Zastosowanie teorii rozbitych założeń Ronnie Janoff-Bulman w badaniu przekonań rodziców dzieci będących w trakcie leczenia onkologicznego

Wstęp: Celem artykułu jest przedstawienie teorii rozbitych założeń (shattered assumptions theory of trauma) Ronnie Janoff-Bulman – konstruktu teoretycznego ułatwiającego zrozumienie zachowań człowieka znajdującego się pod wpływem stresora traumatycznego. W pracy zaprezentowano wyniki badań przeprowadzonych wśród rodziców dzieci leczonych onkologicznie oraz w dwóch grupach porównawczych: rodziców – studentów pielęgniarstwa, oraz pacjentów poradni zdrowia psychicznego. W badaniach oceniano, czy i w jakim stopniu oddziaływanie stresora traumatycznego na człowieka znajduje odzwierciedlenie w jego przekonaniach na temat siebie, świata i innych ludzi.

Materiał i metody: W badaniu wzięły udział łącznie 492 osoby, w tym 100 rodziców dzieci leczonych onkologicznie. Wykorzystano: 1) polską wersję Skali Założeń Wobec Świata (World Assumptions Scale), 2) inwentarz objawów PTSD – wersja kliniczna (PTSD-K1). Do opracowania danych użyto testu istotności różnic dla grup niezależnych oraz przeprowadzono analizę regresji krokowej postępującej.

Wyniki: W badaniu wykazano różnice w poziomie przekonań osób badanych ze względu na obecność stresora traumatycznego, jakim jest uczestniczenie w leczeniu onkologicznym dziecka. Szczególnie istotne różnice uwidoczniły się w przekonaniach na temat własnej wartości, życzliwości ludzi, posiadania w życiu szczęścia oraz zdolności człowieka do kontrolowania zdarzeń negatywnych. Uzyskano także dane ukazujące związek poziomu przekonań z obecnością objawów stresu potraumatycznego o nasileniu klinicznym. Otrzymane wyniki omówiono i porównano z wynikami uzyskanymi w badaniach innych autorów. Starano się pokazać rolę przekonań w adaptacji człowieka do nowej, niezwykle trudnej sytuacji.

Wnioski: Teoria rozbitych założeń jest stosowana od 1989 r. w diagnozie i pomocy psychologicznej osobom będącym pod wpływem stresorów traumatycznych. Badanie pokazało, że może być ona pomocna także w Polsce dzięki ułatwianiu np. procesu komunikacji pomiędzy personelem medycznym a pacjentem lub osobą mu bliską.

Background: The aim of this article is to present the shattered assumptions theory of trauma by Ronnie Janoff-Bulman. It is a theoretical construct it makes it possible for understanding the human behaviors following extreme negative events. The purpose of the study was to evaluate the differences of fundamental assumptions of parents whose children were treatment due to oncological illness, and comparative groups: the parents-student of nursing, and the patients of the mental health clinic. In the research was tested the relationship between traumatic stress and parents’ assumptions about itself, world, and other people.

Material and methods: The study included 3 group of subjects: parents of children with cancer, parents-students of nursing, and mental health clinic patients. The polish version of the World Assumptions Scale and the PTSD-K1 inventory was administered to 492 individuals, 100 of whom were parents of child with cancer, 265 parents – students of nursing, and 127 mental health clinic patients. Parametric tests of significance between means, and regression analysis were used to data verification.

Results: The study showed that assumptions about self-worth, the benevolence of the people, lucky, and self-controllability differed across the three groups. Research results showed relationship between the level of assumptions and occurrence of symptoms of post-traumatic stress. The data was compared with the other researchers to show the role of assumptions in adaptation process of people in the new, difficult situation.

Conclusions: The shattered assumptions theory of trauma is since 1989 used in the evaluation and in the psychological treatment of the people with traumatic stress symptoms. The study showed it usefulness in Poland too, to make better communication process between the medical staff and the patient, and it family.