Naukowcy z GUMed pracują nad testem, który przewidzi kilka chorób
Gdański Uniwersytet Medyczny rozpoczyna realizację największego badania finansowanego z Agencji Badań Medycznych – o wartości 37,530 mln zł. Głównym badaczem projektu „Wielochorobowość – spersonalizowana profilaktyka zdrowotna dla osoby dorosłej (akronim MULTIPREVENT)” jest prof. Witold Rzyman. Projekt potrwa dziesięć lat.
MULTIPREVENT ma charakter prospektywnego badania kohortowego z elementami pozaklinicznego badania interwencyjnego. Zostaną nim objęte 3 tysiące osób z grupy wysokiego ryzyka zachorowania na raka płuca – uczestnicy programu MOLTEST-BIS, mającego charakter badania przesiewowego w kierunku wczesnego wykrywania raka płuca, realizowanego przez Gdański Uniwersytet Medyczny w latach 2016–2018. Kompleksowe wsparcie projektowe zapewnia Centrum Wsparcia Badań Klinicznych GUMed kierowane przez prof. Piotra Widłaka.
Kryterium włączenia stanowi udział we wcześniejszym badaniu (status palacza lub byłego palacza i wiek), natomiast kryterium wyłączenia rak płuca zdiagnozowany w trakcie badania przesiewowego w ww. latach.
Celem jest opracowanie testu w kierunku chorób cywilizacyjnych
– Celem projektu jest opracowanie uniwersalnego testu, opierającego się na analizie badania radiologicznego i prostych badaniach krwi, aby ocenić występowanie przyczyn czterech najczęstszych chorób cywilizacyjnych, tj. raka, chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – tłumaczy prof. Witold Rzyman, kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej GUMed, kierownik projektu.
– Konsumpcja tytoniu, w połączeniu z indywidualnymi cechami profilu genetycznego, jest zależnym od wieku czynnikiem ryzyka nie tylko nowotworów złośliwych płuca, ale również wielu innych chorób będących głównymi przyczynami zgonu, czego efektem jest zjawisko wielochorobowości – mówi ekspert.
Projekt dotyczy współchorobowości
– Projekt dotyczy współchorobowości, czyli występowania wielu chorób jednocześnie u tej samej osoby – wyjaśnia prof. Rafał Dziadziuszko, kierownik Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUMed.
– Na podstawie analizy stanu zdrowia dużej populacji osób uczestniczących wcześniej w badaniach przesiewowych raka płuca w korelacji z oceną wyniku badań NDTK, poziomu glikowanej hemoglobiny i badania spirometrycznego możliwe jest ustalenie praktycznych algorytmów umożliwiających wdrożenie skutecznej profilaktyki prowadzącej do zmniejszenia umieralności w tej grupie osób.
Zespół badawczy zakłada, że rezultaty proponowanego badania będą miały istotne znaczenie dla opracowania nowych programów profilaktycznych i promocji zdrowia, skierowanych szerzej niż tylko do grupy docelowej objętej tym badaniem, a także aktualizacji standardów postępowania z pacjentami z ww. jednostkami chorobowymi.
Bezprecedensowa liczba chorych
– Bezprecedensowa liczba chorych, którzy wezmą udział w tym badaniu, pozwoli nam odpowiedzieć na pytania badawcze dotyczące występowania tych chorób łącznie, bez znaczącego zwiększenia kosztów dla systemu i z poprawą jakości opieki zdrowotnej – dodaje dr Bartłomiej Tomasik z Katedry i Kliniki Onkologii i Radioterapii GUMed.
Uzupełnienie populacyjnego badania NDTK klatki piersiowej o proste badania (poziom hemoglobiny glikowanej, spirometria, standaryzowany pomiar ciśnienia tętniczego) pozwala na wykrycie w jednym badaniu wszystkich czterech niezakaźnych chorób będących głównymi przyczynami zgonu w cywilizowanym świecie: nowotworów, POCHP, chorób sercowo-naczyniowych i cukrzycy.
– Badanie niskodawkowej tomografii komputerowej klatki piersiowej pozwala nie tylko na ocenę zmian guzkowych w płucach o charakterze wczesnego nowotworu, ale umożliwia również ocenę innych patologii, jak np. ocenę rozedmy i stopnia jej nasilenia, a także zmian włóknistych w płucach, w tym zmian pozapalnych, pocovidowych. W ramach projektu będziemy oceniać także zmiany miażdżycowe w tętnicach wieńcowych oraz szerokość aorty wstępującej – tłumaczy dr Katarzyna Dziadziuszko z II Zakładu Radiologii GUMed.
Zebranie dowodów na możliwość przewidywania występowania incydentów zdrowotnych
Jednym ze spodziewanych rezultatów badania jest zebranie dowodów na możliwość przewidywania występowania incydentów zdrowotnych wpływających na jakość życia i wieloletnie przeżycie.
– Choroby sercowo-naczyniowe stanowią główną przyczynę zgonów w naszym społeczeństwie. Palenie tytoniu wielokrotnie zwiększa wystąpienie chorób kardiologicznych, które bardzo długo mogą pozostawać bezobjawowe lub skąpoobjawowe, a ich pierwszą poważną manifestacją może być zawał serca lub nawet nagły zgon sercowy. Tak ważne jest, aby we wszystkich badaniach TK klatki piersiowej aktywnie poszukiwać cech chorób kardiologicznych – dodaje lek. Katarzyna Sienkiewicz z II Zakładu Radiologii GUMed.
Projekt realizowany jest przez interdyscyplinarny zespół specjalistów i ma charakter międzynarodowy. Zostanie przeprowadzony we współpracy z Międzynarodową Agencją Badań nad Rakiem (IARC), która jest wyspecjalizowaną agendą badawczą WHO.
W realizację projektu MULTIPREVENT zaangażowana jest także Międzynarodowa Agenda Badawcza GUMed – Laboratorium Medycyny 3P w zakresie prac statystycznych i badań genetycznych.
– Realizacja projektu daje nam unikatową możliwość analizy danych pacjentów, u których zdiagnozowano jedną lub kilka chorób. Dodatkowo możemy określić tło genetyczne, które warunkuje występowanie tych chorób, dzięki czemu możemy wzbogacić nasze narzędzia diagnostyczne i prewencyjne. W ramach badania będziemy sprawdzać sekwencje ponad 20 tysięcy genów, szukając zmian, które predysponują do występowania chorób lub je powodują – tłumaczy dr hab. Jakub Mieczkowski, prof. uczelni z Międzynarodowej Agendy Badawczej GUMed.
Złożony i wielowymiarowy charakter badania sprawia, że może w nim uczestniczyć wielu specjalistów różnych dziedzin, mogą się w niego zaangażować także studenci.
