Zmiany paznokciowe jako główna manifestacja liszaja lśniącego

WPROWADZENIE

Liszaj lśniący (lichen nitidus) jest rzadką, przewlekłą, idiopatyczną dermatozą zapalną występującą najczęściej u dzieci i młodych dorosłych. W przebiegu schorzenia pojawiają się drobne, lśniące, monomorficzne, lichenoidalne grudki zlokalizowane zwykle na skórze prącia, kończyn i tułowia. Rzadko spotyka się zmiany uogólnione, hiperkeratotyczne dłoni i stóp oraz zmiany śluzówkowe. Znane są ponadto mniej typowe postaci liszaja lśniącego: perforująca oraz związana z promieniowaniem słonecznym (lichen nitidus actinicus) [1, 2].
Do zajęcia aparatu paznokciowego w przebiegu choroby dochodzi niezwykle rzadko. Dotychczas w piśmiennictwie światowym opisano zaledwie pojedyncze takie przypadki [3, 4]. W polskojęzycznej literaturze medycznej schorzenie praktycznie nie jest reprezentowane, stąd celowe, zdaniem autorów, wydawało się jego przedstawienie.

CEL PRACY

Przedstawienie przypadku dziecka, u którego zmiany paznokciowe były główną manifestacją kliniczną liszaja lśniącego.

OPIS PRZYPADKU

Ogólnie zdrowego, 7-letniego chłopca rasy kaukaskiej konsultowano z powodu podłużnego pobruzdowania i blaszkowatego rozdzielania się płytki paznokciowej palucha prawego (trachyonychia). Zmiany obserwowano od kilku miesięcy. W kilkakrotnie wykonywanych badaniach mikologicznych nie stwierdzono obecności grzybów. W rodzinie nie występowały przewlekłe choroby zapalne skóry. W badaniu fizykalnym odnotowano drobne ogniska hiperpigmentacyjne i zejściowe drobne grudki na skórze palucha prawego oraz cechy nieznacznego stanu zapalnego w obrębie dystalnego wału paznokciowego (ryc. 1). Ponadto na skórze czoła, kończyn górnych i tułowia obserwowano skupiska drobnych, monomorficznych, asymptomatycznych grudek w kolorze skóry (ryc. 2 A, B). W obrazie histopatologicznym bioptatu skóry stwierdzono ograniczone ognisko nacieku limfohistiocytarnego pod naskórkiem wykazującym w tym obszarze odczyn lichenoidalny (ryc. 3). Na podstawie całości obrazu klinicznego i histopatologicznego rozpoznano liszaj lśniący. Ze względu na łagodny przebieg schorzenia odstąpiono od leczenia, informując rodziców o możliwej tendencji do spontanicznej remisji zmian skórnych.

OMÓWIENIE

Pierwsze, pochodzące z 1901 roku, doniesienie z piśmiennictwa dotyczące liszaja lśniącego zawdzięczamy Pinkusowi [5]. Zarówno etiopatogeneza schorzenia, jak i jego odrębność nozologiczna w stosunku do liszaja płaskiego jest przedmiotem dyskusji. Wydaje się jednak, że u podłoża obu schorzeń leżą różne zjawiska immunologiczne, za czym przemawiają odrębności w obrazie histopatologicznym i składzie nacieku zapalnego [1, 6]. Istnieją doniesienia o rodzinnym występowaniu liszaja lśniącego oraz jego współistnieniu z atopowym zapaleniem skóry, chorobą Leśniowskiego-Crohna czy przewlekłym, młodzieńczym zapaleniem stawów [7–11].
Liszaj lśniący występuje rzadko i sporadycznie zajmuje aparat paznokciowy. Wśród 82 pacjentów pediatrycznych ze zmianami paznokciowymi nie obserwowano żadnego przypadku liszaja lśniącego [12]. Autorom udało się odnaleźć w piśmiennictwie zaledwie 7 podobnych przypadków [13]. Większość chorych stanowiły dzieci w wieku 4–10 lat. Trzy przypadki opisane przez Munro i wsp. [2] dotyczyły dorosłych, u których oprócz zmian paznokciowych obserwowano hiperkeratozę dłoniowo-podeszwową. U przedstawianego dziecka zmiany paznokciowe miały charakter trachyonychii. Inni autorzy opisywali ponadto występowanie objawu naparstkowania. Wydaje się, że występujące w przebiegu liszaja lśniącego zmiany paznokciowe mają mniejsze nasilenie (nie obserwuje się objawu skrzydlika czy anonychii) w porównaniu z liszajem płaskim, którego należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej.
Liszaj lśniący z reguły nie wymaga leczenia. Nie ma dla tego schorzenia specyficznej terapii. W przypadku zmian skórnych najczęściej wykorzystuje się miejscowe preparaty glikokortykosteroidowe, inhibitory kalcyneuryny oraz retinoidy. Brakuje doniesień o leczeniu zmian paznokciowych w przebiegu liszaja lśniącego u dzieci; podobnie jak w prezentowanym przypadku inni autorzy odstąpili od leczenia. Zastosowany u osoby dorosłej przez Munro i wsp. [2] etretynat był nieskuteczny.

WNIOSKI

Przedstawiony przypadek zwraca uwagę na konieczność włączenia liszaja lśniącego do grupy schorzeń wywołujących zmiany paznokciowe u dzieci.

Konflikt interesów

Autorzy deklarują brak konfliktu interesów.

Piśmiennictwo

1. Wiśnicka B., Reich A., Baran E.: Lichenoid eruptions in children. Postep Derm Alergol 2005, 22, 14-22.
2. Munro C.S., Cox N.H., Marks J.M., Natarajan S.: Lichen nitidus presenting as palmo-plantar hyperkeratosis and nail dystrophy. Clin Exp Dermatol 1993, 18, 381-383.
3. Kellet J.K., Beck M.H.: Lichen nitidus associated with distinctive nail changes. Clin Exp Dermatol 1984, 9, 201-204.
4. Natarajan S., Dick D.C.: Lichen nitidus associated with nail changes. Int J Dermatol 1986, 25, 461-462.
5. Pinkus F.: Uber Eine Neue Knochtenformige Hauteruption: Lichen nitidus. Arch Dermatol Syph 1907, 85, 11-36.
6. Smoller B.R., Flynn T.C.: Immunohistochemical examination of lichen nitidus suggests that it is not a localised papular variant of lichen planus. J Am Acad Dermatol 1992, 27, 232-236.
7. Kato N.: Familial lichen nitidus. Clin Exp Dermatol 1995, 20, 336-338.
8. Marks R., Wilson Jones E.: Familial lichen nitidus: the simultaneous occurrence of lichen nitidus in brothers. Trans St Johns Hosp Dermatol Soc 1970, 56, 165-167.
9. Lestringant G., Piletta P., Feldmann R., Galadari I., Frosserd P.M., Saurat J.H.: Coexistence of atopic dermatitis and lichen nitidus in three patients. Dermatology 1996, 192, 171-173.
10. Bercedo A., Cabero M.J., Garcia-Consuegra J., Hernado M., Yaez S., Fernandez-Lloica H.: Generalized lichen nitidus and juvenile chronic arthritis: an undescribed association. Pediatr Dermatol 1999, 16, 406-407.
11. Kano Y., Shiohara T., Yagita A., Nagishima M.: Erythema nodosum, lichen planus and lichen nitidus in Crohn’s disease: report of a case and analysis of T cell receptor V gene expression in the cutaneous and intestinal lesions. Dermatology 1995, 190, 59-63.
12. Sobjanek M., Michajłowski I., Konczalska M., Włodarkiewicz A., Roszkiewicz J.: Childhood nail alterations in Polish population. Acta Dermatovenerol Croat 2012, 20, 95-97.
13. Tay E.Y., Ho M.S., Chandran N.S., Lee J.S., Heng Y.K.: Lichen nitidus presenting with nail changes – case report and review of the literature. Pediatr Dermatol 2015, 32, 386-388.

Otrzymano: 29 III 2015 r.
Zaakceptowano: 24 IV 2015 r.