Zespół suchego oka – jak diagnozować i kiedy leczyć w gabinecie lekarza POZ

Wstęp

Zespół suchego oka (ZSO, ang. dry eye disease – DED) to jedna z najczęstszych dolegliwości okulistycznych zgłaszanych przez pacjentów zarówno w gabinecie lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, jak i gabinecie okulistycznym. Jest przewlekłym zaburzeniem powierzchni oka o wieloczynnikowym charakterze. Choroba ta ma istotny wpływ na funkcję widzenia, a także jakość życia pacjentów w każdym wieku. Częstość występowania ZSO na świecie jest szacowana na 5–35% w zależności od źródła. Zaburzenie jest częstsze u kobiet, a częstość jego występowania rośnie wraz z wiekiem. Zespół suchego oka charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, zróżnicowanym stopniem ich nasilenia, a także wieloczynnikowym podłożem, dlatego jego diagnostyka i leczenie są zagadnieniami złożonymi.
Podstawowe informacje dotyczące patofizjologii, obrazu klinicznego, narzędzi diagnostycznych oraz możliwości leczenia ZSO ułatwią lekarzom POZ rozpoznanie tej choroby, zastosowanie skutecznego leczenia, a także jej różnicowanie ze stanami okulistycznymi, które wymagają pilnej oceny specjalistycznej.

Patofizjologia
Definicja opracowana przez grupę ekspertów International Dry Eye Workshop (DEWS) charakteryzuje zespół suchego oka jako wieloczynnikowe schorzenie filmu łzowego i powierzchni oka, które skutkuje uczuciem dyskomfortu, zaburzeniami widzenia oraz niestabilnością filmu łzowego z możliwością uszkodzenia powierzchni oka. Objawom towarzyszy hiperosmolarność filmu łzowego oraz obecność stanu zapalnego na powierzchni oka.
Film łzowy jest strukturą pokrywającą powierzchnię oka, regulowaną i odbudowywaną podczas każdego mrugnięcia powiekami. Jego prawidłowe funkcjonowanie zależy od niezaburzonego składu łez oraz prawidłowej pracy powiek. Film łzowy pełni funkcję ochronną, nawilżającą, odżywczą dla powierzchni oka, a także refrakcyjną jako integralna składowa układu optycznego narządu wzroku. Film łzowy składa się z trzech elementów. Warstwa lipidowa produkowana przez powiekowe gruczoły Meiboma odpowiada za stabilizację filmu łzowego oraz zapobiega jego parowaniu. Warstwa wodna, stanowiąca ok. 90% grubości filmu łzowego, jest produkowana przez gruczoły łzowe. Odpowiada za nawilżenie powierzchni oka. Warstwa mucynowa produkowana przez komórki kubkowe spojówki odpowiada za stabilizację filmu łzowego i wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Zaburzenia filmu łzowego mogą być związane z nieprawidłowym składem łez lub z niedostatecznym ich wydzielaniem....


View full text...