów przedrakowych. Natomiast u osób przed 50. rokiem życia częściej jest uwarunkowany dziedzicznie.

3. Umiejscowienie

Większość raków jelita grubego rozwija się w esicy i odbytnicy, ale zauważalna jest tendencja do wzrostu liczby przypadków lokalizacji po prawej stronie jelita, w kątnicy, okrężnicy wstępującej i poprzecznicy. Od umiejscowienia nowotworu zależą wybór metody leczenia oraz cechy makro- i mikroskopowe oceniane w preparacie operacyjnym. W leczeniu resekcyjnych raków okrężnicy stosuje się metody chirurgiczne, natomiast w rakach odbytnicy zalecana jest radio- lub chemioterapia jako leczenie neoadiuwantowe przedoperacyjne oraz procedura chirurgiczna całkowitego wycięcia tkanek mesorectum (total mesorectal excision – TME). W tabeli I...


Pełna treść artykułu...