Post-covid IBS – poinfekcyjny zespół jelita drażliwego PI-IBS – występuje nawet u 39 proc. pacjentów z long covid

Objawy żołądkowo-jelitowe były obserwowane u 12 proc. pacjentów po przebytym COVID-19 i u 22 proc. jako przetrwałe objawy long covid. Utrata apetytu (20 proc.), niestrawność (20 proc.), zespół jelita drażliwego (17 proc.), utrata smaku (17 proc.) i ból brzucha (14 proc.) to pięć najczęstszych objawów przewlekłego covidu ze strony przewodu pokarmowego. Niektóre badania wskazują nawet na wyższy, 39-proc. odsetek występowania poinfekcyjnego IBS po przebytym COVID-19.

Przedłużające się objawy po przebytym COVID-19 są ważnym problemem zdrowotnym ze względu na dużą liczbę osób dotkniętych pandemią. Na łamach czasopisma „Therapeutic Advances in Gastroenterology” (IF= 4.802) opublikowano przegląd systematyczny z metaanalizą 50 badań opisujących objawy ze strony przewodu pokarmowego w przewlekłym covidzie (long covid). WHO definiuje long covid jako stan po COVID-19, który występuje u osób z historią prawdopodobnego lub potwierdzonego zakażenia SARS-CoV-2, zwykle 3 miesiące od wystąpienia COVID-19 z objawami, które utrzymują się co najmniej przez 2 miesiące i nie mogą być wyjaśnione przez alternatywne rozpoznanie. NICE/CDC opisują „stan po zakażeniu” jako termin zbiorczy dla szerokiego zakresu fizycznych i psychicznych konsekwencji zdrowotnych doświadczanych przez niektórych pacjentów, które występują cztery lub więcej tygodni po zakażeniu SARS-CoV-2, w tym przez pacjentów, którzy przeszli początkowo łagodne lub bezobjawowe ostre zakażenie.

Mechanizmy stojące za manifestacjami żołądkowymi występującymi w ramach zespołu post-covid nie są do końca poznane. Uważa się, że objawy podczas ostrego COVID-19 są związane ze zwiększoną ekspresją ACE-2 na błonie śluzowej jelita cienkiego, co może skutkować wirusowym zakażeniem jelitowym. Przedłużone wydalanie wirusów z przewodu pokarmowego może być odpowiedzialne za niektóre z objawów żołądkowo-jelitowych w long covid. Co ciekawe, obecność cząstek podobnych do koronawirusa odnotowano dawno temu u pacjentów z psylozą (sprue tropikalną), a biegunkę tłumaczono uszkodzeniem enterocytów wywołanym przez wirusa. Poinfekcyjny zespół jelita drażliwego (IBS) jest dobrze zdefiniowanym stanem, a jego występowanie po COVID-19 może być podobne do tej odmiany IBS.

Autorzy metaanalizy uwzględnili 50 badań dotyczących częstości występowania objawów ze strony przewodu pokarmowego lub wątroby jako części zespołu post-covid/long covid w populacji osób dorosłych. Szanse wystąpienia objawów long covid ze strony przewodu pokarmowego wśród pacjentów z ciężkim i lekkim przebiegiem choroby nie różniły się istotnie. Objawy żołądkowo-jelitowe były obserwowane u 12 proc. pacjentów po przebytym COVID-19 i u 22 proc. jako przetrwałe objawy long covid. Utrata apetytu (20 proc.), niestrawność (20 proc.), zespół jelita drażliwego (17 proc.), utrata smaku (17 proc.) i ból brzucha (14 proc.) to pięć najczęstszych objawów przewlekłego covidu ze strony przewodu pokarmowego. Częstość występowania biegunki wyniosła 10 proc. W uwzględnionych w metaanalizie badaniach odnotowano wyższy, 39-proc. odsetek występowania poinfekcyjnego IBS po przebytym COVID-19.

Badacze z Oddziału Chorób Układu Pokarmowego i Wątroby Centrum Medycznego Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku przebadali 134 pacjentów, u których rozpoznano COVID-19 co najmniej 6 miesięcy przed badaniem (w tym 22 z objawami i 112 bez objawów IBS sprzed COVID). Pacjenci ci mogli zostać zatem ocenieni pod kątem przewlekłych objawów poinfekcyjnego IBS według Kryteriów Rzymskich IV. Częstość występowania objawów IBS (ból brzucha ze zmianą rytmu wypróżnień) wzrosła z 22/134 (16 proc.) przed COVID-19 do 55/134 (41 proc.) po COVID-19 (p <0,01). Średni wynik nasilenia objawów IBS w kwestionariuszu IBS-SSS (Irritable Bowel Syndrome Symptom Severity Score) przed COVID wynosił 61 i wzrósł do 248 po przebytym COVID-19 (p <0,01). Wśród 112 respondentów co najmniej z 6-miesięcznym okresem obserwacji, wyłączając 22 z wcześniejszymi objawami IBS, częstość występowania objawów IBS po COVID-19 wyniosła 39 proc. (44/112 pacjentów).

Profil mikrobiomu jelitowego może mieć znaczenie w długoterminowych powikłaniach COVID-19. Podatność mikrobioty na antygeny wirusowe, jak również cytokiny prozapalne może odgrywać kluczową rolę w długotrwałych manifestacjach ze strony przewodu pokarmowego. U pacjentów z zespołem post COVID-19 stwierdzono podwyższoną ilość Ruminococcus gnavus i Bacteroides vulgatus oraz zmniejszenie ilości przeciwzapalnej bakterii Faecalibacterium prausnitzii. W tym samym badaniu wykazano również, że dysbioza jelitowa odgrywa rolę w objawach neuropsychiatrycznych, a także oddechowych po ostrej fazie zakażenia.

Objawy żołądkowo-jelitowe wystąpiły u 12 proc. pacjentów z ostrym COVID-19. Znaczna liczba pacjentów po przebytej ostrej fazie zakażenia zgłaszała zespół jelita drażliwego (nawet 39 proc.) jako następstwo COVID-19. Odkrycia te sugerują, że objawy żołądkowo-jelitowe występują często w long covid i nie są związane z ciężkością przebytego zakażenia koronawirusem – mogą wystąpić również u osób z łagodnym przebiegiem COVID-19.

Artykuły do pobrania po kliknięciu:
Blackett2021 Long COVID.pdf, Choudhury2022_longCovid.pdf.