Zastosowanie azatiopryny i 6-merkaptopuryny w leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit

Od wielu lat azatioprynę (AZA) i 6-merkaptopurynę (6-MP) stosuje się w przewlekłym leczeniu nieswoistych zapalnych chorób jelit (NZChJ). Azatiopryna to prolek rozkładany do 6-MP, który jest następnie metabolizowany do kilku pochodnych, w tym 6-tioguaniny (6-TG) i 6-metylo-merkaptopuryny (6-MMP). Najważniejszym enzymem biorącym udział w katalizowaniu tych reakcji jest metylotransferaza tiopurynowa (TPMT), której aktywność ma bezpośredni lub pośredni wpływ na stężenia 6-MMP i 6-TG. Stwierdzenie przed rozpoczęciem leczenia AZA lub 6-MP niskiej aktywności TPMT lub jej zupełnego braku jest pomocne w uniknięciu groźnych dla życia powikłań polekowych. W pracy przedstawiono aktualną wiedzę na temat uwarunkowań farmakodynamicznych racjonalnego dawkowania i monitorowania efektów stosowania AZA i 6-MP u osób z NZChJ.

Azathioprine (AZA) and 6-mercaptopurine (6-MP) have been used for many years in the treatment of inflammatory bowel diseases (IBD). AZA is a prodrug that is metabolized to 6-MP, which in turn is metabolized to several metabolites including 6-thioguanine (6-TG) and 6-methylmercaptopurine (6-MMP). The most important enzyme responsible for metabolism of purine analogues is thiopurine methyltransferase (TPMT), which activity has direct or indirect influence on serum levels of 6-MMP and 6-TG. Detection of low or absent TPMT enzymatic activity before introducing therapy with AZA or 6-MP helps to avoid potentially life-threatening post-medicament toxicity. In this review the current knowledge of rational dosage and monitoring of therapeutic effects of AZA and 6-MP in patients with IBD based on understanding of their pharmacodynamics have been presented.