Zmiany w używaniu i dostępność przetworów konopi wśród młodzieży w okresie dwóch dekad. Sytuacja w Polsce na tle wybranych krajów europejskich

Wprowadzenie
Celem artykułu jest analiza rozpowszechnienia używania oraz dostępności marihuany i haszyszu przez młodzież w czasie ostatnich 20 lat w Polsce oraz porównanie wyników z tymi uzyskanymi w wybranych krajach europejskich (Czechy, Francja, Finlandia i Ukraina).

Materiał i metody
Wykorzystano dane pochodzące z badania ESPAD. Analizy trendów obejmują dane z pomiarów uzyskanych w latach 1995, 1999, 2003, 2007, 2011 i 2015.

Wyniki
W Polsce w ciągu ostatnich 20 lat można odnotować trzykrotny wzrost rozpowszechnienia używania przetworów konopi wśród młodzieży. W przypadku eksperymentowania z tymi substancjami jest to najwyższy wzrost rozpowszechnienia w porównaniu z pozostałymi krajami referencyjnymi. W Polsce w czasie ostatnich dwóch dekad postrzegana dostępność marihuany i haszyszu wzrosła dwukrotnie. W 2015 roku dostępność w Polsce była oceniana na podobnym poziomie jak we Francji. Jednak w ostatnim czasie we wszystkich krajach odnotowuje się zmniejszenie odsetka respondentów twierdzących, że dostęp do konopi jest łatwy. Najwcześniej ten trend wystąpił w Czechach, bo już od 2007 roku.

Omówienie
Zmiany w polskiej polityce narkotykowej w ostatnich 20 latach można traktować jako restrykcyjne, mające na celu ograniczenie używania. Jednak rozpowszechnienie używania konopi wśród młodzieży w tym czasie zwiększyło się. Z kolei w Czechach, gdzie w 2010 roku wprowadzono liberalne rozwiązania legislacyjne, już od 2007 roku obserwuje się spadek rozpowszechnienia używania.

Wnioski
Instrumenty regulujące podaż i popyt narkotyków wprowadzane na poziomie legislacji mogą mieć mniejszy wpływ na rozpowszechnienie używania niż czynniki psychospołeczne, identyfikowane na poziomie indywidualnego użytkownika, takie jak wiedza o miejscach, gdzie w łatwy sposób można dostać substancje lub używanie narkotyków przez znajomych i osoby znaczące.



Introduction
The aim of the article is to analyse prevalence of use and availability of cannabis (marijuana and hashish) by adolescents in the last 20 years in Poland and compare the results with those obtained in selected European countries (Czech Republic, France, Finland and Ukraine).

Material and methods
Data from the ESPAD study were used. Trends analyses include data from measurements obtained in 1995, 1999, 2003, 2007, 2011 and 2015.

Results
Over the last 20 years a threefold increase in prevalence of cannabis use among adolescents is observed in Poland. Regarding experimental use, this is the highest increase in prevalence compared to reference countries. During the last two decades the perceived availability of marijuana and hashish has doubled in Poland. In 2015, availability was assessed at a similar level as in France. Recently, in all countries there has been a decrease noticed in the percentage of respondents claiming that the availability of cannabis is easy. In Czech Republic this trend was noted even earlier since 2007.

Discussion
Changes in Polish drug policy in the last 20 years can be treated as restrictive, aimed at limiting of use. However, the prevalence of cannabis use among adolescents has increased. On the other hand, in the Czech Republic, where liberal legislative changes were implemented in 2010, a decrease in the prevalence of use has been observed since 2007.

Conclusions
Legal instruments regulating the supply and demand of drugs may have less impact on shaping the prevalence than psychosocial factors identified at the individual user level, such as knowledge on places where you can easily get substances or drug use by friends and significant others.